احمد زائری فیلمساز کوتاه و کارگردان «درخت زیتون سعد» از جمله کارگردانانی است که دغدغه کودکان آسیب دیده و جنگ زده را دارد. به طور طبیعی آثار خشونت جنگ روی زنان و کودکان که در کودکی رویاهای بسیاری در سر می پرورانند، بیش از سایر گروه هاست. فیلم «درخت زیتون سعد» داستان کودک سوری فوتبالیستی را روایت می کند که فرود خمپاره موجب از دست رفتن بینایی او و همبازی هایش می شود.
اولین نمایش «درخت زیتون سعد» در جشنواره بین المللی فجر بود و روز افتتاحیه جشنواره این فیلم به نمایش درآمد و از رنا شمیس بازیگر زن فیلم تقدیر شد. این فیلم در جشنواره فیلم کودک اصفهان نیز شرکت کرد و پس از آن فیلم به صورت جهانی توزیع شد. در جشنواره فیلم های صلح آسیای پاکستان این فیلم کاندیدای دریافت جایزه بهترین فیلمنامه شد و پس از آن منتخب جشنواره کریشن کانادا شد. بعد از آن این فیلم توانست در جشنواره اروینگتن نیویورک سه جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران، بهترین طراحی صدا و بهترین بازیگر را به دست آورد. همچنین «درخت زیتون سعد» در لندن بهترین فیلم جشنواره ارلس کورت شد. بعد از آن در چهاردهمین دوره جشنواره گینه منچستر کاندیدای بهترین فیلم بین الملل و کارگردانی شد که جایزه دوم کارگردانی و لوح تقدیر هیأت داوران را به دست آورد. دقایقی را با این فیلمساز کوتاه همراه شدیم تا از دغدغه فیلمسازی اش صحبت کند:
کمی در خصوص پیشینه فیلمسازی کوتاه خود صحبت کنید.
– سال۸۴ اولین فیلم کوتاهم «گلوله های کاغذی» بود که در خصوص تأثیر رسانه و اخبار جنگ در کودکان بود. بعد از آن فیلم «سایه» را کار کردم و درباره کودک تنهایی بود که در یک روستا زندگی می کرد و فکر می کرد از یک پیرمرد شیرینی فروش کیک سرقت می کند، اما پیرمرد شیرینی ها را به او هدیه می داد و فکر غلطی داشت. «پنجره» فیلم بعدی ام در سال ۸۷ بود که در خصوص کودکی است که پدرش تاجر مواد مخدر است و نمی خواهد او از خانه بیرون برود. حدود ۸ سال طول کشید تا فیلم بعدی ام یعنی «درخت زیتون سعد» را بسازم و در این مدت کار تدوین انجام می دادم، اما همیشه دنبال فرصت فیلمسازی بودم. بعد از این فیلم کوتاه یک فیلم مستند درباره سه کودک آسیب دیده جنگ ساختم که در بخش شهید آوینی جشنواره فیلم مستند شرکت کرده و برشی از زندگی این کودکان است.
در مورد ایده اولیه فیلمتان مقداری توضیح دهید و چه دغدغه ای را دنبال می کردید که این فیلم را ساختید؟
– در کارهای قبلی که داشتم، همیشه تأثیر دنیا را بر پیرامون کودکان و افکارشان نشان دادم و این برایم دغدغه بوده است. در جنگ غزه و بمباران صهیونیست ها عکس پسربچه ای را به صورت تصادفی دیدم که صورتش پر از ترکش شده و چشمانش را از دست داده بود. این اتفاقات باعث شد احساس کنم باید کاری انجام دهم و این فیلمنامه را نوشتم. در مدتی که در دمشق زندگی می کردم، متوجه شدم آنچه نوشتم به طور مستقیم به سوریه ربط دارد و آنچه که در فیلم در خصوص سوریه نوشتم، به طور مستقیم با زندگی روزمره مردم مرتبط است. من در بخش هایی به عنوان داوطلب می رفتم و به کودکان آسیب دیده کمک می کردم و متوجه شدم عین همان شخصیتی که در فیلمنامه نوشتم، در واقعیت وجود دارد و حتی در فیلمم در سکانس پایانی پسربچه ای وجود دارد که پایش را از دست داده و من او را از میان کودکان سوری پیدا کردم. این بچه واقعا فوتبالیست است و بر اثر برخورد خمپاره پایش را از دست داده. این باعث شد که ایده اصلی فیلم به وجود بیاید و فیلم در سوریه ساخته شود.
پیش تولید و تولید فیلم چقدر طول کشید؟
– دوماه پیش تولید طول کشید که در سوریه انجام دادم. فیلمبرداری فیلم هم ۹ روز بود، اما به خاطر جنگی که در آنجا حاکم بود، یکماه طول کشید.
فکر می کنید فیلمتان چه وی‍ژگی خاصی دارد که مورد توجه جشنواره های مختلف قرار گرفت؟
– فیلم یک مضمون انسانی دارد و تلاش کردم مظلومیت کودکان و اتفاقات خشونت باری که بر اثر جنگ برایشان به وجود می آید را نمایش دهم. من در این فیلم سعی کردم فراتر از سوریه بروم و از کشورهای یمن، فلسطین و افغانستان هم نامی به میان آمده است. سعی کردم نگاه انسانی را در این فیلم رعایت کنم و به دور از تمام مسائل، به خود پسربچه به عنوان سمبل انسانیت بپردازم و این را با تمام وجودم منعکس کنم. سعی نکردم غلو کنم و داستان دیگری را بیان کنم و آنچه از زندگی خودم به عنوان واقعیت شناخته می شود، در این فیلم پیاده کردم.
حضور فیلم های ایرانی را در جشنواره های معتبر خارجی چطور ارزیابی می کنید؟
– به طور کلی سینمای ایران با کارگردانان بزرگ ایرانی مانند مرحوم کیا رستمی شناخته شده است. سینمای ایران بزرگ، پرمحتوا و بامعناست؛ یعنی فیلم هایی که در این برهه از زمان در جشنواره های مختلف شرکت کردند، نام سینمای ایران را احیا کردند. این نشان می دهد نسل جدید سینماگران ایرانی همان مسیری را طی می کنند که بزرگان سینما قبلا از سر گذراندند و این مایه افتخار و امید است.
جوایزی که دریافت کردید، چه تأثیری در نگاه شما و روند کاری شما دارد؟
– مهمترین اتفاق برای من این بود که فیلم دیده شد و گرفتن جایزه نیز خوشحالی من را بیشتر کرد. من این فیلمنامه را در زمان های گذشته نوشتم، اما مسیرم همان مسیر است و این خط فکری را در فیلم های بلندم ادامه می دهم. منظورم این است که دریافت جایزه من را تشویق و خوشحال کرد، اما کار من را طبعا سخت تر می کند.
از وضعیت فیلم کوتـاه در ایران چـه ارزیابی داریـد و فکر می کنید با چه مشکلاتی روبه روست؟
– بزرگترین چالش رو به روی فیلمسازان جوان، حمایت است. حمایت تنها مالی نیست، بلکه در شیوه برگزاری جشنواره و اهدای جوایز، آثاری که پذیرفته می شوند، تجهیزات و نمایش فیلم به جز جشنواره است. ما فیلم را می سازیم که دیده شود و اگر دیده نشود، هیچ اتفاقی برای من به عنوان فیلمساز نیفتاده است. خودم یکسال و نیم فقط دنبال تهیه کننده بودم که بتوانم فیلمم را بسازم و هرکاری کردم نتوانستم. دوستم مهدی مطهر این فیلمنامه را خواند و با بودجه شخصی این فیلم را تولید کرد. ما در سوریه با توجه به بحران های بسیار آن ساختیم. خیلی خوش شانس بودم که او پیدا شد و توانستم فیلمم را بسازم.
- 17
- 6
