پیامدهای انتخابات آمریکا برای اقتصاد ایران

اقتصاد ایران در سالی که گذشت، برخاسته از تحولات سیاسی کشور و رخدادهای اثرگذار بر حوزه اقتصاد، تاثیرات عمیقی بر حیات مالی جامعه گذارد، به طوری که قدرت خرید مردم به گونه‌ای بی‌سابقه کاهش یافت، ارزش پول ملی بیش از پیش تحت تاثیر قرار گرفت و افزایش افسارگسیخته تورم، مردم را در منگنه کم‌نظیر اقتصادی قرار داد. اگرچه با رویدادهای کنونی، انتظار آن می‌رود که بحران‌های ریشه‌دار اقتصادی کشور در سال آینده نیز تداوم یابد، اما مهدی تقوی، اقتصاددان امیدوار است با کنار رفتن دونالد ترامپ، اقتصاد ایران نفسی تازه کند. جمع‌بندی او از آنچه بر اقتصاد کشور در سال کهنه گذشت را می‌خوانیم.

شرایط اقتصاد ایران را در سالی که گذشت چگونه ارزیابی می‌کنید؟

به باور من، عمده مشکلات اقتصادی که امروز در کشور شاهد هستیم، برخاسته از خروج آمریکا از برجام و بر هم خوردن معادلاتی است که از آن انتظار می‌رفت. پیش از این، آمریکا و کشورهای اروپایی در توافق برجام در وین، متعهد شدند که مشکلات را حل و موانع توسعه اقتصادی ایران را برطرف کنند، اما زمانی که ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا رسید، ناگهان از این توافق خارج شد.

نتیجه این اقدام نامنتظره ترامپ، کاهش صادرات نفت ایران بود، به طوری که به دنبال آن، درآمد ارزی کشورمان کم شد و مسائل و مشکلات بسیاری برایمان به وجود آمد. مشکل زمانی پیچیده‌تر شد که ترامپ به اروپایی‌ها نیز فشار آورد و آنها هم تحت تاثیر او قرار گرفتند و همراه با آمریکا، فشارها را بر ایران مضاعف کردند. بنابراین برجامی که مطابق آن، چندین کشور اروپایی، همچنین آمریکا دور هم جمع شدند و روی آن توافق کردند، بر هم خورد و این آغاز پیچیده‌تر شدن معادلات اقتصادی ایران بود.

در نتیجه نفتی که ما امروز صادر می‌کنیم، در مقایسه با قبل از روی کار آمدن ترامپ که دو میلیون و صد هزار بشکه بود، به زیر ۱ میلیون بشکه در روز رسید. در نتیجه، زمانی که ما نفت کمتر صادر می‌کنیم، دلار کمتری هم وارد کشور می‌شود، و کاهش عرضه و ورود دلار در بازار و کمبودی که بانک مرکزی با آن مواجه می‌شود، باعث بالا رفتن قیمت‌ها می‌شود. البته خاطرتان هم هست که در یک دوره زمانی، قیمت دلار تا ۲۰ هزار تومان هم بالا رفت و باعث شوک عظیمی به اقتصاد ایران شد که البته افزایش شدید قیمت‌ها را هم در پی داشت. زمانی که درآمد ارزی کم شود و ورود دلار به بازار کاهش یابد، اتفاقات اقتصادی بسیار منفی رخ می‌دهد، از جمله آنکه صادرات و واردات با مشکلات بسیاری مواجه می‌شود و با قیمت بالای دلار، هزینه واردات هم بیشتر می‌شود.

امیدوارم با روی کار آمدن یک رئیس‌جمهور معقول در آمریکا، شرایط بهتری برای کشورمان حاصل شود. بحرانی که اقدامات ترامپ پدید آورد، تورم بسیار بالا در اقتصاد کشور بود که همان طور که دیدید باعث بالا رفتن قیمت در همه حوزه‌ها، کاهش ارزش پول ملی و کاهش بسیار زیاد قدرت خرید مردم از مهم‌ترین ویژگی‌ها و نتایج آن بود. طبیعتا وقتی کالا و خدمات گران‌ شود و قیمت‌ها بالا رود، در کشور تورم ایجاد می‌شود. البته شیوع بیماری کرونا در کشور هم شوک بحرانی دیگری بود که اقتصاد کشور را از آنچه بود، بیشتر به ورطه سقوط کشاند. این بیماری سبب شد نیروی کار تحلیل برود، کارگاه‌ها و کارخانجات تعطیل شوند و رکود اقتصادی فراگیری، کشور را در برگیرد.

پیش‌بینی‌تان از شرایط اقتصادی کشور در سال آینده چیست؟

اگر اوضاع اقتصاد ایران در سال آینده هم به همین شکل پیش برود، با توجه به قیمت دلار که امروز در حدود ۱۳هزار تومان است، همچنین نظر به دلارهایی که به سختی و با قیمت بالا وارد کشور می‌شود، کالاهایی که از خارج خریداری می‌کنیم گران‌تر می‌شود. در نتیجه، گرانی کالاها و خدمات، نرخ تورم را در کشور بالا می‌برد. بالا رفتن نرخ تورم هم علاوه بر آنکه کاهش قدرت خرید مردم را در پی دارد، با کاهش ارزش پول ملی همراه می‌شود. امیدوارم با پایین آمدن بیش از پیش قیمت دلار، هم واردات‌مان ارزان شود و هم نرخ تورم پایین بیاید.

رضا دستجردی