پنجمین جشنواره و جایزه همایون خرّم با عنوان «نوای خرّم» فردا(پنجشنبه ۲۲ آذرماه) برگزیدگان خود را معرفی می‌کند؛ جشنواره‌ای با هدف ماندگاری و گسترش فرهنگ فاخر موسیقی اصیل ایران زمین و شناخت بیشتر هنرجویان جوان نسبت به بزرگان هنری کشور و همچنین بررسی میزان تأثیرپذیری آنها از هنر استادان.
این جشنواره به همت «مؤسسه فرهنگی هنری راد نواندیش» و خانواده استاد همایون خرّم و با همکاری دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار میشود. در این جشنواره نوازندگان تمامی سازها، خوانندگان و همچنین گروه‌های موسیقی کودک و نوجوان داوطلب (کمتر از ۱۸ سال) اجرای یکی از تصانیف یا قطعات بی‌کلام استادان روح‌الله خالقی، مجید وفادار، مهدی خالدی، علی تجویدی، همایون خرّم، حبیب‌الله بدیعی، پرویز یاحقی و اسدالله ملک را به صورت تک‌خوانی، تک‌نوازی، همخوانی، همنوازی و گروه‌نوازی ارائه کردند.
رضا خرم فرزند زنده‌‌یاد همایون خرم درگفت‌و‌گو با «ایران» درمورد این جشنواره گفت: آغاز کار این جشنواره سال ۹۳ بود که در آن دوره تعداد شرکت کنندگان از ۱۰ شهر کمتر از ۱۰۰ نفر بود اما امسال می‌بینیم که ۱۶۰۰ نفر از ۹۶ شهر و روستاهای ایران در این جشنواره حضور دارند و این اتفاق بسیار امیدوار کننده‌ای بوده و نشان دهنده آن است که پتانسیل در جوانان وجود دارد؛ منتهی باید زمینه‌های شکوفایی فراهم شود که ما درحد خودمان تلاش کرده‌ایم، البته وظیفه اصلی این امر برعهده آموزش و پرورش و صدا و سیما است که متأسفانه هردونهاد تأثیرگذار، کمترین تحرکی نداشته‌اند و امیدواریم به صورت ریشه ای به این موضوع توجه شود. پدرم استاد همایون خرم تعریف می‌کرد، زمانی که کودک بود با شنیدن آثار مهدی خالدی و روح‌الله خالقی اشک می‌ریختند و زمانی که تجربه بیشتری درموسیقی بدست آوردند تلاششان براین بود رمزماندگاری و اثرگذاری این نت‌ها را به دست آورند.
تأکیدی روی «خرم» نیست
خرم درپاسخ به این سؤال که آیا هدف این جشنواره ترویج سبک استاد همایون خرم است، بیان کرد: خیر، هیچ تأکیدی روی شخص پدر من نبوده و نیست، بلکه تأکید ما ترویج موسیقی اصیل ایران است. البته اجرای این جشنواره به این دلیل که کاملاً خصوصی برگزار میشود و هیچ حامی مالی ندارد کار بسیار مشکلی بود. در دو سال نخست جشنواره، تأکید بر اجرای استاد خرم بود که البته ایشان نزدیک به ۳۰۰ اثر با ارزش ساخته‌اند که چه از نظر فنی و چه به لحاظ احساسی بردل می‌نشیند و قابل تأمل است. اما از سال‌های بعدی در کنار اجراهای پدرم آثار دیگر استادان بزرگ موسیقی چون روح‌الله خالقی، علی تجویدی، حبیب‌الله بدیعی، پرویز یاحقی، اسدالله ملک و مجید وفادار به بخش رقابتی افزوده شد.در واقع این بزرگان ارکان اصلی برنامه گل‌های رنگارنگ هستند که هر کدام سبک‌های متفاوتی درموسیقی ایران دارند و به اعتقاد من آثار اجرا شده در گل‌ها از یک پشتوانه علمی برخوردار است چرا که توانسته بردل بنشیند.
البته اینکه چرا اکثریت این بزرگان از نوازندگان ویلون هستند، باید بگویم ارکان اصلی برنامه گل‌ها ویولونیست‌ها بودند و شاید به خاطر قابلیت‌های این ساز در آهنگسازی است و یا به این علت که تمامی این اساتید از شاگردان استاد ابوالحسن صبا بودند که ساز اصلی این نابغه موسیقی ویلون بوده و نوازندگی‌شان کم نظیر بود.
رضا خرم از اعضای شورای سیاستگذاری جشنواره نوای خرم درمورد اینکه آیا بخش کودک به‌صورت رقابتی برگزار میشود، گفت: حداکثر رنج سنی این جشنواره زیر۱۸ سال است اما قصد ما آموزش موسیقی کودک نیست، این سبک موسیقی متد و روش‌هایی دارد که باید نزد اساتید با تجربه آموزش داده شود. من فارغ از نامی که برای این جشنواره انتخاب شده (نوای خرم یا جشنواره و جایزه همایون خرم) تصمیم داشتم نام این جشنواره را «تذکر» یا «یادآوری» انتخاب کنم چرا که هدف اصلی ما تذکر یا یادآوری نوعی از موسیقی است که از ارزش بسیار بالایی برخوردار بوده اما به دلایل مختلف مهجور مانده است.در واقع آنقدر هجمه موسیقی‌های بی‌ارزش بسیار شده است که این نوع موسیقی‌ها شنیده نمی‌شود. اجرای موسیقی بزرگان توسط کودکان چالش و نقد ونظرهایی هم به دنبال داشته است، او در مورد اینکه چه چارچوبی را دراین باره درنظر گرفته‌اند، پاسخ داد: البته مخالفت‌هایی بوده اما قصد ما دخالت در آموزش به کودک نیست، حتی از دوستانی که تخصص‌شان موسیقی کودک است تقاضای کمک داشته‌ایم؛ مانند سمفونی ۵ بتهوون که برای کودکان هم تنظیم شده است. هدف ما این است که ملودی‌ها تکرار شوند و درگوش کودکان بنشیند.
به عقیده من آن طور که باید و شاید تلاشی در زمینه موسیقی کودک صورت نگرفته و بهتر است متدهای موسیقی‌مان را بومی‌سازی کنیم و به سمت موسیقی‌های ایرانی برویم نه الگو‌برداری از غرب.
شناسایی نخبگان جوان
او درمورد تشکیل یک ارکستر کوچک با حضور شرکت کنندگان جوان افزود: تنها یک افتتاحیه برای این جشنواره برگزار شد که درآن مراسم جوانان شرکت کننده اجرای برنامه داشتند. ناگفته نماند در این پنج سال شاید حداکثر ۱۵ نوازنده نخبه یافت شده‌اند که هیچ گاه درتصور ما نبوده و بنا داریم با حضور این نخبه‌ها ارکستر کوچکی به سرپرستی یک موسیقیدان با مهارت و آشنا به روانشناسی کودک برپا شود.
رضا خرم در مورد برگزاری جشنواره در دیگر شهرهای ایران گفت: تعداد شرکت کنندگان شهرستانی بسیار بوده و برهمین اساس رقابت و نظارت در سه – چهار روز مشکل است، بنابراین برمبنای شرکت کنندگان تصمیم داریم در چند استان کشورمان این جشنواره را برگزار کنیم. همچنین قرار است از سال آینده گام نخست در بخش بین‌المللی جشنواره برداشته شود و از کشورهای فارسی زبان نیز در این جشنواره حضور داشته باشند.همچنین کودکان در اروپا و امریکا می‌توانند ازطریق فضای مجازی و بدون حضور فیزیکی دراین جشنواره شرکت کنند.
میلاد کیایی، آهنگساز و نوازنده پیشکسوت سنتور
نسبت به سه دوره گذشته جشنواره «نوای خرم» که به‌عنوان داور حضور داشتم، باید بگویم استعداد جوانان بسیار شکوفاتر شده است به‌طوری که امید من به آینده موسیقی ایران بسیار بیشتر شده است چرا که شکوفایی این جوانان با استعداد باعث درخشانی مملکت ما خواهد بود. اما نکته ای که تأکید مؤکد بر آن دارم و به دفعات درمورد آن صحبت کرده‌ام «فرهنگ و هنر» است که درگذشته هم بسیار به این موضوع توجه شده؛ یعنی فرهنگ، اخلاق و آداب مقدم بر هرچیزی و در اولویت است. بنابراین اگر نوجوانان با استعداد بدرستی تربیت نشوند و درمسیر صحیح قرار نگیرند و معلمان و مدرسان خوبی نداشته باشند ممکن است دچار انحرافاتی شوند. در این چند سال اخیر متأسفانه گاهی اوقات کم اخلاقی‌هایی دیده‌ام بنابراین باید بستر مناسب و درستی برای آموزش هنر به جوانان فراهم شود.
فرصتی برای استعدادهای جوان
وحید خرّمی سرپرست ارکستر «باران» از استان قم که در پنج دوره منتخب این جشنواره شده در گفت‌و‌گو با «ایران» در مورد «نوای خرم» گفت: از بعد انقلاب تا به امروز جشنواره‌های متعددی در ایران برگزار شده منتهی مطلب جشنواره نوای خرم در نوع خودش کم نظیر و منحصربه فرد بوده چرا که در مقایسه با جشنواره‌های مشابه و اسم و رسم دار؛ جشنواره نوای خرم بزرگترین خدمت را به استعدادهای جوان داشته است. دراین جشنواره امکانات بیشتری برای جوانان وجود دارد، به‌طورمثال فرزند شما می‌تواند ویولن ایرانی بنوازد یا با ساز فلوت اثر«غوغای ستارگان» استاد خرم را اجرا کند و یا اینکه انتخاب پیانو نوازی‌اش به سبک استاد معروفی یا قطعاتی از استاد تجویدی باشد؛ اتفاقی که در دیگر جشنواره‌ها دیگر وجود ندارد و برفرض انتخاب ساز پیانو تنها باید اجرای آثار باخ، بتهوون و.. یا سه‌تار نوازی بر اساس ردیف‌های دستگاهی مشخص شده است.اما در جشنواره نوای خرم آثار هشت آهنگساز بزرگ که هرکدام بالای ۱۰۰ قطعه ساخته‌اند انتخاب و اجرا میشود و تاریخ نشان خواهد داد نسل آینده موسیقی ما چقدر زیبا و از روی اصول موسیقی را اجرا می‌کنند. او در ادامه گفت: ارکستری که در آن فعالیت میکنم یک ارکستر مجلسی تلفیقی است که سازهایی چون پیانو، تار، سنتور، تنبک و نی در آن قرار دارد اما در جشنواره‌ای چون موسیقی جوان یا موسیقی فجر چنین چارتی تعریف نشده یا باید صرفاً ارکسترکلاسیک باشد یا ارکسترایرانی و حتی در تعداد نوازنده‌ها هم محدودیت وجود دارد. به نظر من در این جشنواره‌ها صرفاً کسانی که خوب هستند پذیرفته می‌شوند اما در نوای خرم کسانی که استعداد دارند، حضور دارند. بسیاری از شرکت کنندگان جشنواره نوای خرم از شهرستان هستند به‌طور مثال گروه ما از استان قم است و طی چند سال پی در پی برگزیده شده است.این در حالی است که در استان قم، فضای ارائه موسیقی و کنسرت وجود ندارد و جشنواره‌ای در شهر ما برگزار نمی‌شود و قطعاً رسانه‌هایی چون صدا و سیما و حتی نشریات کوچک هم بررسی و حمایتی از موسیقی ندارد و تمام انگیزه بچه‌ها به جشنواره خرم است.
وحید خرّمی بر این نظر است مسائل مالی باعث شده این جشنواره نتواند اسپانسر بگیرد و این اتفاق قطعاً در تقدیر شایسته کودکان بی‌تأثیر نخواهد بود. نکته بعدی نوپا بودن جشنواره نسبت به جشنواره‌هایی چون جوان و فجر است و حمایت چندانی در بخش مالی و گرفتن سالن دیده نمی‌شود.نکته دیگر بحث خلاقیت است که به عقیده من جشنواره نوای خرم تا به امروز این جسارت را نداشته تا جوانان را بیشتر به سوی خلاقیت سوق بدهد. در صورتی که می‌توان به خلاقیت‌های فردی اعتماد کرد.
ندا سیجانی
- 9
- 5
