آقای ولایتی! یمنی‌ها فقط نان خشک نمی‌خورند مصرف گوشت آن‌ها از ما بیشتر است

 ورود اصطلاح جراحی اقتصادی به ادبیات سیاسی نگرانی‌هایی در ارتباط با وضعیت سلامت شهروندان ایران به دنبال داشته است. تا پیش از افزایش اخیر در قیمت‌ کالاهای اساسی، گزارش‌هایی از حذف اقلام موردنیاز برای سلامت افراد جامعه نگرانی مسئولان سلامت را به دنبال داشت.

چند سال پیش یکی از مسئولان در اظهارات واکنش ‌برانگیزی گفته بود باید مقاومت را از یمنی‌ها آموخت که لنگ بر تن می‌کنند و نان خشک می‌‌خورند. این در حالی است که مصرف برخی محصولات غذایی مثل گوشت در ایران از کشور فقیری مثل یمن هم پایین‌تر گزارش‌شده است؛ اما حذف محصولات پروتئینی، لبنیات و میوه از سبد غذایی اقشار گوناگون مردم به قبل از گران شدن اخیر محصولات غذایی برمی‌گردد.

حالا که تهیه اقلام موردنیاز برای تهیه غذای ساده‌ای مثل اشکنه برای دهک‌های کم‌توان دشوارتر شده، پیش‌بینی نارسایی‌های فیزیکی و ... از سوی کارشناسان چندان دور از انتظار نیست.

ایمنی‌ها فقط نان خشک نمی‌خورند مصرف گوشت آن‌ها از ما بیشتر است

سال گذشته گزارش‌ها حاکی از افزایش چهار برابری هزینه‌های سبد خوراکی نسبت به سال ۹۵ بود. البته کمرنگ شدن برخی کالاها در سفره‌های مردم از سال ۸۴ آغازشده است.

سال ۱۳۸۴ سرانه مصرفی گوشت هر خانواده ایرانی سالانه ۵۷کیلوگرم بود که این میزان در سال ۱۳۹۸ به کمتر از ۱۲کیلوگرم و سال گذشته به شش کیلوگرم رسید.

روزنامه خراسان اسفندماه ۱۳۹۹ در گزارشی نوشت: «سرانه مصرف گوشت در ایران طی امسال به شش تا هشت کیلو رسیده است. این در حالی است که بر اساس گزارش فائو سرانه مصرف غنا ۹، گینه ۶.۵، نیجریه ۸.۵، تانزانیا ۱۰، ‎یمن ۱۴.۵ و ‎کره شمالی ۱۰.۸ کیلوگرم است.»

اما اخیراً مسعود رسولی، دبیر انجمن صنعت بسته‌بندی گوشت و مواد پروتئینی در گفت‌وگو با سایت «دیده‌بان ایران» رقم جدیدی به‌عنوان سرانه مصرف گوشت اعلام کرد و آن را نگران‌کننده دانست.

رسولی گفت که سرانه مصرف گوشت در ایران با ۵۰درصد کاهش نسبت به سال ۱۴۰۰ به روزانه هشت گرم در روز (سه کیلو در سال) رسیده است. این در حالی است که استاندارد جهانی مصرف گوشت برای هر نفر در روز ۱۰۰گرم است. فائو (سازمان جهانی خواربار و کشاورزی) در سال ۲۰۱۲ میلادی سرانه مصرف گوشت جهان را ۴۱کیلوگرم اعلام کرده بود. این در حالی است که ایرانی‌ها سالانه حدود ۳۶کیلوگرم گوشت مصرف می‌کنند. ایران ازلحاظ مصرف گوشت بین ۱۹۶کشور جهان در رتبه۹۸ قرار دارد.

 خداحافظ ویتامین سی

اما فقط محصولات پروتئینی نیست که از سبد غذایی برخی خانواده‌ها رخ بربسته یا کمرنگ شده است. در مورد مصرف میوه هم وضعیت مشابه است. باآنکه گفته می‌شود بیش از متوسط مصرف جهانی میوه مصرف می‌کنند، آمارهای سال‌های اخیر نشان از کاهش مصرف میوه در ایران دارد.

با نگاهی به آمارهای ارائه‌شده در مورد مصرف میوه در ایران می‌توان فهمید با کاهش توان خرید و انقباضی شدن بودجه خانواده‌ها میوه از سبد غذایی برخی خانواده‌ها حذف‌شده و یا کاهش پیداکرده است. سرانه مصرف میوه در سال ۱۰سال پیش ۱۵۱کیلوگرم در سال بود و ایران رتبه۱۵ مصرف میوه در جهان را داشت. سال ۹۴ این میزان به ۱۳۴کیلوگرم و در سال ۹۷ به ۱۴۷کیلوگرم رسید.

اما شهریور سال ۹۹ اعلام شد نمودار مصرف میوه هر ایرانی روند نزولی را نشان می‌دهد و مصرف میوه هر ایرانی سالانه به ۱۰۰کیلوگرم رسیده است. این آمار حاکی از آن بود که ایرانی‌ها نسبت به هشت سال قبل ۵۰کیلو در سال یا به عبارتی نزدیک به یک کیلوگرم میوه در هفته کمتر مصرف کرده‌اند.

اما در سال‌های قبل از اعلام این رقم بعضاً گزارش‌های نگران‌کننده‌ای نیز منتشرشده بود. آبان‌ماه سال ۹۵ زهرا عبداللهی مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت گفته بود که ۸۸درصد مردم کمتر از حد نیاز میوه و سبزی می‌خورند.

هرچند درباره سرانه مصرف میوه رقمی اعلام‌نشده اما بر اساس آنچه در بازارهای میوه و تره‌بار می‌گذرد می‌توان فهمید حتی اگر مصرف میوه روند کاهشی نداشته باشد وضعیت مطلوبی هم ندارد. در شرایطی که در این سال‌ها با همه‌گیری کرونا دست‌به‌گریبان بوده‌ایم و می‌بایست مصرف مواد غذایی سالم مثل میوه افزایش پیدا می‌کرد، با کاهش دست‌کم ۲۵درصدی تقاضا برای میوه در دوران همه‌گیری روبه‌رو بوده‌ایم.

اسدالله کارگر رئیس اتحادیه صنف میوه و سبزی و تره‌بار تهران در روزهای منتهی به پایان سال ۱۴۰۰ گفت: تقاضا برای میوه در سال‌های پاندمی کرونا حداقل ۲۵درصد کاهش پیداکرده؛ این کاهش مصرف تنها به خاطر پاندمی کرونا نبوده بلکه تورم نیز نقش تأثیرگذاری در آن داشته است.

یک سال پیش از آن نیز در اسفند۹۹ اکبر یاوری، عضو هیات مدیره اتحادیه بارفروشان گفته بود: اگر به میوه‌فروشی‌ها سر بزنید اشکتان درمی‌آید؛ وقتی‌که می‌بینید شهروندان تهرانی میوه را دانه‌ای می‌خرند.

 دانش‌آموزان هر سه روز یک لیوان شیر می‌خورند

بر اساس گزارش‌هایی که در ماه‌های اخیر منتشرشده کاهش مصرف لبنیات به‌عنوان یکی از چالش‌های غذایی خانواده‌ها یادشده است. هفته گذشته معاون تربیت‌بدنی و سلامت وزارت آموزش‌وپرورش سرانه مصرف شیر هر دانش‌آموز را یک لیوان در هر سه روز اعلام کرد درحالی‌که اما این رقم در دنیا روزانه یک لیوان شیر است.

در ماه‌های گذشته نیز زهرا عبدالهی مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت از حذف شدن برخی اقلام غذایی سالم و موردنیاز جامعه از سبد غذایی دهک‌های پایین جامعه خبر داده بود.

 کاهش ۳۰درصدی مصرف شیر

او بهمن پارسال با اشاره به کاهش شدید مصرف شیر طی سالیان اخیر گفته بود: شیوع بیماری کرونا و افزایش قیمت لبنیات در دو سال اخیر سبب شد که ۳۰درصد از مصرف شیر در کشور کاسته شود. عبداللهی همچنین گفته بود: به‌صورت کلی مصرف شیر، ماست و پنیر حالا دیگر از سفره دهک‌های پایین جامعه حذف‌شده است که این امر سبب کوتاه‌قدی، کمبود کلسیم، کم‌خونی و سوءتغذیه کودکان در بین مردم جامعه خواهد شد.

میانگین مصرف سالانه شیر در جهان ۱۵۰کیلوگرم و در بعضی کشورهای اروپایی برای هر نفر فراتر از ۳۰۰کیلوگرم است.

درحالی‌که طبق گزارش سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد (فائو) استاندارد جهانی سرانه مصرف شیر و لبنیات برای هر فرد باید ۳۰۰کیلوگرم در سال باشد که ایران از این استاندارد بسیار عقب است.

 هر یک دلار سرمایه‌گذاری معادل ۶۵دلار سود

بسیاری از آمارهایی که در این گزارش درباره وضعیت مصرف اقلام ضروری برای سلامت ذکر شد به سال‌های گذشته برمی‌گردد و هنوز آمار به‌روزتری ارائه نشده است.

اما احتمالاً آمارهای جدیدی که در روزها یا ماه‌های آینده منتشر خواهند شد با توجه به گرانی بسیاری از کالاهای اساسی حاکی از وخامت اقلام خوراکی مصرفی خواهند داشت که می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد.

کوروش جعفریان متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با خبرآنلاین، عوارض سوءتغذیه در جامعه را به‌شدت مهم و غیرقابل‌جبران عنوان کرده است.

او با تأکید بر آنکه در جوامع پیشرفته در راستای اهمیت تغذیه گفته می‌شود که هر یک دلار که در حوزه الگوی مصرف و تغذیه درست افراد در جامعه سرمایه‌گذاری شود، ۶۵دلار سود و بهره به دست می‌آید. این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: اگر به‌موقع و هم‌زمان با سیاست‌های اقتصادی، مسئله تغذیه را بهبود ببخشیم و مثلاً پروتئین آبزیان را با قیمت مناسب جایگزین پروتئین گوشت کنیم، قطعاً به صرفه‌جویی اقتصادی با بهره زیاد سلامت خواهیم رسید.