بر اساس آخرین گزارش مركز آمار، تورم سالانه در مرداد ماه سال جاری با ۰.۶ واحد كاهش به ۲۵.۸ درصد رسید از سوی دیگر نرخ تورم ماهانه نیز كاهشی حدود ۳ درصدی داشته و عدد ۳.۵ درصد را ثبت كرده است. با وجود كاهش تورم سالانه و ماهانه، این كاهش در سطح جامعه« احساس» نمی شود. طی سال های اخیر تضعیف قدرت خرید خانوارها شدت گرفته به گونه ای كه كاهش های گاه به گاه تورم نیز نتوانسته بر سفره خانوارها و كوچك شدن سبد خریدشان به خصوص برای كالاهای خوراكی تأثير بگذارد و مشاهدات میدانی نشان می دهد، خانوارها نسبت به گذشته نه چندان دور، مواد غذایی كمتری خریداری می كنند.
با وجود اینكه مركز آمار گزارش تازه ای در خصوص مصرف سرانه گوشت و مرغ منتشر نكرده اما آخرین آمار كه مربوط به زمستان سال گذشته است، نشان می دهد« سرانه مصرف گوشت در خانوارهای كشور از ۶, ۸ كیلوگرم در سال ۱۳۹۵ به ۵, ۴ كیلوگرم در سال ۱۳۹۷ كاهش یافته است.». هر چند برخی گزارش های غیررسمی نیز حاكی از حذف كم و بیش محصولات پروتیینی مانند گوشت و مرغ برای خانوارهای آسیب پذیر كشور است چراكه در این مدت كه گزارش های رسمی از آن وجود دارد ، گوشت قرمز با ۱۷۱ درصد افزایش قیمت از هر كیلو ۳۵ هزار تومان در فروردین ۹۵ به ۹۵ هزار تومان در اسفند ۹۷ رسید. از سوی دیگر رئیس انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی كشور نیز از فاصله ۱۳۴ كیلوگرمی سرانه مصرف محصولات لبنی و شیر در ایران نسبت به كشورهای توسعه یافته گفت. با وجود اینكه دولت درصدد است با حمایت های نقدی و غیرنقدی كمبود مواد غذایی را حل كند اما سفره ها و سبد كالای مصرفی خانوارها از مواد غذایی مفید تهی شده و ادامه این روند سوءتغذیه در جامعه ایرانی را گسترش می دهد. تخمین ها نشان می دهد هر وعده غذایی برای یك خانواده ۴ نفره با فرض استفاده از مواد خوراكی ارزان بین ۶ تا ۷۰ هزار تومان تمام می شود.
تاب زندگی در تهران را افراد كمتری خواهند یافت
خرداد ماه سال جاری محمد قاسمی، سرپرست وقت مركز پژوهش های مجلس در صحن مجلس خبر از افزایش حدود دو برابری خط فقر در تهران طی دو سال خبر داد. بر اساس صحبت های او، خط فقر در پایتخت از ۲.۵ میلیون تومان در سال ۹۷ به ۴.۵ میلیون تومان در اوایل سال ۹۹ رسیده است. این امر حكایت از افزایش ۸۰ درصدی خط فقر تنها در فاصله دو سال را دارد. از سوی دیگر گزارش مركز پژوهش ها نشان می دهد طی سال های ۹۴ تا ۹۷ نرخ فقر از ۱۷.۷ درصد به ۱۸.۴ درصد رسید. یعنی ۱۸.۴ درصد خانوارهای كشور در فقر مطلق زندگی می كنند و نیازمند كمك های دولت هستند. علاوه بر داده های داخلی، آمارهای صندوق بین المللی پول و سازمان ملل نیز گویای كاهش قدرت خرید و درآمد سرانه ایرانیان است. بر این اساس درآمد سرانه ایرانی ها از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ با كاهشی ۷۲ درصدی از ۱۹ هزار و ۵۳۰ دلار به ۵ هزار و ۴۱۶ دلار رسید و از جایگاه ۶۳ در بین ۱۹۲ كشور به جایگاه صدم تنزل پیدا كرد.
خلأ ۵ درصدی میان افزایش دستمزد و تورم
كاهش درآمد سرانه آن هم در شرایطی كه نرخ تورم بر مدار افزایشی است بر سرانه مصرف مواد غذایی تاثیر گذاشته كه در نهایت باعث كوچك شدن سفره خانواده ها و عدم تغذیه مناسب می شود. روند افزایش قیمت ها سوءتغذیه شدید به خصوص برای نوزادان و كودكان را به دنبال خواهد داشت. این امر زمینه ساز مشكلات جسمی فراوانی برای نسل های آینده نیز می شود. تورم سالانه ۲۵.۸ درصدی مرداد ماه نشان می دهد كه هر خانوار برای خرید یك سبد یكسان از كالاها و خدمات نسبت به مرداد سال گذشته حدود ۲۶ درصد بیشتر هزینه كرده است. این در حالی است كه حقوق و دستمزد در سال جاری تنها ۲۱ درصد افزایش داشته است. مقایسه افزایش حقوق و دستمزد و تورم نشان می دهد كه همچنان خلأیی ۵ درصدی وجود دارد و افراد با وجود افزایش دستمزد ۵ درصد نسبت به سال قبل كمتر خرید می كنند یا خرید نمی كنند.
سهم لبنیات از گرانی ها زیاد از سفره ها كم
عمده ترین محصولات لبنی كه در سبد خرید خانوارها وجود دارد ، شیر، تخم مرغ و پنیر است. با استناد به گزارش های مركز آمار، شاخص قیمتی كالاهای خوراكی و آشامیدنی این محصولات از مرداد ۹۷ تا مرداد ۹۹ افزایشی ۵۳ داشته و از ۱۸۰ واحد به ۲۷۶ واحد در سال جاری رسیده است. این در حالی است كه محصولات لبنی از مرداد سال ۹۸ تا سال جاری افزایش قیمتی به اندازه ۳۰.۲ درصد داشته است. هر چند در این بین برخی شركت های لبنی بدون توجه به اخطارهای سازمان حمایت از مصرف كننده و برای پوشش هزینه های خود اقدام به افزایش قیمت كردند. در آخرین اقدام نیز كارگروه تنظیم بازار مصوبه افزایش ۲۲ تا ۲۸ درصد محصولات لبنی را از تیر ماه سال جاری به صورت رسمی اعلام كرد تا علاوه بر افزایش قیمت محصولات در كارخانه، جهش دیگری نیز در قیمت این نوع محصولات به واسطه مصوبه كارگروه تنظیم بازار رخ دهد. پیش از مصوبه كارگروه تنظیم بازار برای افزایش قیمت محصولات لبنی جلال الدین میرزایی، رییس انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی كشور، میزان مصرف سالیانه هر نفر ایرانی از شیر و لبنیات را ۷۲ كیلوگرم عنوان كرد در حالی كه این رقم برای كشورهای توسعه یافته ۲۰۶ كیلوگرم است. با وجود اینكه برخی معتقدند، افزایش قیمت ها به دلیل كم بودن ضریب اهمیت این گروه از خوراكی ها در قیاس با گوشت و مرغ تاثیر چندانی بر هزینه خانوارها ندارد اما شاید اولین گروه خوراكی باشند كه از سفره افراد با درآمد پایین حذف می شوند. در این صورت تبعاتی از جمله سوءتغذیه و مشكلات جسمی در نسل فعلی و آتی دور از ذهن نخواهد بود.
در آرزوی خرید گوشت
بر اساس آخرین گزارش مركز آمار محصولات پروتیینی مانند گوشت قرمز و سفید و گوشت ماكیان در مرداد سال ۹۸ نسبت به مدت مشابه در سال ۹۷ افزایشی ۷۸.۲ و ۷۷.۴ درصدی داشته است. هر چند روند افزایش قیمتی آن در مرداد سال جاری كمتر بود و نسبت به ماه مشابه سال ۹۸ حدود ۱۵.۷ و ۱۴.۶ درصد افزایش قیمت را تجربه كرده اما همچنان مهم ترین دغدغه كارشناسان و متخصصان تغذیه« حذف این گروه از مواد خوراكی و عدم جایگزینی با محصولات دیگر است.» در همین راستا تیرنگ نیستانی، مدیر گروه تحقیقات تغذیه ای انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی كشور به« اعتماد» گفته كه« ۲۲ هزار خانوار ایرانی مصرف منابع پروتیینی جانوری شامل گوشت های قرمز و سفید را به دلیل هزینه بالا، بسیار محدود كرده و حتی بسیاری از خانوارها این منابع پروتیینی را به طور كامل از سبد غذایی و هزینه های خود حذف كرده اند. تعداد زیادی هم اعلام كردند كه به علت از دست دادن شغل و كاهش چشمگیر درآمد به دلیل تعطیلی های مرتبط با شیوع ویروس كرونا، ناچار به حذف كامل منابع پروتیینی از سبد غذایی خانوار شده اند و تعدادی هم اعلام كردند كه با وجود ثابت ماندن درآمد، افزایش قیمت منابع پروتیینی با دریافتی ماهانه شان همخوانی نداشته بنابراین تصمیم به حذف منابع پروتیینی از سبد غذایی خانوار گرفته اند.»
هزینه هر وعده غذایی بین ۶ تا ۷۰ هزار تومان
ارزان ترین غذاها برای یك خانواده ۴ نفره و بر اساس آمار جمع شده از خرده فروشی های مواد غذایی تخم مرغ، املت، كوكو سیب زمینی و كوكو سبزی است كه بدون احتساب قیمت روغن مصرفی به ترتیب حدود ۵ هزار تومان، ۵۶۰۰ تومان، ۷ هزار تومان و ۱۳ هزار تومان برای هر خانواده هزینه دارد. با استناد به آمارهای خرده فروشی، هر شانه تخم مرغ ۳۰ عددی حدود ۲۶ هزار تومان، هر كیلو سبزی كوكو ۱۵ هزار تومان و هر كیلو زرشك پفكی صادراتی ۶۰ هزار تومان قیمت گذاری شده؛ هر كیلو گوجه و سیب زمینی نیز ۳۸۰۰ و ۵۲۰۰ تومان در میادین میوه و تره بار به فروش می رسد. با وجود اینكه تا سال ها پیش نان، پنیر و خیار به عنوان وعده ای ارزان برای خانواده ها در نظر گرفته می شد اما با قیمت های فعلی این وعده نیز گران تر شده است. قیمت هر كیلو پنیر از ۱۸ هزار تومان تا ۵۴ هزار تومان در نوسان است و هر كیلو خیار نیز از ۳ تا ۶ هزار تومان قیمت گذاری می شود. بنابراین هر وعده نان و پنیر و خیار برای یك خانواده ۴ نفره بدون احتساب قیمت نان حدود ۱۳ هزار تومان هزینه دارد. وضعیت برای غذاهای اصلی كه گوشت و مرغ در آنها به كار رفته، متفاوت تر خواهد بود. به عنوان مثال قیمت پخت هر وعده قورمه سبزی در خانه و با توجه به مقدار مواد به كار رفته از ۲۵ تا ۱۰۰ هزار تومان و برای غذاهای گران تری مانند آبگوشت نیز ۷۰ هزار تا ۱۲۰هزار تومان برآورد قیمتی شده است. هزینه پخت هر وعده غذایی در خانه با توجه به مواد لازم از حدود ۶ هزار تومان تا ۷۰ هزار تومان متغیر است. بنابراین هزینه یك ماه وعده غذایی برای خانواده ۴ نفره از ۶۰۰ هزار تومان تا ۲ و نیم میلیون تومان نوسان دارد. با توجه به اینكه حداقل حقوق برای سال جاری ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان مصوب شده برای یك خانواده تنها ۳۰۰ هزار تومان برای سایر هزینه ها مانند اجاره خانه، درمان، آموزش و تفریح باقی می ماند.
- 18
- 7
