رشد ۶۷ درصدی درآمد سرانه ایرانیان در سه سال

«طی سه دهه گذشته همه مناطق و گروه‌های انسانی جهان پیشرفت چشمگیری در توسعه داشته‌اند. نمره توسعه انسانی جهان در سال ۲۰۱۷، ۰.۷۲۸ بود که ۲۱ درصد نسبت به سال ۱۹۹۰ بیشتر شده است. حالا در سراسر جهان، مردم بیشترعمر می‌کنند، تحصیلات بالاتری دارند و فرصت‌های بیشتری روبه‌رویشان است. جهش توسعه انسانی نیز تحت تأثیر تغییرات در سلامت، آموزش و درآمد بوده است.» بر اساس روایت سازمان ملل متحد، این یافته‌ها کلیدی‌ترین نکات گزارش HDI 2018 است. HDI به معنای شاخص توسعه انسانی، کشورها را از نظر سطح توسعه یافتگی زندگی مردم بررسی و طبقه بندی می‌کند و در این طبقه بندی امسال ایران با یک پله صعود نسبت به سال گذشته، در رتبه ۶۰ جهان در میان کشورهایی با توسعه انسانی بالا قرار گرفته است.

روایت HDI2018 نشان می‌دهد که نروژ توسعه یافته‌ترین کشور جهان است و بعد از آن نیز سوئیس، استرالیا، ایرلند و آلمان قرار دارند. پایین‌ترین میزان توسعه یافتگی نیز برای نیجر، آفریقای مرکزی، سودان جنوبی، چاد و بروندی است.اما با وجود تمام تغییرات رو به جلویی که در جهان ایجاد شده است، سازمان ملل متحد در یکی از ۶ یافته کلیدی این گزارش ۱۲۱ صفحه‌ای می‌نویسد:«تنها کمیت اهمیت ندارد. کیفیت هم مهم است که نقص‌های زیادی در آن وجود دارد. مردم امروز طولانی‌تر زندگی می‌کنند، تحصیلکرده ترند و دسترسی بیشتری به خدمات دارند. اما طول زندگی بیشتر، به این معنا نیست که انسان‌ها لذت بیشتری هم از زندگی شان می‌برند.»

افزایش ۶۷.۵ درصدی درآمد سرانه ایران طی ۳ دهه

ایران با نمره ۰.۷۹۸ رتبه ۶۰ را از میان ۱۸۹ کشور جهان به دست آورده است. طی سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۷ توسعه انسانی در ایران رشد قابل توجهی داشته و از نمره ۰.۵۷۷ به اینجا رسیده است که افزایشی ۳۸.۳ درصدی را نشان می‌دهد.

در این سال‌ها، شاخص امید زندگی نیز در ایران ۱۲.۴ سال افزایش یافته و به ۷۶.۲ سال رسیده است. سال‌های مورد انتظار برای تحصیل و حداقل زمان تحصیل نیز به ترتیب ۵.۶ و ۵.۷ سال افزایش یافته است. درآمد سرانه ایران نیز طی ۲۸ سال، ۶۷.۵ درصد بیشتر شده و از ۱۱ هزار و ۴۲۰ دلار، به ۱۹ هزار و ۱۳۰ دلار رسیده است. درآمد سرانه در ایران نسبت به سه سال پیش نیز افزایشی بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ دلار داشته است.

در سال ۲۰۱۵، درآمد سرانه در ایران ۱۶ هزار و ۵۳۷ دلار بود و در سال ۲۰۱۶ به ۱۸ هزار و ۵۴۴ دلار رسید. در گزارش سازمان ملل متحد کشورهای جهان از نظر میزان توسعه انسانی به چهار گروه کشورهای دارای توسعه انسانی بسیار بالا، دارای توسعه انسانی بالا، دارای توسعه انسانی متوسط و کشورهای دارای توسعه انسانی پایین دسته بندی شده‌اند. این سازمان ایران را در دسته کشورهای دارای توسعه انسانی بالا جای داده است.

روایت ضریب جینی و شکاف جنسیتی از توسعه انسانی

درآمد سرانه در نروژ که بالاترین توسعه انسانی جهان را به خود اختصاص داده، ۶۸ هزار و ۱۲ دلار است اما مردم کشور کم جمعیت قطر با ۱۱۶ هزار و ۸۱۸ دلار بالاترین درآمد سرانه را در کل جهان دارند. بعد از آن نیز لیختن اشتاین با درآمد سرانه ۹۷ هزار و ۳۳۶ دلار قرار گرفته است. به‌طور کلی قطری‌ها رتبه ۳۶ توسعه انسانی جهان را به خود اختصاص داده و کشور لیختن اشتاین نیز در جایگاه هفدهم جهان قرار دارد.

اما در گزارش جدید سازمان ملل، ضریب جینی جایگاهی مهم‌تر از درآمد سرانه دارد. ضریب جینی شاخصی است که نحوه توزیع ثروت در میان مردم را نشان می‌دهد و هرچه عدد آن بالاتر باشد، از نابرابری بیشتری حکایت می‌کند. در حال حاضر تقریباً در تمام کشورهای جهان ضریب جینی بالای ۲۰ قرار دارد. حتی ضریب جینی نروژ با بالاترین توسعه انسانی، ۲۷.۵ است. در ایران نیز این شاخصی که اختلاف طبقاتی و نابرابری درآمدی را نشان می‌دهد، ۳۸.۸ است.با وجود این اختلاف طبقاتی در ایران کمتر از کشورهایی مانند امریکا، آرژانتین، برزیل و مکزیک است.

نابرابری در تمام زیر شاخه‌هایی که به شاخص اصلی توسعه انسانی رسیده، باعث شده تا ایران در شاخص GLL به معنای نابرابری جنسیتی با نمره ۰.۴۶۱ در رتبه ۱۰۹ از میان ۱۶۰ کشور جهان قرار بگیرد. در شاخص درآمد سرانه در ایران بین زنان و مردان تبعیض زیادی وجود دارد. در حالیکه سهم مردان از تولید ناخالص ملی کشور به ۳۲ هزار و ۱۷ دلار می‌رسد، سهم زنان ۶ هزار و ۹۴ دلار است.  بر اساس گزارش سازمان ملل متحد، در ایران ۵.۹ درصد از صندلی‌های پارلمانی سهم زنان است.

در هر ۱۰۰ هزار تولد، ۲۵ زن به خاطر مسائل بارداری جانشان را از دست می‌دهند و مشارکت زنان در بازار کار نیز ۱۶.۸ درصد در برابر مشارکت ۷۱.۴ درصدی مردان است. این در حالی است که در عربستان سعودی سهم زنان از صندلی‌های پارلمانی ۱۹.۹ درصد و مشارکت اقتصادی شان نیز ۲۲.۳ درصد است.همچنین در کشورهای جنوب آسیا به‌طور متوسط، سهم زنان از صندلی‌های پارلمانی ۱۷.۵ درصد و مشارکت آنها در بازار کار نیز ۲۷.۹ درصد است.

سازمان ملل متحد نابرابری و تبعیض جنسیتی را یکی از یافته‌های اصلی گزارش توسعه انسانی ۲۰۱۸ نام برده و درباره آن نوشته است:«توسعه انسانی در میان زنان ۶ درصد کمتر از مردان بوده است. بیشترین شکاف به خاطر درآمد پایین‌تر و میزان تحصیلات زنان در بسیاری از کشورهاست. بیشترین شکاف جنسیتی نیز در جنوب آسیا با ۱۶.۳ درصد و کشورهای عربی با ۱۴.۵ درصد وجود دارد.»

ریحانه یاسینی