كانالی كه به چین ختم شد

به گفته يكي از دیپلمات چینی همکاری‌هاي ايران و چين شفاف، آشکار، مشروع و قانونی است

شرکت ملی نفت چین به‌طور رسمی برای توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی جایگزین توتال شده است

روز گذشته سخنگوی وزارت خارجه چین در نشست خبری هفتگی بر تداوم همکاری با ایران در حوزه‌های مختلف تاکید کرد و آن‌ها را قانونی برشمرد. این در حالی‌است که امیدها از چین دریغ شده بود و احساس می‌شد که روابط و مبادلات تجاری با چین کمرنگ‌تر از گذشته شود؛ به طوری که۲۷ آبان بلومبرگ خبري را مبني بر اينكه اتحادیه اروپا در حال تغییر اولین قوانین خود برای جلوگیری از تهدید امنیت ملی توسط سرمایه‌گذاری‌های خارجی است منتشر كرد. این کار به ویژه از ترس تهدیدات امنیتی ناشی از سرمایه‌گذاری چین در اتحادیه اروپا انجام می‌شود؛

بنابراين نگرانی در دنیای غرب در مورد خطرات امنیت ملی مربوط به سرمایه‌گذاری‌های خارجی رو به افزایش است، به‌خصوص توسط چین. سال گذشته دونالد ترامپ به خاطر نگرانی از امنیت ملی مانع یک سرمایه گذار چینی برای خرید شرکت لتیس سمس کانداکتر شد.

در اوایل سال جاری دولت آلمان نيز برای اولین بار جلوی خرید یک کارخانه ابزارهای ماشینی را توسط چینی‌ها گرفت. ۹ آبان نيز خبر توقف تبادلات بانكي صادركنندگان به چين منتشر شد. عسگراولادی رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین گفته بود كه هیچ بانک چینی با تجار ایرانی فعالیت نمی‌کند و همین موضوع عاملی شده تا صادرات به این کشور متوقف شود. من به عنوان یک صادرکننده با اجرای پیمان سپاری ارزی مخالفم زیرا این اقدام اشتباهي است ونمی‌توان پول خود را وارد کشور كرد و در نهایت هم اگر پول خود را به کشور نیاوریم، متهم به قاچاق می‌شویم.

آغاز مبادلات پولی از ۱۱ آذر

با اين حال روز گذشته اسدا... عسگراولادی با اشاره به اینکه مشکل بانکی بازرگانان کشور با طرف چینی برطرف شد، اظهار داشت: از دوم دسامبر (۱۱ آذر) یک بانک چینی تبادلات بانکی خود را با طرف ایرانی آغاز خواهد کرد. ريیس اتاق‌های بازرگانی ایران و چین با اعلام اینکه هفته آینده فروش نفت به چین آغاز خواهد شد و پول آن ظرف یک ماه آینده برگشت پیدا خواهد کرد، افزود: طرف چینی قرار است یک ماه آینده دومین بانک خود را برای تبادلات بانکی با طرف ایرانی معرفی کند.

ایران و چین به همکاری‌ها ادامه می‌دهند

با اين وجود خبرهاي روز گذشته به نوعي اميد بخش بود؛ از يك سو وزارت خارجه چین بار دیگر برتداوم همکاری با ایران در زمینه‌های مختلف تاکید کرده و از سوي ديگر ‌رييس اتاق بازرگاني ايران و چين نيز از رفع مشكلات بانكي بازرگانان كشور با طرف چيني خبر داده است. روز سه‌شنبه گنگ‌شوانگ سخنگوی وزارت خارجه این کشور گفت: چین و ایران دارای روابط معمول هستند و می‌توانم به شما بگویم که چین و ایران همکاری معمول در بخش‌های مختلف را حفظ می‌کنند.

به گفته این دیپلمات چینی این همکاری‌ها شفاف، آشکار، مشروع و قانونی است. اين درحالي است كه بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت ایران هم به‌تازگی با اشاره به خروج شرکت نفتی «توتال» از پروژه توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی،گفت: شرکت ملی نفت چین به‌طور رسمی برای توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی جایگزین توتال شده است. شرکت توتال پس از اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا و شکست در کسب معافیت از تحریم‌ها از وزارت خزانه‌داری آمریکا، منطقه پارس جنوبی را ترک کرد. به هر صورت موضوعي كه هم اکنون با توجه به تحريم‌هاي لجام گسيخته آمريكا حايز اهميت است، استمرار حضور شرکت‌های چیني در ایران است.

نگاهي به سابقه همكاري چيني‌ها با ايران

نگاهی به سابقه حضور شرکت‌های چینی در ایران در سال‌های گذشته نشان می دهد شرکت های نفتی چین در همه سال‌های تحریم به جز مقطع کوتاهی به کارشان در ایران ادامه داده اند و همچنان به همین شکل عمل می‌کنند.شرکت‌های ملی نفت چین که «سی ان پی سی»، «پتروچاینا» و «ساینوپک» را شامل می‌شوند از شرکت‌های دولتی دست اندرکار نفت و گاز هستند.

شرکت ملی نفت چین مالکیت پتروچاینا را نیز به طور کامل در اختیار دارد و از سال ۲۰۱۰ میلادی توانسته است از لحاظ ارزش بازار سرمایه، دومین شرکت بزرگ جهان باشد.شرکت ملی نفت چین دارای ذخایر خریداری شده معادل ۳.۷ میلیارد بشکه نفت خام است و این کمپانی فعالیت‌های گسترده‌ای در کشورهای جمهوری آذربایجان، کانادا، ایران، اندونزی، میانمار، عمان، پرو، سودان، تایلند، ترکمنستان و ونزوئلا دارد.در سال ۲۰۱۱ میلادی بود که شرکت ملی نفت چین اقدام به توسعه قدیمی‌ترین میدان نفتی ایران در شهر مسجد سلیمان استان خوزستان کرد؛

این بدان جهت مهم بود که میدان نفتی مسجد سلیمان، اولین و قدیمی‌ترین میدان نفتی در خاورمیانه است. این قرارداد ارزشی معادل ۲۰۰ میلیون دلار داشت که با همکاری شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب و شرکت بهره‌برداری نفت و گاز مسجد سلیمان، به‌عنوان شرکت‌های تابعه شرکت ملی نفت ایران انجام ‌شد. این شرکت حالا پس از این تاریخ همچنان حضوری فعال در بازار انرژی ایران داشته و به هر صورت در زمان های مختلف با تهران در بخش نفت و گاز همکاری کرده است؛

ازجمله شرکت چینی نخستین بار در سال ۲۰۱۴ سهام یک میدان نفتی در ایران را خرید و هم‌اکنون ۷۵ درصد از سهام این میدان متعلق به چین است.شرکت ملی نفت چین از طرف دیگر میلیاردها دلار در میادین نفتی آزادگان شمال سرمایه‌ گذاری کرده است و استخراج نفت از این میدان در سال ۲۰۱۶ آغاز شده و روزانه ۸۰ هزار بشکه نفت از آن برداشت می‌شود.

همكاري با چين در صنايع بالادستي

«هایوتیجون» از مدیران کل شرکت ملی نفت چین (سی ان پی سی) در این باره می‌گوید: همکاری اصلی ما با ایران سرمایه‌گذاری در صنایع بالا دستی و دریافت نفت از این میادین بازگشت سرمایه ماست.

او می افزاید ما سالیان متمادی است که با ایران و عراق و شمار دیگری از کشورهای خاورمیانه ارتباط نزدیکي داریم و در بخش انرژی همکاری می‌کنیم و همچنان آماده‌ایم به فعالیت‌های خود ادامه دهیم.مساله تحریم ها مرتبط با آمریکاست و اگرچه برخی شرکت‌های بزرگ از ایران خارج شده‌اند، اما «سی ان پی سی» به فعالیت‌ ادامه می دهد و البته با شرکت‌های بزرگ نظیر توتال و شل هم همکار است و آن‌ها را رقیب نمی‌داند.

چین به هر صورت به بازار انرژی و نفت ایران نیاز دارد؛ این کشور اکنون هم معافیت از تحریم‌ها را برای دریافت ۳۶۰ هزار بشکه نفت در روز به‌دست آورده است که البته بخش دیگری را هم شماری از شرکت‌های دیگر نفتی ملی چین وارد می‌کنند که شاید جزو این محاسبه نباشد.

«سی ان پی سی» جايگزين توتال

از جمله مواردی که در روزهای اخیر بار دیگر مطرح شده، موضوع بازگشت «سی ان پی سی» به پارس جنوبی است که درظاهر اسناد فنی آن مورد ارزیابی این شرکت قرار گرفته است.در پی خروج توتال از کنسرسیومی که برای توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی تشکیل شده بود، طبق قرارداد توسعه، شرکت ملی چین (CNPC) جایگزین توتال شد و مدارک فنی را تحویل گرفت و اگرچه کار شروع نشده اما بررسی های اسناد به‌تدریج پایان یافته یا به مراحل پایانی رسیده است.

یکی از دستاوردهای برجام و معرفی قراردادهای جدید نفتی، امضای قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی با کنسرسیومی متشکل از شرکت فرانسوی توتال ، شرکت چینی CNPC و شرکت ایران پتروپارس بود. این کنسرسیوم بعد از امضای قرارداد، کار خود را آغاز کرد و زمانی که توتال در ایران فعالیت می کرد، اولین قسمت فاز ۱۱ پارس جنوبی توسط شرکت‌های ایرانی ساخته شد.در ادامه، کار توتال در فاز ۱۱ طبق زمان‌بندی پیش رفت، مناقصه برگزار شد و این شرکت فرانسوی ۹۰ میلیون دلار در فاز ۱۱ هزینه کرد؛ اما با نقض برجام از سوی ترامپ رییس جمهوری آمریکا، فعالیت توتال در پارس جنوبی متوقف شد.

نگاه مثبت دو طرف براي همكاري

چینی‌ها برای سیراب كردن عطش خود در آمریکای شمالی و جنوبی تا استرالیا،آفریقا و آسیای مرکزی سرمایه‌گذاری كرده‌و دیپلماسی انرژی خود را در روسیه، میانمار، ایران و سودان به کار گرفته اند اما کارشناسان معتقدند که چینی‌ها همچنان در حوزه هایی نظیر اکتشاف و تولید از منابع شیل و حضور در میادین آب های عمیق، نیازمند دانش شرکت‌های معتبر دنیا هستند. در مجموع اینکه ایران و چین روابط تاریخی خوبی با هم دارند و همواره در صحنه جهانی از هم حمایت کرده‌اند، دولت ایران نگاه مثبتی به افزایش همکاری‌ها با چین دارد و پکن همواره یک شریک مطلوب و همگام تجاری برای ایران بوده است و نیاز متقابل دو طرف، آن‌ها را به مکمل یکدیگر در عرصه بین‌المللی تبدیل کرده است.

تحريم‌ها كمرنگ‌تر مي‌شود

هادي حق شناس، كارشناس اقتصادي در واكنش به خبر روز گذشته رييس اتاق ايران و چين مبني بر حل مشكلات بانكي ايران و چين به «قانون» گفت:‌ خبري كه اعلام شد، خبر خوبي مي‌تواند باشد منتها اگر كانال مالي ميان آلمان و فرانسه براي ايران باز شود. اگر اين دو ‌اتفاق رقم بخورد، شرايط مثبتي براي ايران شكل مي‌گيرد. پيش بيني مي‌شود كه هر دو اتفاق عملي شود، ‌با اين وجود مي‌توان گفت تاثير تحريم‌ها براي ايران به حداقل ممكن مي‌رسد. البته اين دو موضوع متفاوت وجدا از يكديگر است؛

همكاري باچين براي كانال مبادلات بانكي فروش نفت و خريد كالاست و ايجاد كانال اروپا(آلمان و فرانسه) براي خريد و فروش تضميني نفت ايران و خريد ايران از اتحاديه اروپا (۲۸ كشور) است. اگر اين دو اتفاق رقم بخورد، ايران نياز كالاهاي صنعتي خود را از اروپا و همچنين چين تامين مي‌كند. كالاهاي اساسي و دارو نيز از چين تامين مي‌شود؛اين درحالي‌است كه همچنان ادعاي آمريكا اين است كه ايران در اين زمينه‌ها مشكلي ندارد.

لاپوشاني يا گفتن حقيقت؟‌

او در ادامه خاطرنشان كرد: آمريكايي‌ها يعني برایان هوك و تيم خزانه داري آمريكا به تمام كشورهاي دنيا سفر كردند تا شرايط سختي را براي ايران به وجود آورند. از سوي ديگر نتانياهو به عمان مي رود و در خصوص تحريم‌هاي ايران، عمان را تحت فشار قرار مي‌دهد؛ به همين خاطر طبيعي است كه آمريكايي‌ها تمام اقدامات را عليه ايران انجام دادند و شرايط سخت را اعمال كردند اما نكته‌اي كليدي وجود دارد؛ اينكه به هر صورت چين در كنار روسيه و اتحاديه اروپا پايبند برجام است و اين نمي‌تواند تنهاسياسي باشد و بايد آثار اقتصادي هم داشته باشد. اگر قرار است ايران پايبندي سياسي داشته باشد، اما موضوعات اقتصادي ايران حل نشود، پايبندي آن‌ها به برجام براي ايران منفعتي نخواهد داشت؛ بنابراين اين موضوع دوطرفه است.

ايجاد كانال محرمانه نيست

حق شناس در واكنش به صحبت‌هايي مبني بر اينكه اين اخبار(حل مشكل تبادلات بانكي با چين) نبايد رسانه‌اي مي‌شد زيرا تحريم‌ها سخت‌تر مي‌شود، گفت: از تمام اين بحث‌ها كه بگذريم اين موضوع پنهان هم نيست. اين نيست كه چيني‌ها به شكل محرمانه كانالي با ايران ايجاد كنند و هيچ‌كس در دنيا متوجه آن نشود. دير يا زود تمام افراد بايد از اين موضوع مطلع شوند.

ايران كشور كوچكي نيست و دشمني و تحريم آمريكا نيز آشكار است و به معني واقعي تقابل ميان كشورهاي دنيا(چين، روسيه، هند و...) و آمريكاست. او در ادامه تصريح كرد:‌ به اين ترتيب بايد اين اخبار مطرح شود تا اگر مشكلي قرار است ايجاد شود همين حالا ايجاد شود، نه اينكه كانالي ايجاد شود و آمريكا‌يي‌ها متوجه شوند و بعد آن را مسدود كنند، در اين صورت عوارض آن قطعا بيشتر خواهد بود.