کشاورزان تلگرامی

«دیگر گول دلال‌ها را نمی‌خوریم. با تلگرام از حال هم خبر داریم. از باغدار مرکبات و کیوی شمال تا صیفی‌کار بوشهر همه با هم در ارتباطیم و می‌دانیم دنیا دست کیست.» این نکته‌ای است که کشاورزان ایرانی به آن اشاره می‌کنند و می‌گویند؛ دهکده جهانی گره‌های زیادی از کار آنها باز کرده است که مهمتر از همه گرفتاری‌هایشان با دلال‌های کهنه کار بازار ایران است. آنها حالا برای هم اسامی دلالان خوش‌ حساب و بدحساب را هم منتشر می‌کنند.

کانال تلگرامی دارند و صبح به صبح قیمت تمام محصولات کشاورزی را برای هم به اشتراک می‌گذارند. از بازار تجریش تهران تا سر مزرعه‌ای کوچک در جنوبی‌ترین نقطه ایران. درباره سم و کودهایی که خریده‌اند، بحث می‌کنند. این‌که کدام تأثیرگذاری بیشتر دارد و کدام مارک تقلبی است. از آفت‌هایشان عکس می‌گیرند و از هم راهنمایی می‌خواهند. باربرها را به هم معرفی می‌کنند و درباره نرخ حمل کالا با هم مشورت می‌کنند. با هم دراین‌باره گفت‌وگو می‌کنند که امسال چه سطحی زیر کشت گوجه‌فرنگی یا سیب‌زمینی رفته است و بازار تا چه حد اشباع است و... گاهی بحث‌ها تخصصی‌تر هم می‌شود؛ مثلا نظرشان را درباره فلان بخشنامه وزارت کشاورزی می‌گویند و حتی سیاست‌های کلان کشاورزی را نقد می‌کنند. از رویدادهای روستایشان عکس و فیلم منتشر می‌کنند و...

روستاهای دارای اینترنت

بیشتر از روستاهای دارای گاز

براساس اعلام ابوالفضل رضوی، معاون توسعه روستایی و مناطق محروم نهاد ریاست‌جمهوری ایران دارای ٦٤‌هزار روستاست که حدود ٣٩‌هزار روستا بالای ٢٠ خانوار و بقیه زیر ٢٠ خانوار هستند. حالا حدود نیمی از روستاهای ایران به اینترنت متصل هستند و جالب است که بدانید آمار روستاهای دارای اینترنت بیشتر از روستاهایی است که دارای گاز هستند.

بنا به گزارش معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، تا پایان خردادماه امسال، ۲۷‌هزار و ۷۳۹ روستای ایران به اینترنت تجهیز شدند که بیشترین ضریب نفوذ اینترنت روستایی مربوط به استان تهران و کمترین آن، مربوط به سیستان‌وبلوچستان است. این درحالی است که براساس اعلام شرکت ملی گاز تنها حدود ٢٦‌هزار روستا به گاز دسترسی دارند. اتصال روستاهای ایران به دهکده جهانی حالا رضایت کشاورزان را به دنبال داشته است. کشاورزانی که سال‌ها از دلالان ریشه‌دار بازار ایران گلایه داشتند.

دیگر فریب دلال‌ها را نمی‌خوریم

دیگر کمتر دلالی به خودش این اجازه را می‌دهد که محصول کشاورزان را زیر قیمت بخرد و شاید کمتر دلالی به فکرش برسد که پول کشاورزی که یک‌سال پای محصولش زحمت کشیده را به او ندهد. حالا ضریب نفوذ بالای اینترنت در روستاها و دسترسی به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی به کمک کشاورزان آمده تا آنها هم از قیمت روز محصولاتشان مطلع باشند و هم اسم دلال‌های بدحساب را در گروه‌های تلگرامی اعلام کنند تا دیگر هیچ کشاورزی به آنها محصول نفروشد.

بساط کلاهبرداری دلال‌ها در بسیاری از روستاها کمی جمع شده است. حالا کشاورزانی که تصمیم گرفته‌اند از قافله فضای مجازی عقب نمانند، خیلی زودتر از بقیه همکارانشان می‌توانند از وجود واریته‌ها و بذرهای جدید مطلع شوند.

همه اینها به کنار، در فضای مجازی کشاورزان می‌توانند با هم تبادل اطلاعات و دانش داشته باشند و از آنچه که در دنیا در بخش کشاورزی می‌گذرد، باخبر شوند. همچنین شبکه‌های اجتماعی این امکان را به کشاورزان داده که مشکلات و معضلات خود را مطرح کنند؛ هر چند که گوش شنوایی نباشد.

تبادل اطلاعات کشاورزان در فضای مجازی

حسن احمدی، تولیدکننده گوجه‌فرنگی به «شهروند» توضیح می‌دهد که آمدن اینترنت به روستاها و البته تغییر نسل کشاورزان و حضور کشاورزان جوان‌تر در سر مزارع و باغ‌ها سبب شده که آگاهی و اطلاعات این قشر نسبت به گذشته افزایش چشمگیری پیدا کند.

به گفته احمدی، کشاورزان جوانی که دسترسی به اینترنت و گوشی‌های هوشمند دارند، اغلب دنبال اطلاعات و دانش جدید هستند و معمولا تکنولوژی‌های نو را راحت‌تر قبول می‌کنند اما کشاورزان مسن‌تر و کم‌سواد و بی‌سواد هم به نوعی مجبور شده‌اند که پا در فضای مجازی بگذارند تا از قافله عقب نمانند یا اطلاعات را از فرزندان جوان‌تر خود بگیرند.

حالا گوجه‌فرنگی کارها هم گروه تلگرامی دارند و هم از قیمت روز محصولشان یکدیگر را مطلع می‌کنند و هم طوری به همدیگر اطلاع‌رسانی کرده‌اند که دیگر در یک فصل با تولید انبوه محصول و افت شدید قیمت مواجه نشوند. آن‌طور که احمدی می‌گوید، کار جالبی که در این گروه تلگرامی انجام گرفته، این است که بر اثر تبلیغ و اطلاع‌رسانی‌ای که انجام شد، کشاورزان سطح زیر کشت گوجه‌فرنگی بهاره را کاهش دادند و حالا تعادلی در بازار ایجاد شده و قیمت این محصول به یکباره افت نمی‌کند که ضرر کشاورزان را هم به دنبال داشته باشد.

به گفته این کشاورز، پارسال در همین موقع، کارخانه‌های تولید رب حتی گوجه را به قیمت هر کیلو ٢٠٠ تومان هم نمی‌خریدند اما امسال با تبادل اطلاعاتی که گوجه‌فرنگی کارها در فضای مجازی و گروه‌های تلگرامی داشته‌اند، از تولید بیش از نیاز خودداری کرده‌اند و حالا کارخانه‌های رب هر کیلو گوجه را ٤٨٠تومان می‌خرند. به این ترتیب باید گفت که دسترسی به اینترنت و گروه‌های تلگرامی سبب تبادل اطلاعات مفیدی درباره کاشت و داشت و برداشت و آفات و بیماری‌ها و غیره بین کشاورزان شده است.

آن‌گونه که احمدی می‌گوید، حالا گروه‌های تلگرامی شرایطی را برای کشاورزان به وجود آورده‌اند که آنها می‌توانند هر روز از قیمت محصولشان در شهرهای بزرگ مطلع شوند و دیگر مجبور نباشند محصول خود را به دلال‌ها با حداقل قیمت بفروشند. البته این موضوع در مورد کشاورزانی که در سطح بالایی تولید محصول دارند، صدق می‌کند و آنهایی که در سطح ٢ یا ٣ هکتار کشت محصول دارند و اصطلاحا خرده‌پا هستند، باز هم مورد اجحاف دلال‌ها قرار می‌گیرند.

سوخت پول کشاورزان کم شده است

حسین شریف، صیفی کار نمونه و مدیرگروه تلگرامی صیفی‌کاران ایران که در استان‌های اصفهان و قزوین مشغول به کار است هم، به «شهروند» می‌گوید که حالا چیزی حدود ٩٠‌درصد کشاورزان دسترسی به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی دارند و از قیمت روز محصولاتشان اطلاع پیدا می‌کنند و بنابراین دلال‌ها نمی‌توانند سرشان کلاه بگذارند و اما ١٠‌درصدی که سواد ندارند و کارکردن در اینترنت و فضای مجازی را بلد نیستند، باز هم دستاویز حقه‌های دلال‌ها می‌شوند.

به گفته شریف در گروه تلگرامی صیفی‌کاران، همه کشاورزانی که محصولات صیفی تولید می‌کنند، به صورت آنلاین قیمت‌ها را هر روز صبح می‌گذارند و به این ترتیب مثلا قیمت هندوانه در نقاط مختلف ایران مشخص می‌شود و دیگر دلالان نمی‌توانند کلاه سر کشاورزانی بگذارند که چندماه یا یک‌سال را صرف تولید محصولشان کرده‌اند.

اعلام اسامی دلال‌های بدحساب کار دیگری است که در گروه‌های تلگرامی مثل گروه صیفی‌کاران انجام شده است. شریف می‌گوید؛ تا چند ‌سال پیش این‌گونه بود که باید برای وصول مطالباتی که از دلال‌ها داشت تا فسا و شیراز می‌رفت تا شاید بتواند پولش را از آنها بگیرد اما حالا که اسامی دلال‌های بدحساب در گروه‌های تلگرامی اعلام می‌شود، دیگر آنها جرأت نمی‌کنند که دنبال خرید محصول کشاورزان بیایند و به این ترتیب سوخت پول کشاورزان خیلی کم شده است.

این صیفی‌کار می‌گوید که قبل از گسترش اینترنت در روستاها و به وجودآمدن گروه‌های تلگرامی، باید در همان ابتدای فصل کشت ٣٠ تا ٤٠‌میلیون سوخت پول درنظر می‌گرفتند. البته در مقابل اسامی خریداران خوش‌حساب هم در گروه‌های تلگرامی گذاشته می‌شود و حالا صیفی‌کاران سعی می‌کنند که محصولشان را به این افراد بفروشند.

به گفته این صیفی‌کارنمونه، هر‌ سال چند نوع بذر تجاری می‌شود و ‌سال بعد از آن‌که به تولید انبوه می‌رسد، بلافاصله توسط کشاورزان خریداری می‌شود و اینها همه دستاوردهای اینترنت و فضای مجازی برای تولیدکنندگان است.

 اینترنت و چوپان معروف اینستاگرام

چوپان معروف اینستاگرام هم درباره تأثیر اینترنت در روستاها حرف‌هایی دارد. محمد ترابی که صفحه اینستاگرامش ٤٣‌هزار نفر فالوئر دارد، مشکلات و داستان‌های زندگی و کارش برای خیلی‌ها جالب است و دل‌نوشته‌های او خواهان زیادی دارد. محمد ترابی که کار تولید را این روزها سخت و طاقت‌فرسا توصیف می‌کند، به «شهروند» توضیح می‌دهد که دغدغه‌ها و مشکلات کاری‌اش را در صفحه اینستاگرامش به اشتراک گذاشته و معتقد است که احتمالا سادگی‌های پست‌هایش موجب شده که خیلی‌ها فالوئر او شوند.

اما به‌رغم پست‌هایی که ترابی در صفحه اینستاگرامش درباره مشکلات و معضلات کشاورزان گذاشته، هیچ مسئولی کاری برای حل این مشکلات نکرده است. خودش می‌گوید که در پست‌هایش از ضرورت کوتاه‌کردن دست دلالان از عرصه کشاورزی تا ضرورت عرضه مستقیم محصولات کشاورزی بارها و بارها صحبت کرده است، اما جوابی از مسئولان نشنیده است.

این کشاورز درعین ‌حال تأکید می‌کند که دسترسی‌اش به اینترنت و حضورش در شبکه‌های اجتماعی موجب شده که قیمت روز تولیداتش را بداند، هر چند که باز هم مجبور است درنهایت محصولاتش را به دلال‌ها بفروشد. او معتقد است که تا حالا هیچ‌کدام از دولت‌ها عزم جدی برای مقابله با دلال‌ها نداشته‌اند، در صورتی که می‌شد با استفاده از فرصت شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی، دست دلال‌ها را خیلی راحت‌تر از سر کشاورزان کوتاه کرد.

اما اینترنت این امکان را به محمد ترابی داده که اطلاعات عمومی‌اش را بیشتر و به علم روز دنیا دسترسی پیدا کند و بتواند با دامپزشکان و مهندسان کشاورزی ارتباط داشته باشد تا در دامداری و مزرعه‌اش موفق‌تر عمل کند و او فکر می‌کند که در آینده نزدیک فضای مجازی می‌تواند شرایط بهتری را برای کشاورزان و بخش کشاورزی فراهم کند.