رشد آرام قیمت‌ها در کنار کاهش حجم معاملات در بازار آتی موجب شد تا چهره‌ای نسبتا مخدوش از این بازار مشاهده شود، اگرچه در هفته گذشته شاهد رشد قیمت دلار در بازار داخلی و افزایش بهای جهانی طلا بودیم. این شرایط نشان می‌دهد که رخدادهای زیرپوستی بسیاری در این بازار نهفته است؛ اگرچه بیم و امید معامله‌گران نیز در تحقق این رخدادهای معاملاتی نقش‌آفرین بوده است. شرایط بازار آتی در هفته گذشته با فرض داده‌های تاثیرگذار بر این بازار چندان هم متعادل نبود که یا می‌تواند به یک پوست‌اندازی در این بازار بدل شده و یا تغییراتی جدید را به ثبت برساند. با توجه به سابقه فعالیت‌های پیشین و آمارهای معاملاتی هفته گذشته می‌توان گفت که بازار در فاز احتیاطی جدیدی قرار گرفته و به‌شدت در تقابل داده‌های موثر بسیاری است؛ مخصوصا در شرایطی که بیم و امیدها از نوسان قیمت دلار هم جدی‌تر از قبل در بازار آتی نقش‌آفرینی می‌کند.
در هفته گذشته بازار آتی سکه در بورس کالا شاهد ثبت ۱۰۰ هزار و ۳۷ قرارداد بود که به نسبت هفته قبل از آن نزدیک به ۲۲ درصد کاهش حجم معامله را نشان می‌دهد. اگرچه رقم معاملاتی بیش از ۱۰۰ هزار قرارداد حجم مطلوبی محسوب می‌شود ولی کمترین حجم در ۱۰ هفته اخیر بوده است. متوسط حجم معاملات هفتگی در سال جاری رقمی نزدیک به ۷۳ هزار قرارداد بوده که باز‌هم نشان‌دهنده آن است که شرایط کلی در بازار آتی هم متعادل و هم منطقی در جریان بوده و هست.
در طول هفته گذشته در بخش فروش ۶ هزار و ۸۵۴ نفر – قرارداد ثبت شده ولی در بخش خرید این رقم ۷ هزار و ۹۵ نفر – قرارداد بوده است که نشان می‌دهد فشار خرید در طول فعالیت هفتگی بازار بیشتر بوده و خریداران ترجیح داده‌اند حجم خرید خود را افزایش دهند. این شرایط خود نشانگر جذابیت‌های نسبی در این بازار است ولی در کل عقب‌نشینی حجم معاملات را توجیه نمی‌کند. تجربه نشان داده است که پس از هر فاز عقب‌نشینی معاملات باز‌هم بازار به روال عادی خود برمی‌گردد و البته ذات جذابیت خرید هم نشان‌دهنده آن است که برخی از افراد ( احتمالا با سابقه و برجسته) در این شرایط نسبتا ضعیف میل به خرید بیشتری پیدا کرده‌اند. البته هنوز نمی‌توان درخصوص طرز فکر غالب در بازار اظهارنظر قاطعی داشت ولی همین موارد در کنار سیگنال‌های قیمتی در بازار دلار از رخدادهای زیرپوستی این بازار حکایت دارد.
متغیرها به نفع بازار نیستند
همین نکات که نشان می‌دهد بازار از التهاب زیرپوستی آذر و اوایل دی ماه فاصله گرفته را باید یک داده مهم به‌شمار آورد اگرچه نمی‌توان به خروج سرمایه از این بازار نیز رأی داد زیرا تجربه ماه‌های قبل نشان از آن دارد که برخی از فعالان خاص، اغلب تمایلی به خروج از این بازار نشان نداده و ترجیح می‌دهند سرمایه‌های خود را در همین معاملات نگه دارند، اگرچه در بسیاری از موارد در موقعیت خرید و سرمایه‌گذاری مستقیم قرار نگرفته و ترجیح می‌دهند تا نظاره گر بازار باشند تا در زمان مقتضی به بازار وارد شده والبته از بازار هم در کوتاه‌مدت خارج شوند.
البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که جذابیت‌های محسوس بازار آتی در هفته‌های قبل کاهش یافته ولی رشد قیمت دلار به قوت خود باقی است. از سوی دیگر وجود حباب قیمتی در بازار اگرچه کاهش یافته ولی هنوز هم وجود دارد و بی‌اعتمادی نسبت به دورنمای بازار با این حجم از داده‌های ضد و نقیض در نهایت به نفع بازار تمام نخواهد شد.
با توجه به تمامی این موارد نمی‌توان درخصوص دورنمای حجم معاملات نظر قاطعی داشت زیرا فراز و فرود جذابیت‌های معامله‌گری با فرض چند سیگنال مهم قیمتی اگرچه افزایش می‌یابد ولی در عین حال داده‌های بسیاری نیز به‌عنوان سرعتگیر بازار مطرح می‌شود. این شرایط بیشتر به فاز روانی در بازار باز‌می‌گردد مخصوصا در شرایطی که در گفت‌وگوهای اهالی بازار آتی هم می‌توان کاهش جذابیت‌های معامله‌گری را رصد کرد.نوسان قیمت‌ها در بازار آتی سکه مخصوصا از روز ۱۶ دی‌ماه تاکنون نشان می‌دهد که روند نوسان قیمت‌ها به‌صورت نسبی در مسیر افزایشی قرار داشته، اگرچه این روند کلی را در بازار نقدی نیز می‌توان رصد کرد ولی باز‌هم بازار آتی شرایط خاص خود را طی کرده است.
در صورت تداوم رشد قیمت دلار و البته داده‌های جهانی و نوسان قیمت نقدی سکه می‌توان به تغییر فاز حجم معاملات به سمت افزایش داد و ستد امیدوار بود و این به معنی بهبود وضعیت این بازار است. البته از روز ۲۵ دی‌ماه شاهد روند افزایشی جدیدی در این بازار هستیم که با فرض شتاب نسبی رشد قیمت‌ها شاید بتوان تداوم این وضعیت را حدس زد ولی هنوز ادعای رشد نرخ در بازار آتی برای کلیت بازار شاید خوش‌بینانه باشد.
کاهش اثرگذاری حباب سکه
رشد قیمت دلار در بازار داخلی در کنار سیگنال‌های مثبت از بازارهای جهانی را می‌توان دلایل اصلی رشد نرخ در بازار آتی به‌شمار آورد که تاکنون محقق شده ولی یک سوال مهم نیز در این بین ایفای نقش می‌کند که در گذشته نیز به آن برخورده بودیم. حال که قیمت‌های جهانی طلا افزایشی بوده و قیمت دلار هم در بازار آزاد رشد داشته است، چرا شاهد تکانه‌های بزرگ قیمتی در بازار آتی نیستیم؟ پاسخ پیشین در وجود حباب سکه تعریف شده بود که تاکنون هم سرعتگیر مهمی در برابر رشد قیمت آتی سکه بوده و هنوز هم نقش‌آفرینی می‌کند ولی از توانمندی این سیگنال تاثیرگذار در بازار کاسته شده است. نکته دیگری که از هم‌اکنون باید به آن پرداخته شود و البته از تجربیات پیشین در بازار سرچشمه می‌گیرد را باید در نگرانی اهالی بازار از تغییر فاز قیمتی در بازار سکه دانست. به‌صورت دقیق‌تر در گذشته بارها شاهد بوده‌ایم که رشد قیمت دلار به‌صورت دست‌ساخته تحت‌الشعاع قرار گرفته و تغییر قیمت‌هایی سریع ایجاد شده است.
همین طرز فکر یعنی نگرانی اهالی بازار از تکرار این وضعیت در شرایط فعلی به سرعتگیر جدیدی بدل شده که اجازه نوسان عادی قیمت‌ها را از بازار دریغ داشته و البته با توجه به واقعیت‌های این بازار باید گفت که رویکرد احتیاطی نسبتا صحیحی است زیرا حجم ضرر در بازار آتی ذاتا پتانسیل رفتارهای آزادانه قیمتی را دریغ می‌دارد. این شرایط هم‌اکنون نیز در رفتار اهالی بازار دیده شده و کاهش حجم معاملات را می‌توان یکی از سیگنال‌های این شرایط کلی به شمار آورد. این در حالی است که برخی گمانه‌زنی‌ها و اظهارنظرهای پراکنده هم به این شرایط کلی دامن زده و این به معنی آن است که پتانسیل ریسک در بازار آتی افزایش یافته است.
از سوی دیگر شاهد تزریق نقدینگی جدید و قدرتمند به بازار آتی نیستیم که در حجم معاملات و شتاب رشد قیمت‌ها قابل رهگیری است و همین داده باز هم بیم و امید در بازار آتی سکه را تقویت می‌کند. به‌عنوان مثالی دیگر می‌توان به نوسان قیمت‌ها در بازار آتی در مقایسه با قیمت دلار اشاره کرد اگرچه این مقایسه باید با فرض نوسان نرخ در بازار طلای جهانی صورت بگیرد. در روزهای اخیر شاهد رشد قیمت جهانی طلا بودیم ولی با فرض نادیده گرفتن این سیگنال، رشد قیمت دلار سریع‌تر از افزایش قیمت‌ها در بازار آتی سکه بوده که نشان می‌دهد بازار آتی گویی به افزایش قیمت دلار چندان هم خوش‌بین نبوده و این داده خود معرفی دیگر از نگرانی اهالی بازار از عقبگرد احتمالی در بازار دلار محسوب می‌شود.
زمان تغییر جهت رسیده؟
تمامی این موارد از بدبینی در بازار آتی حکایت دارد ولی باز هم تجربه نشان داده که هرگاه بازار آتی یا هر بازار مشابهی با فرض وجود داد و ستد قدرتمند، به لاک دفاعی محسوسی وارد شده و بسیاری از فعالان بازار به کل از آن ناامید شوند، آنگاه زمان تغییر فاز جدی فرارسیده است. در بازار آتی ولی شرایط به بدی وضعیت ذکر شده نیست یعنی حجم معاملات بیش از متوسط سال جاری بوده و همچنین رشد نسبی قیمت‌ها دیده می‌شود. این در حالی است که قیمت سکه نقدی هم با گذر از یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، وارد فاز روانی جدیدی شده و تداوم حضور در این بازه قیمتی، سیگنالی روانی را به اهالی بازار ارائه می‌کند.
از سوی دیگر قدرت بخش فروش در هفته گذشته کمتر از قدرت‌نمایی خریداران بوده ولی در کاهش حجم معاملات، این سیگنال چندان هم جلب توجه نکرد مخصوصا در شرایطی که فعالان فعلی در بازار افرادی (اصطلاحا) حرفه‌ای تر هستند که تاکنون بازار را ترک نکرده و رخدادهای آن را زیرنظر دارند. این شرایط موجب می‌شود تا رخدادهایی هیجانی و پراکنده کمتر در بازار دیده شده و رفتار حرفه‌ای آنان نیز سیگنال شفافی از جذابیت خرید را به بازار ارائه نمی‌کند. این رویکرد معاملاتی در آمارهای داد و ستد روزانه برای سررسیدهای مختلف به سختی قابل رصد کردن است ولی پتانسیل تغییر فاز جدی را در ذات خود نهفته دارد؛ اگر ابهامات بازار بر‌طرف شود.
حال در وضعیتی که قیمت‌های جهانی طلا در مسیر افزایشی قرار گرفته، بهای نفت خام نیز جذابیت‌های پیشین را نداشته و ارزش دلار در بازارهای بین‌المللی در حال کاهش است، گذار از بیم و امیدهای ذکر شده در بازار داخلی می‌تواند محرک مهمی در بازار آتی سکه باشد که از هم اکنون نیز شواهدی از این تغییر فاز در دست است؛ اگر بازار به رخدادهای قیمتی مطمئن شود.
این در حالی است که رفتار کلی در بازار آتی از سوی برخی از خریداران (آن‌گونه که از ارقام برداشت می‌شود) نشان می‌دهد که بیش از چیزی که مشاهده می‌شود میل به خرید وجود دارد. در هر حال تمامی این موارد تحلیل واقعیت‌های بازار است و نمی‌توان اظهارنظر قاطعی درخصوص دورنمای بازار داشت آن هم در شرایطی که دورنمای مبهمی پیش روی این بازار مهم در کشور داشته و البته ذات نوسان قیمت‌ها همیشه در بازارهای مشتقه بیش از بازارهای نقدی است و داده‌های تأثیرگذار بر آن نیز تنوع بیشتری داشته و دارد. در گذشته نیز بارها از ابهامات موجود در بازارهای مختلف سخن گفته شده و این ابهامات است که ذات نوسان قیمت‌های پیش‌رو را رقم زده که البته به سود و زیان فعالان بازار هم منتهی می‌شود. داده‌های تاثیرگذار جهانی بر بازارهای داخلی نیز سیگنال مضاعفی است که این بار می‌تواند فرصت تاثیرگذاری بیشتری پیدا کند.
داده‌های جهانی و تاثیرگذاری بر بازار آتی
از اواخر سال ۲۰۱۷ میلادی شاهد افزایش ممتد بهای طلای جهانی هستیم تا جایی که به سادگی سقف قیمتی ۱۳۰۰ دلار در هر اونس را شکسته و حتی تا نزدیکی ۱۳۴۰ دلار در هر اونس هم نوسان داشته است. این در حالی است که در گذشته کوتاه‌مدت شاهد یک روند کاهشی ولی ضعیف در بازارهای جهانی بودیم و مجددا یک فاز افزایشی جدید در بازارهای جهانی آغاز شده است. این وضعیت اگرچه رشد بسیاری را تجربه کرده و سطوح قیمتی جذابی را هم به ثبت رسانده ولی ذات رسیدن قیمت‌های جهانی به بیش از ۱۳۰۰ دلار و ثبت نرخ‌هایی بالاتر خود تکانه مهمی در بازار آتی تلقی می‌شود.
از سوی دیگر کاهش ارزش دلار آمریکا وارد یک فاز جدید شده و با فرض پذیرش جنگ ارزی جدید می‌توان تداوم کاهش بهای دلار در مقایسه با سبدی از ارزهای معتبر جهانی را مطرح ساخت. این وضعیت نیز داده حمایتی جدیدی از بهای جهانی طلا محسوب می‌شود اگرچه کاهش ارزش دلار جهانی هم می‌تواند داده‌ای کاهشی برای قیمت دلار در بازار آزاد به شمار بیاید ولی احتمالا حجم تاثیرگذاری آن محدود خواهد بود اما نمی‌توان از این داده چشم‌پوشی کرد.رفتار غالب در بازار طلا از یک روند افزایشی جدید حکایت دارد مخصوصا در شرایطی که روزهای قبل شاهد یک فاز از کاهش قیمت‌ها بودیم. این شرایط نشان می‌دهد بسیاری از معامله‌گران پس از افزایش قیمت طلا بخشی از دارایی‌های خود را در بازار طلا به فروش رساندند تا اصطلاحا سودآوری خود را نقد کنند.
یعنی طلای خریداری شده را به پول نقد تبدیل کرده و سود حاصل از نوسان نرخ را حفظ کنند. این شرایط به یک گام عقب‌نشینی قیمتی منجر شد ولی روند افزایشی جدید نشان می‌دهد که باز هم جذابیت‌های خرید به بازار طلا وارد شده و این فاز از رشد قیمت‌ها با روند پیشین رشد قیمتی متفاوت است. این شرایط نشان می‌دهد که ذهنیت بسیاری از فعالان بازار جهانی طلا به درستی بر خرید و احتمال رشد قیمتی تعلق گرفته آن هم در وضعیتی که ارزش دلار جهانی وارد یک فاز کاهشی جدید شده و تکانه مثبت جدیدی را در بازار طلا به همراه داشته است.
گمانه‌زنی‌های احتمالی برای طلا
نگاهی به روند کلی نوسان قیمت طلا در بازارهای جهانی نشان می‌دهد که پس از کاهش جدی قیمتی تا اوایل سال ۲۰۱۶، از آن زمان تاکنون بهای طلا در یک سیکل افزایشی قرار داشته و با فرض رشد قیمت‌ها در اغلب بازارهای کالایی مخصوصا فلزات پایه و تاثیرات متقابل این بازارها بر یکدیگر در کنار افزایش تقاضای طلای فیزیکی می‌توان ادامه این روند افزایشی را به‌صورت کلی مطرح ساخت، ولی این به معنی پیش‌بینی صریح از رشد قیمت‌ها نیست. در کنار این داده‌ها شاهد هستیم که صندوق‌های کالایی طلا در بازارهای جهانی به فروش بی‌میل هستند که شاید بتوان آن را یک داده حمایتی دیگر از بازار طلا قلمداد کرد.
این در حالی است که در برخی گزارش‌ها حتی از طلای نزدیک به ۱۴۰۰ دلار در هر اونس نیز سخن گفته شده ولی تمامی این موارد تنها گمانه‌زنی است. اگر این فرض را مطرح کنیم که تقاضای طلا به‌صورت معاملات کاغذی یا حتی تقاضای واقعی برای تحویل فیزیکی هر دو در مسیر افزایش باشد می‌توان با صراحت بیشتری از رشد قیمت طلا سخن گفت. این در حالی است که در گزارش‌های پیشین وضعیت تولید معدنی طلا را به‌صورت فیزیکی از معادن بررسی کردیم که نتیجه آن عدم رشد جدی عرضه‌ها در یک یا دو سال اخیر بود. این شرایط در کل نشان می‌دهد که بازار جهانی طلا از داده‌های حمایتی مطلوبی برخوردار بوده ولی داده‌های کلیدی در تحلیل بنیادین اغلب در میان‌مدت تا دراز‌مدت ایفای نقش خواهند کرد. با توجه به این موارد در کل می‌توان سال ۲۰۱۸ را زمانی جذاب و مهم برای بهای جهانی طلا قلمداد کرد؛ به‌خصوص در شرایطی که کارنامه قیمتی سال ۲۰۱۷ به‌صورت کلی مطلوب ارزیابی می‌شود. رشد قیمت سهام به ویژه در آمریکا در کنار وضعیت نسبتا مطلوب در بازارهای کالایی همگی حکایت از آن دارد که می‌توان به دورنمای طلای جهانی خوش‌بین بود.
این داده‌های قیمتی برای بازار آتی سکه جذاب ارزیابی می‌شود اما واقعیت آن است که این نکات مثبت با فرض ابهامات موجود در بازار و حجم تاثیرگذاری بهای دلار آزاد در محاسبات قیمتی سکه نقدی و آتی، در اولویت دوم قرار خواهد گرفت ولی در صورتی که ابهامات ذکر شده مرتفع شود، می‌توان توجه بیشتری را به داده‌های جهانی مبذول داشت. رفتار برخی از معامله‌گران در بازار آتی سکه حکایت از آن دارد که از این موارد با اطلاع بوده و برای آینده بازار برنامه‌ریزی کرده‌اند.
محمدحسین بابالو
- 14
- 4
