اختصاص منابع مالی در بودجه ۹۸ برای زندانیان مهریه

براساس آخرین آمارهای ستاد دیه کشور، هم‌اکنون نزدیک به ۳ هزار و ۸۰۰ زندانی در کل کشور به علت مهریه در زندان به‌ سر می‌برند. زندانیانی که افزایش چند برابری قیمت سکه در ماه‌های اخیر به تعداد آنها افزوده است. تا جایی که بر اساس اعلام «اسد‌الله جولایی»، مدیرعامل ستاد دیه، در همین یک ماه اخیر، تعداد بدهکاران مهریه از ۳ هزار و ۵۵۰ نفر به نزدیک ۴ هزار نفر رسیده است. افزایش بدهکاران مهریه و مشکلات آنها، البته آنقدر جدی است که حتی « غلامحسین محسنی اژه‌ای»، سخنگوی قوه قضائیه در نشست خبری چند روز قبل خود به سخت و زیاد شدن کار قوه قضائیه پس از گرانی سکه درباره بدهکاران مهریه تأکید کرده و گفته بود: «کسانی که محکومیت مالی پیدا می‌کنند اگر اعسارشان ثابت شود فرجه پیدا می‌کنند.»

این ماجرا البته، پای نمایندگان مجلس را هم به ماجرا باز کرد تا آنها نیز به‌دنبال پیدا کردن راه‌های جایگزین، مانند «کاهش سکه از تعداد ۱۱۰ عدد مجاز» و «اختصاص اعتباری در بودجه برای بدهکاران مهریه» بیفتند. البته، مدیرعامل سازمان دیه کشور پیشنهاد دیگری هم برای حل این مسأله دارد و معتقد است با استخدام بدهکاران مهریه در ادارات دولتی و پرداخت حقوق آنها به همسرانشان، این مشکل تا حدود زیادی برطرف خواهد شد، چراکه اغلب بدهکاران مهریه ۲۵ تا ۳۵ سال سن دارند و هزینه نگهداری هر یک از آن‌ها، برای دولت سالانه ۴۰ میلیون تومان آب می‌خورد.

با این همه، این ماجرا مخالفانی هم دارد. به طوری که برخی از فعالان حقوق زنان و اعضای فراکسیون زنان مجلس، مخالف تغییر قانون مهریه هستند. آنها معتقدند در شرایطی که هنوز قوانین حمایتی کافی برای زنان وجود ندارد، تغییر مهریه به نفع مردان، باید حقوق قانونی زنان را هم در نظر بگیرد و یک طرفه نباشد!

براین اساس، پروانه سلحشوری، عضو فراکسیون زنان مجلس تغییر مهریه را تنها در صورت اعطای ۱۳ حق به زنان از سوی مردان جایز می‌داند و به «ایران» می‌گوید: این طرح درحالی می‌تواند مؤثر باشد که مردان نیز در مقابل کاهش مهریه ۱۳ حق زنان که شامل حق اشتغال، تحصیل، گرفتن طلاق و.. است را در محضر به آنها بدهند و زنان هم متقابل از میزان مهریه خود کم کنند. البته مردان باید در کنار بخشیدن این حقوق، متعهد شوند، بعد از جدایی اموال‌شان نصف و به زنان‌شان تعلق می‌گیرد. این نماینده مجلس، راهکار تقسیم اموال را بهترین راه‌حل برای حل این مشکل می‌داند و معتقد است، با اجرای آن دیگر هیچ مردی به علت مهریه زندانی نمی‌شود و زنان هم به حقوق خود می‌رسند.

وی با تأکید بر اینکه ما هم می‌پذیریم پرداخت

۱۱۰ سکه باتوجه به شرایط اقتصادی امروز برای مردان مشکل است، ادامه می‌دهد: برخی از خانواده‌ها اعتقاد دارند که مهریه یک زن به‌عنوان پشتوانه او برای آینده است اما به طور کلی میزان مهریه نباید بیشتر از توان مالی فرد باشد و جنبه معاملاتی پیدا کند. سلحشوری می‌افزاید: با این همه ما موافق کاهش یک طرفه مهریه نیستیم، چراکه در حال حاضر زنان از بعضی حقوق اولیه خود هم برخوردار نیستند. به همین علت، اعتقاد داریم در مقابل کاهش مهریه باید مردان هم حق و حقوق زنان را به طور کامل پرداخت کنند.

تمایل قضات به صدور رأی به نفع زنان

«اسدالله جولایی»، مدیرعامل ستاد دیه کشور نیز با اشاره به اینکه برخی از قضات به علت شرایط روحی و مالی در دادگاه‌ها به نفع زنان رأی صادر می‌کنند، به «ایران» می‌گوید: قضات اغلب به خاطر آسیب‌های روحی و شرایط سخت مالی زنان پس از طلاق به نفع آنها رأی می‌دهند.

وی با اشاره به مخالفت برخی از فعالان حقوق زنان برای کاهش مهریه نیز تأکید می‌کند: در چند ماه اخیر تعدادی از نمایندگان مجلس و کارشناسان اجتماعی به موضوع کاهش مهریه انتقاد کردند. آنها معتقدند که با کاهش سکه، حقوق زنان تضییع می‌شود، چراکه هنوز در قوانینی مانند حضانت فرزند و حق طلاق، نسبت به زنان بی‌عدالتی شده است و به همین علت نباید تنها امتیازی که زنان در دست دارند را حذف کرد. جولایی ادامه می‌دهد: بر همین اساس، ستاد دیه طی جلسه‌ای با نمایندگان زن مجلس، تلاش کرد تا آنها را متقاعد کند که این تصور اشتباه است و با تجدیدنظر در حوزه مهریه به هیچ وجه حقوق زنان تضییع نمی‌شود.

مدیرعامل ستاد دیه کشور، با اشاره به اینکه اغلب کسانی که به خاطر مهریه در زندان هستند ۲۵ تا ۳۵ ساله هستند، می‌گوید: شاید بتوان گفت اغلب این افراد تازه داماد هستند و حتی عمر زندگی‌شان به یک روز هم نرسیده و حالا به خاطر مهریه به زندان افتاده‌اند. به همین علت، ما به‌دنبال جایگزین شدن حبس به جای مجازات مهریه هستیم که اگر این قانون تصویب شود دیگر هیچ مردی در زندان به خاطر مهریه نخواهد بود.

وی با تأکید بر اینکه برخی از نمایندگان مجلس پیشنهادهایی مبنی بر تعیین ۵۰، ۷۰ و ۱۴ سکه را برای مهریه مطرح کردند، ادامه می‌دهد: هنوز ستاد دیه تعداد سکه مشخصی برای مهریه تعیین نکرده است، چراکه ما می‌خواهیم هر دو طرف دعوا به خواسته‌ها و حق و حقوق‌شان برسند. البته، همه مسئولان به این نتیجه رسیده‌اند که تعداد ۱۱۰ سکه برای مهریه با توجه به قیمت نزدیک به ۴ میلیونی سکه، بسیار زیاد است و با وضعیت معیشت مردم همخوانی ندارد.

جولایی در مورد مخالفت برخی دیگر از نمایندگان مجلس هم این‌طور توضیح می‌دهد: چند نفر از نمایندگان مجلس اعتقاد دارند کاهش مهریه باعث از بین رفتن پشتوانه زنان در ازدواج و افزایش طلاق می‌شود. به همین علت لازم است رقم مهریه، بالا تعیین شود تا زوج‌ها براحتی از یکدیگر طلاق نگیرند.

وی با تأکید بر اینکه کمک‌های ستاد دیه به زندانی‌های مهریه تاکنون کمتر مورد توجه ستاد دیه بوده است، می‌گوید: اغلب مردمی که به ما کمک می‌کنند از ما می‌خواهند کمک هایشان را برای کسانی که غیر عمد به زندان افتاده‌اند هزینه کنیم. به همین علت، این خیرین کمتر علاقه دارند به افرادی کمک شود که به خاطر هیجانی شدن سر سفره عقد، مهریه‌ای بیشتر از جیب‌شان تعیین کرده‌اند.

مدیرعامل ستاد دیه کشور، معتقد است ساز و کار تعدادی از مهریه‌ها و ازدواج‌ها از حالت شرعی آن خارج شده است و برخی تنها از روی چشم و هم چشمی، مهریه تعیین می‌کنند. جولایی با بیان اینکه مهریه‌های نجومی در افرادی که مدارک تحصیلی پایین‌تر دارند، رایج‌تر از قشر تحصیلکرده است، می‌گوید: معیار اغلب افراد تحصیلکرده برای مهریه مسائل فرهنگی است. برای مثال، برخی افراد برای مهریه سرپرستی ۱۰ کودک یتیم را پذیرفته بودند یا حفظ قرآن کریم از شروط آنها بود.

طرح اختصاص بودجه برای بدهکاران مهریه تا مهرماه در مجلس مطرح می‌شود

«فاطمه ذوالقدر»، عضو فراکسیون فرهنگی مجلس نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» از پیشنهاد اختصاص بودجه برای آزادی بدهکاران مالی خبر می‌دهد و می‌گوید: در حال حاضر تبصره‌ای در بودجه ۹۷، برای زنان زندانی و مردان زندانی غیرعمد پیش‌بینی شده است که تلاش می‌کنیم این تبصره را با مشورت سازمان برنامه و بودجه اصلاح کنیم. پس از اصلاح این تبصره، بودجه‌ای به زندانیانی که ناتوانی در پرداخت مهریه آنها ثابت شده است، داده می‌شود تا از زندان آزاد شوند.

ذوالقدر تأکید می‌کند که اگر امکان اصلاح این تبصره در بودجه سال ۹۷ وجود نداشته باشد، این موضوع به طور قطعی در دستور کار نمایندگان مجلس در بودجه سال ۹۸ قرار خواهد گرفت اما تمام تلاش ما اصلاح تبصره در سال‌جاری است. این نماینده مجلس می‌گوید: قرار است این طرح را در هفته اول مهر در مجلس مطرح و سپس با سازمان برنامه و بودجه نامه‌نگاری کنیم. اغلب نمایندگان مجلس نیز موافق موضوع هستند اما باید منتظر نظر سازمان برنامه و بودجه باشیم.

ذوالقدر درباره پیشنهادهای دیگری که در این زمینه وجود دارد هم می‌افزاید: پیشنهادهای زیادی در مورد موضوع مهریه طی یک ماه اخیر مطرح شده که با بیشتر آنها مخالفت شده است. برای مثال، در هفته‌های گذشته در کمیسیون اجتماعی پیشنهاد حذف مهریه مطرح شد که نمایندگان با آن مخالفت کردند.

پیشنهاد دیگر هم درباره محاسبه مهریه با نرخ روز عقد بود که با آن هم موافقت نشد. این عضو فراکسیون زنان مجلس، تأکید می‌کند: برخی هم پیشنهاد کاهش مهریه تا سقف

۵۵ سکه را مطرح کردند که با آن هم مخالفت کردیم، چرا که در حال حاضر برخی به خاطر ۱۰ سکه در زندان هستند.به همین علت با نمایندگان به این جمع‌بندی رسیدیم که در زمان تصویب بودجه ۹۸، بودجه‌ای را برای بدهکاران مهریه که توان پرداخت ندارند، اختصاص دهیم. البته، یکی دیگر از پیشنهادها هم این بود که بدهکاران به جای پرداخت یک سکه کامل، مبلغ ربع سکه را بپردازند.

یاسمن صادق شیرازی