دیپلماسی فرهنگی را با «دف» شروع کنیم

به گزارش ایسنا، در ابتدای این نشست که امروز (سوم مردادماه) در فرهنگسرای بهمن برگزار شد، منصور احمدلو ـ رییس فرهنگسرای بهمن ـ گفت: در سال ۸۲ تاکید داشتیم که برخی سازها و نواهای کشور روبه انقراض است. عید فطر همان سال نیز مراسم نغمه‌های آیینی را برگزار کردیم. در آن رویداد، برخی سازها بودند که حتی برای اهالی موسیقی هم ناآشنا بودند؛ سازی مانند درازنای که در دوره دیلمیان وسیله اطلاع‌رسانی بود. برخی از این سازها در خاستگاه اصلی خود نیز روبه انقراض هستند و این موضوع حیف است، زیرا آن‌ها بخشی از تاریخ ما هستند.

او ادامه داد: بر ما لازم است که به سازهای اصیل‌مان توجه کنیم، مبادا به فراموشی سپرده شوند. سال گذشته پنجمین دوره جشنواره «تکنوازان ساز دف» در فرهنگسرای بهمن برگزار شد که بازتاب خوبی داشت و با وجود این‌که مرکز برگزاری آن تهران بود، از شهرستان‌های مختلف نیز استقبال خوبی از آن شد.

رییس فرهنگسرای بهمن درباره چرایی انتخاب ساز دف برای این رویداد، گفت: دف، ساز جامع رزمی و بزمی است که به تنهایی می‌توانیم قطعات حماسی، عرفانی و شاد را با آن بنوازیم. از طرفی، دایره‌ی شمول دف بالاست و در کشورهای شمالی و جنوبی ایران هم دیده می‌شود.

احمدلو اضافه کرد:‌ از دف در حوزه شعر و ادبیات فراوان استفاده شده است. این چه وسیله‌ای است که شما را تا آسمان بالا می‌برد، حتی در برخی مناطق نیز این ساز در مساجد نواخته می‌شد.

در ادامه این نشست، مهدی غلامی - دبیر این جشنواره - توضیح داد: از اوایل سال ۹۶ جلساتی برای هماهنگی برگزاری این رویداد تشکیل شده و دبیرخانه آن از نیمه دوم تیرماه شروع به فعالیت کرده است. علاقه‌مندان نیز فرصت دارند تا ۳۰ مرداد آثار خود را به دبیرخانه این جشنواره ارسال کنند.

او همچنین درباره تاریخ برگزاری این رویداد و اختتامیه آن، گفت: هشتم شهریورماه رقابت بین گروه‌های شرکت‌کننده برگزار می‌شود و نهم شهریور آیین اختتامیه این رویداد در تالار آوینی فرهنگسرای بهمن برگزار خواهد شد.

سپس بابک ربوخه - مدیر مرکز موسیقی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران - درباره پرداختن فرهنگسراها به موضوعات تخصصی موسیقی، گفت: اگر اتفاقی در فرهنگسراها رخ می‌دهد به‌خاطر حضور برخی افراد متخصص در آنجاست. من نسبت به این امر، بی‌میل نیستم و در دوران مدیریتم، به این موضوع دامن زده‌ایم. همچنین قصد داریم برای این کار برنامه‌ریزی کنیم.

ربوخه همچنین خبر داد که در اختتامیه ششمین دوره جشنواره «تکنوازان ساز دف» از یک نوازنده بزرگ دف تقدیر و قدردانی خواهد شد.

سپس آسو نادری - عضو هیات انتخاب این جشنواره - در سخنانی، گفت:‌ این اولین جشنواره‌ای است که در حوزه دف برگزار می‌شود و بانوان می‌توانند به‌عنوان داور در آن حضور داشته باشند.

او ادامه داد: حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد شرکت‌کنندگان در این جشنواره، بانوان هستند و این موضوع، توانایی آن‌ها را نشان می‌دهد. این ایده که یک زن داور بتواند بانوان نوازنده را داوری کند، فکر خوبی است. البته برای این کار خیلی دیر اقدام شد و امکان این وجود داشت که از سال‌های گذشته نیز بانوان بتوانند در زمینه داوری فعالیت کنند.

نادری همچنین افزود: بانوان در صحنه موسیقی فعال هستند، اما دیده نمی‌شوند. ما برای برگزاری کنسرت و فروش بلیت‌های‌مان دچار مشکلات زیادی می‌شویم. امیدوارم در آینده، بیشتر در صحنه باشیم.

سپس حسین رضایی‌نیا - عضو هیات داوران جشنواره - بیان کرد: امیدوارم با برگزاری این رویداد، به هنر دف‌نوازی ایران کمک کنیم. سال‌های قبل، من به‌خاطر درگیری کاری نمی‌توانستم در این رویداد حضور داشته باشم، اما امسال با کمال میل حضور پیدا کردم.

او ادامه داد: هدف ما از برگزاری چنین جشنواره‌هایی، ارتقای سطح کیفی دف‌نوازی، بویژه در جنوب شهر تهران است که همیشه مظلوم واقع شده است، در حالی که اسطوره‌های ما همیشه جنوب شهری بوده‌اند.

رضایی‌نیا در ادامه اظهار کرد: امیدوارم با پیگیری مسئولان و جذب اسپانسر خوب، جشنواره از نظر کیفی ارتقا پیدا کند و روبه بین‌المللی شدن برود.

وی همچنین پیشنهاد کرد که فستیوال موسیقی گروه‌های کوبه‌ای برگزار شود.

این نوازنده سازهای کوبه‌ای گفت: ما باید انگیزه را در شرکت‌کنندگان بالا ببریم و رقابت سالم ایجاد کنیم. در حال حاضر به علت دسترسی آسان به فضای مجازی، وضعیت خطرناکی پیش آمده که نمی‌توان هیچ کنترلی روی آن داشت. بهترین کار، کشاندن بچه‌ها به سمت فضاهای سالم مانند هنر و ورزش است.

در بخش دیگری از این نشست، رضا دربندی - عضو هیات داوران جشنواره - اظهار کرد: جشنواره باید میدان مسابقه اخلاق باشد نه نوازندگی. من به‌عنوان فردی که تجربه داوری در چند جشنواره دف را داشتم، می‌گویم کسوت داوران این جشنواره یکی از نقاط عطف آن است، زیرا ضریب اشتباه‌ها را پایین می‌آورد.

او ادامه داد: در سال‌های اخیر، شیوه‌های دف‌نوازی متفاوتی زاییش و پرورش پیدا کرده است. تنوع هیات داوران می‌تواند سبک‌های مختلف دف‌نوازی را بدون تعصب خاصی رصد کند.

در ادامه، زانیار حسامی - عضو هیات انتخاب این جشنواره - نیز گفت: ساز دف، یک ساز آیینی و مذهبی است که زادگاه آن کردستان است و نزدیک به سه یا چهار دهه می‌شود که به موسیقی شهری ما وارد شده است. در کنار روش‌های نوینی که برای نواختن دف ایجاد شده، باید با شیوه اصلی نواختن آن آشنا باشیم.

او ادامه داد: این ساز، ساز خانقاهی کردستان بوده و ریتم‌هایی دارد که نام آن‌ها برگرفته از یک مراسم خاص است. با توجه به این نامگذاری‌ها و شهری شدن این ساز، یکسری اشتباه‌ها به‌وجود آمده که بهترین مرجع برای اصلاح آن‌ها اساتیدی هستند که در آن مناطق دف نواخته‌اند و با آن فضا آشنایی دارند. استاد علاءالدین یاسینی که در این دوره نیز در جشنواره حضور دارد و به‌عنوان عضو هیات داوران فعالیت می‌کند، سال‌ها در منطقه کردستان دف نواخته است. یکی از مهمترین اثرهایی که این جشنواره می‌تواند داشته باشد، آشنایی شرکت‌کنندگان با این استادها و شیوه اصلی نواختن دف است.

سپس افشین خلج - عضو هیات انتخاب جشنواره - گفت: ما در اختتامیه شاهد یک اتفاق بزرگ هستیم. سال گذشته، طیف وسیعی از سراسر ایران در این جشنواره شرکت کرده بود و پیش‌بینی من این است که این رویداد امسال مورد استقبال بیشتری قرار می‌گیرد.

در بخش دیگر، پیمان سیمانی - عضو هیات انتخاب جشنواره - هم در سخنانی گفت: هر فعالیتی در هر زمینه‌ای برای رشد و توسعه به بستری مناسب نیاز دارد. در حوزه موسیقی، آموزش محض کافی نیست. برگزاری جشنواره‌های آموزشگاهی نیز خوب است، اما کافی نیست. برگزاری جشنواره‌های بزرگتر، این فضا را فراهم می‌کند که جدا از فضای رقابتی سالم، شرکت‌کنندگان در فضایی قرار گیرند که خود را با هنرمندان شهرهای دیگر محک بزنند و با هم تعامل داشته باشند.

سپس توضیح داده شد که قرار است در اختتامیه این جشنواره، گروه دف‌نوازی «جم» به سرپرستی و رهبری رضا دربندی اجرا داشته باشد. این گروه ۴۴ نوازنده دارد که از میان آن‌ها یک نوازنده درام، دو نوازنده پرکاشن و بقیه‌ی آن‌ها نوازنده دف و دایره هستند. یک نوازنده دیوان نیز در کنار آن‌ها هنرنمایی خواهد کرد. این اجرا شامل چهار قطعه صلح پایدار، بوی بهار، رقص قاصدک و دیوان و دف خواهد بود. قطعات صلح پایدار و بوی بهار، فضایی حماسی و رزمی دارند. در قطعه رقص قاصدک نیز نوازنده‌های پرکاشن‌ نقش ویژه‌ای ایفا خواهند کرد و قطعه دیوان و دف از موسیقی اصلی کردستان گرفته شده است.

سپس عسل ملک‌زاده - عضو هیات انتخاب جشنواره - با اشاره به حضور بانوان به‌عنوان داور در این جشنواره، اظهار کرد: در دهه اخیر، حضور بانوان در موسیقی، بویژه در نوازندگی دف بسیار پررنگ بوده است. من پنج سال است که برای برگزاری ورک‌شاپ به اروپا سفر و تلاش می‌کنم ساز دف را به جامعه آن‌ها معرفی کنم. خوشبختانه ساز دف با این سفرها بیشتر به چشم آن‌ها آمده و برای‌شان جذاب است. من تا جایی که می‌توانم تلاش می‌کنم این ساز را در جامعه بین‌المللی معرفی کنم.

سپس علی‌اکبر خادم - عضو هیات انتخاب جشنواره - اظهار کرد: در دنیای امروز نبرد، نبرد فرهنگی است و کمتر موشک به کار می‌رود. در واقع هر کسی که بتواند تاثیر بیشتری بگذارد، موفق‌تر خواهد بود. ما دیپلماسی‌های متفاوتی داریم که دیپلماسی فرهنگی، بخشی از آن‌هاست. پیشنهاد من این است که ما این دیپلماسی را با دف شروع کنیم، زیرا این ساز شمولیت دارد. پیشنهاد من این است که دبیرخانه‌ای را تشکیل دهیم و جشنواره‌های سازهای کوبه‌ای و ریتم را در دیگر نقاط دنیا رصد کنیم. ما می‌توانیم خیلی بیشتر از این، به هنرمندان اعتماد کنیم، آن‌ها سهم بزرگی در موفقیت‌های بین‌المللی دارند.

او ادامه داد: همین که دف ثابت کرد با تکیه بر ریشه‌های بومی به یک ساز شهری نیز تبدیل می‌شود، نشان می‌دهد پتانسیل جهانی شدن دارد.

در پایان این نشست، رضایی‌نیا به بیان تفاوت‌های جشنواره‌های داخلی و خارجی پرداخت و گفت که نظم و همدلی دو ویژگی جشنواره‌های خارجی است که در ایران کمتر دیده می‌شود.

برگزارکنندگان این نشست همچنین تلاش کردند تا با علاءالدین یاسینی تماس تلفنی برقرار کنند تا او نیز دیدگاه‌های خود را درباره این جشنواره بیان کند؛ اما به علت برخی مشکلات، یاسینی نتوانست با حاضران صحبت کند