وضعیت ادغام بانک‌های نظامی و تبعات آن

ادغام بانک‌ها و موسسات مالی موضوعی است که در سال‌های اخیر، در پی تهدید ورشکستگی دومینویی بانک‌ها هر از گاهی مطرح می‌شود و بدون این که نتیجه اجرایی در پی داشته باشد، از سکه می‌افتد. هفته گذشته نیز مجددا این موضوع از سوی بانک مرکزی در خصوص بانک‌ها و موسسات مالی نهادهای نظامی مطرح شد.

در حال حاضر بانک‌های حکمت، قوامین، انصار و همچنین موسسه کوثر چهار بانک و موسسه دارای مجوز فعالیت از بانک مرکزی هستند که به همراه موسسه ثامن و بانک مهر اقتصاد که در لیست متقاضیان دریافت مجوز قرار دارند در مجموع شش بانک و موسسه نظامی را تشکیل می‌دهند.

معاون نظارتی بانک مرکزی از ادغام شدن سه بانک و موسسه اعتباری حکمت، قوامین و کوثر در قالب یک بانک خبر داد. این درحالیست که پیش از این بانک انصار و دو موسسه مهر اقتصاد و ثامن به محوریت بانک انصار ادغام شدند.

فرشاد حیدری، معاون نظارت بانک مرکزی با اشاره به این‌که در بسیاری از کشورها ارتش‌ها دارای بانک هستند

تا به پرسنل و خانواده‌هایشان خدمات ارائه کنند به نحوی که در بعضی موارد درکشورهایی که نیروهای مسلح فعالیت برون‌مرزی دارند با بانک‌های دیگر کشورها تفاهم‌نامه‌هایی امضاء می‌کنند تا ارائه خدمات به پرسنل به بهترین نحو انجام شود، در ایران نیز نیروهای مسلح به تناسب گستردگی دارای بانک‌ها و موسسات اعتباری هستند و در حیطه وظایف تعیین شده به فعالیت خود ادامه می دهند هر چند که این بانک‌ها و موسسات اعتباری به لحاظ سرمایه و انواع خدمات ارائه شده کوچک ارزیابی می‌شوند از این‌رو ضروری است تا از ترکیب آنها بانکی واحد، با ثبات و سلامت مالی بالا تشکیل شود.

بر اساس اعلام حیدری قرار بر این است تا در مرحله اول موسسه ثامن و مهر اقتصاد در بانک انصار ادغام شوند که البته احتمالا از ابتدای سال آینده این بانک جدید شروع به کار خواهد کرد و در مرحله دوم نیز بانک‌های حکمت، قوامین و موسسه کوثر به یک بانک واحد تبدیل شوند در نهایت نیز در چشم‌اندازی دورتر قرار است تا دو بانک بزرگ تشکیل شده نیز یکی شوند و بتوانند یک بانک بزرگ و کارآمد نظامی را ایجاد و فعالیت کنند.

وی افزود: با این حال در این شرایط هیچ جای نگرانی برای سپرده‌گذاران در این شش بانک و موسسه وجود ندارد و بانک مرکزی تاکید دارد که خیال آنها باید آسوده باشد و قرار نیست هیچ اتفاقی برای سرمایه مشتریان بانک‌هایی که قرار است با نظارت بانک مرکزی ادغام شوند بیفتد.

به گفته حیدری هدف از این ادغام ایجاد بانکی بزرگ تر و کارآمدتر است نه این که صرفاً و به صورت ظاهری ادغامی صورت گیرد و تعداد کاهش یابد چون با این روش مشکلی حل نخواهد شد. قاعده بر این است که در بانک حاصل از ادغام، از نقاط قوت سه موسسه و بانک قبلی بهره ببریم و البته نقاط ضعف را از میان برداریم، ضمن اینکه ارزیابی میزان دارایی و بدهی و ارزشگذاری سهام آنها هم در حال حاضر با دقت در حال انجام است.

وی خاطرنشان کرد: در فرآیند ادغام، محور، بانک انصار خواهد بود و بانک ایجاد شده نیز صاحب همین نام خواهد بود چون این بانک دارای مدیریتی مناسب است و از استانداردهای لازم بهره می‌برد.

خروج بانک‌ها از درماندگی

سیدبهاالدین هاشمی حسینی نیز در گفت‌و‌گو با «ابتکار» در باره این موضوع گفت: تمامی بانک‌ها در شرایط فعلی با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند و به دلیل رکود در اقتصاد، مطالبات بانک‌ها وصول نمی‌شود. بنابراین شاهد سقوط ارزش سهام بانک‌ها و مشکلات دیگر هستیم که باید بگوییم در مرحله درماندگی و نه ورشکستگی قرار گرفته‌اند. در اینجا سهامداران بانک‌ها و متولی آن بانک باید راهکارهایی ازجمله کم کردن هزینه ثابت، تبدیل دارایی‌ها به نقدینگی و کاهش هزینه‌های جاری را در اولویت قرار دهد.

در عین حال یکی از مشکلات ادغام، نبود قوانین و مقررات واضح در این زمینه است. باید دو موسسه منحل شود تا یک موسسه یا بانک جدید ایجاد شود که این یک فرآیند طولانی است. از طرفی بانک جدید ایجاد شده براساس دارایی‌های بانک‌های منحل شده تجدید ارزیابی می‌شود که چون این دارایی‌ها قابل فروش و معامله نیست و ارزیابی با قیمت بالا صورت می‌گیرد، در نتیجه بانک جدید با دارایی‌های متورم ایجاد شده‌است.

وی اضافه کرد: درنهایت اما ادغام بانک‌ها قابلیت معجزه برای آنها ندارد، اما کمک می‌کند تا مدت بیشتری در مقابل سختی‌ها تحمل کنند تا بتوانند خود را به نقطه مطلوب نزدیک کنند. در واقع با این کار می‌توانند بخشی از زیان‌های خود را با منابع آزادشده جبران کنند و تا مدتی زمان برای خود بخرند.

به عقیده کارشناسان اقتصادی، بانک ها مانند هر موسسه و شرکتی، اگر سرمایه و عملکرد آنها، از حد حداقلی پایین‌تر بیاید، توجیه اقتصادی برای ادامه کار خود ندارند. این اتفاق هم اکنون برای بسیاری از بانک های داخلی رخ داده‌است، زیرا اکثر بانک‌ها در آستانه ورشکستگی هستند و توان رقابتی خود را از دست داده‌اند . در واقع آنچه در دنیای امروز باعث می‌شود که یک بانک زنده بماند، سرمایه والای آن است

که بتواند در برابر تکانه‌های اقتصادی و نوسانات ارزی مقاوم باشد، همچنین توان فعالیت در عرصه بین المللی نیز اهمیت زیادی برای بانک‌ها دارد، زیرا سوددهی واقعی بانک‌ها به عملکرد بین المللی آن‌ها بستگی دارد. دلیل این امر ان است که قیمت پول در داخل کشور بالاست و باید به سپرده‌هایی که جذب می‌کنند، سود بالایی پرداخت کنند که این امر قطع نشود.

توجه به این نکته ضروری است که در سال‌های اخیر بسیاری از بانک‌ها برای بقای خود از ترفند پانزی استفاده کرده‌اند. در این ترفند، بانک‌ها با جذب سپرده‌های جدید، حجم کل سپرده های خود را افزایش داده و از محل اصل سپرده‌های جدید، سود سپرده های قبلی را بازپرداخت کنند. سپس برای استفاده از منابعی که به دست آورده اند از طرقی همچون نوسان‌گیری در بازارهای مختلف همچون بازار ارز، درآمد کسب می‌کنند که بتوانند سود سپرده‌های جدید را تامین کنند.

سمیرا ابراهیمی