به گزارش روزنامه همشهری ، آسیب فرونشست به مناطق شهری در اصفهان چیز غریبی نیست. یکی‌دوسال قبل خبر تخریب بناها در فریدن به گوش همگان رسید. گرچه پس از مدتی این خبر فراموش شد، اما صحبت با مردم مناطق مختلف استان ازجمله فریدن نشان می‌دهد آسیبها هر روز ادامه دارد و مردم با آن دست‌به‌گریبانند. در این میان نقش نهادهای مسئول هم مبهم است زیرا برنامه‌های کلان برای نجات استانی با ۵میلیون و ۱۲۰هزارو۸۵۰نفر جمعیت به کندی پیش می‌رود و به آسیبی که این پدیده به خانه و زندگی مردم وارد می‌کند هم توجهی نمی‌شود.
فرونشست به یک مسئله خطرآفرین برای جان مردم تبدیل شده است. در گذشته ممکن است خبرهایی از حفره بزرگ خیابان مولوی و فرونشست خیابان ولی‌عصر (عج) تهران، از ریزش خیابان شریعتی تبریز و از خطر افتادن دکل‌های برق در ورامین و اشتهارد شنیده باشیم، اما نباید از یاد ببریم که اصفهان ۳۰شهر دارد که هر یک کم یا زیاد از فرونشست زخم دیده‌اند و در معرض چنین خطرهایی قرار دارند.
خانه‌های ترک‌خورده دامنه
شهر دامنه با بیش از ۷هزار نفر جمعیت از توابع شهرستان فریدن است که به‌دلیل فرونشست زمین آسیب دیده. مرتضی باقری شهروند دامنه‌ای درباره وسعت مشکلات مردم این شهر به همشهری می‌گوید: در شرق و شمال شرق دامنه همه خانه‌ها ترک خورده‌اند. وضعیت بعضی از خانه‌ها به حدی خطرناک است که مردم آنها را تخلیه کرده‌اند. وی با بیان اینکه خانه‌های صدمه‌دیده در فرونشست قابل‌بازسازی نیستند، ادامه می‌دهد:
زمین منطقه به‌خاطر فرونشست رانش دارد و این رانش‌ها هر سال بیشتر می‌شوند. ترک‌ها مدام بزرگ‌تر می‌شوند تا اینکه خانه قابلیت سکونتش را از دست می‌دهد. خانه مادرم الان همین وضعیت را دارد، اما کاری نمی‌توانیم بکنیم.باقری درباره اینکه نهادهای مسئول چه کاری برای حل این مشکل انجام داده‌اند، اظهار می‌کند: بنیاد مسکن اعلام کرده است ۲۰میلیون تومان وام بلاعوض و ۵۰میلیون تومان وام با ۴درصد سود به کسانی که خانه‌هایشان آسیب دیده پرداخت می‌کند.
مسئله این است که با ۷۰میلیون نه می‌شود خانه خرید نه می‌توان خانه جدید ساخت. مردم خودشان پولی ندارند و ناچارند همانطور زندگی کنند یا مستأجر شوند. شکرالله کیانی، مهندس نقشه‌برداری ماهواره‌ای برای پایان‌نامه‌اش درباره فرونشست دامنه کار کرده است. او درباره وخامت وضعیت در این شهر به همشهری می‌گوید: اگر شرایط تغییر نکند و تعادل‌سازی دشت انجام نشود تا ۵سال آینده بخش جنوب غرب دامنه آسیب جدی خواهد دید و تاسیسات زیربنایی شهر از بین خواهد رفت.
ساخت‌وساز روی قنات‌های خشک
محمد صادقی یکی از اهالی قدیمی گز برخوار است که می‌گوید مشکل فرونشست در این منطقه بیش از ۲۰سال سابقه دارد. او با بیان اینکه در بیابان‌های اطراف زمین‌های بسیاری ترک خورده است به همشهری می‌گوید: این منطقه در قدیم قنات زیاد داشت. قنات‌ها خشک شده‌اند و به همین دلیل زمین نشست می‌کند.
وی با بیان اینکه ساخت‌وساز در این زمین‌ها برای مردم بسیار خطرناک است، می‌افزاید: یکی از مشکلات در شهر گز این است که خود دولت اجازه می‌دهد مردم در این زمین‌ها خانه بسازند. حتی بنیاد مسکن ۱۵۰قطعه زمین را که روی قنات‌های خالی قرار دارند برای ساخت‌وساز فروخته است. مردم از سابقه منطقه خبر ندارند و ساختن خانه در این زمین‌ها می‌تواند برایشان مشکلات بسیاری ایجاد کند.
حرکت شکاف‌ها از بیابان به شهر
شهرستان کاشان از دیگر بخش‌های اصفهان است که خطر فرونشست در آن بسیار جدی است. به‌گفته شهروندان بین طاهرآباد و یزدل زمین ترک‌های شدیدی خورده است که هر سال بیشتر به مناطق مسکونی نزدیک می‌شود. یکی از اهالی طاهرآباد درباره این وضعیت می‌گوید: از بیمارستان بهشتی تا زیارت بی‌بی زینب یزدل زمین ترک خورده است.
ترک‌ها یکی از پل‌های اتوبان سردار شهید کریمی کاشان را تخریب کرده که بسیار خطرناک است.محمدحسن اسماعیلی ادامه می‌دهد: در ۵سال گذشته این ترک‌ها بیشتر شده‌اند. تصور کنید اگر این ترک‌ها به بیمارستان بهشتی برسند، چه فاجعهای ممکن است رخ دهد. از طرفی این گودال‌های بزرگ با دکل‌های برق فشار قوی منطقه حدود ۵۰متر فاصله دارند و اگر بیشتر شوند، دکل‌ها را سرنگون می‌کنند.
معضل ساخت‌وساز در مناطق بحرانی
خطر اما فقط شهروندان را نگران نکرده است. به‌گفته مدیرکل زمین‌شناسی مرکز اصفهان، گسترش شهرنشینی و مهاجرت و افزایش قیمت مسکن در اصفهان باعث شده جمعیت زیادی در شمال این شهر مانند شهرستان برخوار ساکن شوند و خانه‌سازی در آنجا رشد پیدا کند درحالی‌که فرونشست در این مناطق بیداد می‌کند.
رضا اسلامی به ساخت‌وساز بی‌رویه در برخی از محله‌های اصفهان اشاره می‌کند و می‌گوید: فرونشست زمین در برخی از خیابان‌های «خانه اصفهان» در شمال اصفهان تهدیدی جدی است که باید مورد‌توجه مسئولان شهری قرار گیرد. مدیرکل زمین‌شناسی اصفهان با بیان اینکه پایش دقیق فرونشست زمین در مناطق با رشد ساخت‌وساز ضروری است، خاطرنشان می‌کند: مثلا شاهین‌شهر روی رشته‌های قنات ساخته شده است. اکنون مجراهای عمودی قنات‌ها پر شده‌اند اما مجراهای افقی، خالی هستند و احتمال فرونشست زمین در این منطقه زیاد است.
ترک‌خوردگی بیشتر ساختمان‌ها در برخوار
برخوار به‌عنوان نزدیک‌ترین شهر به اصفهان یکی از نمونه‌های بروز فرونشست در مناطق شهری است و همه مردم با آن مواجهه اند. فرماندار این شهر درباره شدت آسیب فرونشست می‌گوید: برخوار ۵۰سال است که با خشکسالی دستوپنجه نرم می‌کند. فرونشست به‌عنوان نتیجه این خشکسالی طولانی اکنون به بیشتر خانه‌ها و ساختمان‌ها آسیب زده است. ترک دیوارها با چشم غیرمسلح دیده می‌شود و بعضی آن‌قدر بزرگ هستند که بین‌شان فاصله چندسانتی‌متری ایجاد شده است.
عبدالله بنهری با اشاره به اینکه برخوار سالانه ۱۴سانتی‌متر فرونشست دارد، می‌افزاید: گاه نشانه‌های فرونشست در ساختمانهای اداری هم دیده می‌شود. به‌عنوان مثال ساختمان اداره فنی ثبت احوال شهرستان چند سال قبل به حدی آسیب دید که مجبور به تخلیه آن شدیم. وی ادامه می‌دهد: ما در برخوار با جلوگیری از حفر چاه‌های عمیق، پلمب چاه‌های غیرمجاز و استفاده از پساب با تصفیه ثانویه تلاش می‌کنیم کمتر از آب‌های زیرزمینی استفاده کنیم اما همچنان راه‌حل این مشکل در اصفهان احیای زاینده‌رود است.
ناایمنی اصفهان در برابر زلزله
اصفهان چنان از فرونشست آسیب دیده است که باید برایش آژیر خطر کشید، شهر از درون تهی شده و هر مشکلی می‌تواند آن را دچار صدمات جدی کند. معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان درباره جدی‌ترین مشکلات شهر اصفهان با پدیده فرونشست به همشهری می‌گوید: بررسی وضعیت فرونشست زمین در شهر نشان می‌دهد که در برخی مناطق اصفهان ازجمله منطقه‌های ۷، ۱۲، ۱۱ و اخیرا در منطقه۹ دارای فرونشست هستند.
در برخی از این مناطق تا ۱۹سانتی‌متر نیز فرونشست مشاهده شده است و البته در مناطق ۱۲ و ۱۱نسبت به سایر مناطق شهر بیشتر هم هست. سیداحمد حسینی‌نیا با بیان اینکه طرح جامع ریزپهنه‌بندی و مدیریت ریسک لرزه‌ای شهر اصفهان در سال۱۳۹۱ منعقد شده است، می‌افزاید: بخش اول مطالعات تحلیل خطر و ریزپهنه‌بندی و مدیریت ریسک لرزه‌ای شهر اصفهان به موضوع فرونشست زمین اختصاص دارد که توسط دانشگاه اصفهان در حال تکمیل‌شدن است و یکی از نتیجه‌های آن تهیه نقشه پهنه‌بندی فرونشست شهر اصفهان خواهد بود.
توجه به ایمنی ساخت‌وساز
مدیرکل مدیریت بحران استان هم با بیان اینکه احیای زاینده‌رود به‌عنوان یکی از برنامه‌های بلندمدت استان باید مورد‌توجه قرار گیرد، می‌گوید: وزارت نیرو باید طرحی برای احیای رودخانه و تامین حقابه زیست‌محیطی و کشاورزی داشته باشد و بودجه‌ای اختصاص دهد تا بتوانیم کاری برای برونرفت از بحران پیدا کنیم.
منصور شیشه‌فروش با بیان اینکه مطالعاتی درباره استاندارد ساخت‌وساز در سکونتگاه‌های استان انجام شده‌است، ادامه می‌دهد: سازه سکونتگاه‌هایی که در مناطق حساس به فرونشست قرار دارد باید به این پدیده مقاوم باشد و شبکه‌های آب و برق تابآوری هم برای آن ساخته شود.
*** فرونشست اصفهان خطری جدی است، اتفاقی در آینده نیست و همین حالا شهرهایی از این استان درگیر فرونشست هستند. زلزله همیشه در کمین است و ساختمان‌ها ممکن است تاب نیاورند. تیغ فرونشست نه‌تنها بر جان دشت‌های استان که بر گلوی مردم هم هست و این نشان می‌دهد باید برای حل آن شتاب کرد.
- 16
- 4
