وارونگی دما یا وارونگی گرمایی یا اینورژن به پدیده‌ای گفته می‌شود که در آن برخلاف حالت طبیعی با افزایش ارتفاع دما نیز زیاد می‌شود و در این شرایط درجه حرارت پائین جو کمتر از طبقه فوقانی می‌باشد. این پدیده آلودگی هوا در کلانشهرها را تشدید می کند.
با تصویب قانون هوای پاک و تصویب آیین نامه های اجرایی آن وظایف هر دستگاه در راستای کاهش آلودگی هوا مشخص شد و براساس آیین نامه اجرایی تبصره (۳) ماده (۳) قانون هوای پاک در خصوص 'اقدامات مربوط به مواقع شرایط اضطرار آلودگی هوا '، سازمان هواشناسی باید ۹۶ ساعت قبل از وقوع پدیده اینورژن آن را پیش بینی و به سازمان ها و نهادهای مربوطه اعلام کند.
احد وظیفه مدیرکل پیش بینی سازمان هواشناسی کشور روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا درباره توانایی سازمان هواشناسی برای اجرای تبصره (۳) ماده (۳) قانون هوای پاک اظهار داشت: مقیاس پدیده اینورژن در محدوده شهرها و کلانشهرها است؛ وقتی از محدوده شهر خارج شویم دیگر شرایط تغییر می کند و آلودگی وجود ندارد، بروز آن هم کاملا وابسته به شرایط جوی مانند باد است، یعنی با بودن باد آلودگی کاملا از بین می رود و نبود آن انباشت آلایندگی را به همراه دارد.
وی افزود: بنابراین برای انجام این کار نیاز به یک سری مدل های عددی در مقیاسی که طول موج آنها در حد ابعاد شهرها باشد داریم از سوی دیگر هم نیازمند یک سری ابزارهایی هستیم که بتوانیم پایش را انجام دهیم.
وظیفه ادامه داد: یک سری از ابزارها به ایستگاه های سطح زمینی که شهرداری تهران، سازمان حفاظت محیط زیست در اختیار دارد، مربوط می شود. همچنین سازمان هواشناسی نیز در هشت کلانشهر از جمله تهران، اصفهان و تبریز این ایستگاه های اندازه گیری را دارد.
وظیفه گفت: شهرداری تهران بیش از ۲۰ ایستگاه و همین تعداد هم سازمان محیط زیست دارد، سازمان هواشناسی نیز علاوه بر این ایستگاه ها یک سری امکانات دیگر مانند «رادیو سوند» sonde یا گمانه زنی در اختیار دارد، در واقع اطلاعات را از آنها می گیریم و از داده های خودمان هم استفاده می کنیم بعد در قالب مدل های عددی پیش بینی را انجام می دهیم.
مدیرکل پیش بینی سازمان هواشناسی افزود: این پیش بینی به یک سرd مدل ها و تحلیل وابسته است یعنی توان کارشناس است که بتواند از این اطلاعات و تجربه استفاده کند تا شدت ، سطح و ارتفاع اینورژن را تخمین بزند که این کار در سازمان هواشناسی انجام می شود.
وی ادامه داد: البته باید بگویم که به آخرین فناوری روز دنیا مجهز نیستیم و نیازمند مدل های عددی بهتری هستیم الان مدل های عددی داریم که آلودگی را در کلانشهر تهران تخمین می زند اما نیاز به ارتقا دارد تا در شرایط مختلف با صحت بیشتری این کار انجام گیرد و غلظت ها را بهتر نشان دهد در واقع از نظر پایش ایستگاه های موجود در شهرداری، سازمان محیط زیست و هواشناسی باید به شکل بهینه ای کالیبره شوند تا تطبیق خوبی بین مدل و داده های واقعی انجام شود و این ارتباط معنا دارتر شود.
وظیفه درباره رادیو سوند توضیح داد: این رادیو وسیله ای است که یک سنسور هواشناسی دارد و توسط بالن پر از باد هلیوم به هوا می رود که نمایه دما، رطوبت، باد و فشار در جو به دست می آید که مهمترین مولفه برای تعیین اینورژن باد، دما و رطوبت است زیرا وقتی اینها را داشته باشیم به راحتی می توان وقوع اینورژن را پیش بینی کرد.
وی گفت : یک رادیو سوند در تهران در فرودگاه مهرآباد فعال است اما کافی نیست، برای بالا بردن دقت در پیش بینی ها باید تعدادی برج داشته باشیم، در کشورهای مختلف دنیا برج هایی به ارتفاع ۵۰۰ متر و به فاصله ۱۰ متر از هم وجود دارد که سنسورهای هوا روی آنها نصب شده و شرایط جوی را به صورت مداوم اندازه گیری می کند و بر اساس آن وارونگی دما محاسبه می شود.
وظیفه تصریح کرد: در ایران حتی یکی از این برج ها را هم نداریم شاید اگر برج میلاد را تجهیز کنیم یک نقطه از شهر تهران را بتوان به این روش اندازه گیری کرد.
مدیر کل پیش بینی سازمان هواشناسی اظهار داشت: همچنین از طریق مدل هم شرایط را محاسبه می کنیم یعنی بدون اینکه رادیو سوند را به بالا بفرستیم از طریق مدل های زیرین جو می توانیم تخمین بزنیم که در ۲۴ ساعت یا ۵ روز آینده چه شرایط جوی در پیش داریم.
وی گفت: پیش بینی ها براساس استانداردهایی که سازمان محیط زیست و وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی مشخص کرده است، انجام می شود، مثلا اگر پارامترهای تعیین شده مانند ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون زیر ۵۰ PPM باشد هوا پاک است که ما هم بر این اساس اندازه گیری می کنیم.
وظیفه درباره درصد خطا در پیش بینی ها اظهار داشت: هر قدر بازه های زمانی کمتر باشد درصد خطا در پیش بینی کمتر می شود، مثلا درصد خطای پیش بینی در ۲۴ ساعت بسیار کمتر از ۹۶ ساعت است برای ۲۴ ساعت اول میزان صحت پیش بینی بالای ۹۰ درصد است البته بستگی به نوع پدیده نیز دارد.
وی به تعداد ایستگاه های هواشناسی در سراسر کشور اشاره کرد و گفت: سازمان هواشناسی بیش از ۴۰۰ ایستگاه هواشناسی در سراسر کشور دارد که نیروی انسانی در آنها فعال است، تعدادی هم ایستگاه خودکار و حدود چهار هزار ایستگاه باران سنجی دارد که میزان بارش ها را اندازه گیری می کنند.
وظیفه ادامه داد: سازمان هواشناسی در نظر دارد تعداد ایستگاه ها به خصوص ایستگاه های خودکار را افزایش دهد، دنیا هم به سمت ایستگاه های خودکار در حرکت است، البته این ایستگاه ها گران هستند و هزینه نگهداری آنها نیز بالا است و چون کشوری هستیم که فناوری های ما معمولا وارداتی است از این رو برای ما گران تر تمام می شود اما سیاست ما این است که برای ایستگاه های حساس مانند فرودگاه، ایستگاه هایی را که نیروهای انسانی در آنها فعال است حفظ کنیم و به تدریج در سراسر کشور ایستگاه های خودکار راه اندازی کنیم.
مدیر کل پیش بینی سازمان هواشناسی تاکید کرد: هر چقدر حجم اطلاعات بیشتر باشد دقت پیش بینی هم بالا می رود و میزان خطا کمتر می شود بنابراین باید به فناوری روز دنیا مجهز شویم.
وی گفت: البته یکی از منابع خطای مدل های عددی در دنیا از روی دریاها است چون تعداد ایستگاه ها در دریاها کم است مثلا در قطب جنوب و اقیانوس ها تعداد ایستگاه های کمی وجود دارد و این داده ها معمولا محدود به اطلاعاتی است که از کشتی ها و یا هواپیماهای عبوری به دست می آید.
وظیفه افزود: نگهداری این بویه ها گران و دشوار است، امواج آنها را دور می کند، گم می شوند و از دست دزدان دریایی هم در امان نیستند از این رو تعداد زیادی در دریاها و اقیانوس ها نصب نمی شوند.
وی گفت: سازمان هواشناسی ۷ تا از این ایستگاه ها را در خلیج فارس از جمله در بنادر جنوب مانند هرمزگان، قشم، بوشهر و چابهار دارد، البته تعدادی را هم آب با خود می برد، مثلا چندی پیش یکی از آنها را در دریای عمان پیدا کردیم ، در دریای خزر نیز دو ایستگاه یکی در بندر امیرآباد و یکی هم در بندر کیاشهر داریم.
وظیفه اظهار داشت: این ایستگاه ها در واقع بویه های دریایی هستند که جهت باد، سرعت باد روی سطح آب، فشار هوا ، رطوبت و مقدار باران را اندازه گیری می کنند که عمدتا ارتفاع موج، سرعت باد و جهت باد از اهمیت بیشتری برخوردار است زیرا اگر قرار باشد توفانی رخ دهد از این پارامترها می توان فهمید.
مدیر کل پیش بینی سازمان هواشناسی گفت: این ایستگاه ها انواع مختلف دارند تعدادی روی آب غوطه ور هستند و تعدادی هم در کف دریاها و اقیانوس ها نصب شده اند.
- 19
- 4
