اتصال ۵ مرکز استان به شبکه ریلی سراسری هدف‌گذاری دولت در توسعه حمل و نقل ریلی و از اولویت‌های توسعه راه‌آهن بود که تاکنون ۲ مرکز همدان و کرمانشاه به شبکه ریلی پیوسته و امروز با حضور رئیس جمهوری قطار به ایستگاه ارومیه می‌رسد.
خیرالله خادمی مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقلی در گفت‌و‌گو با ایران از رسیدن قطار بر اساس بر نامه زمانبندی به شهرهای رشت و تبریز خبر داد که به این ترتیب گسترش حمل و نقل ریلی که اولویت مهم دولت است به تحقق می‌پیوندد. خادمی به سؤالات ما در خصوص قطار ارومیه و برنامه برای رفتن ریل به شهرهای دیگر پاسخ داده است.
حمل و نقل ریلی اولویت توسعه در دولت است؟ برای رسیدن به اهداف توسعه ریلی از سال ۹۲ چه اقداماتی را انجام دادید؟
یکی از اولویت‌های اصلی، توسعه حمل و نقل در بخش ریلی است که برای دولت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. ایران کشوری است که بخش عمده جا‌به‌جایی بار و مسافر آن از طریق جاده‌ها صورت می‌گیرد و در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد حمل بار کشور از طریق جاده است و با توجه به مزایای حمل و نقل ریلی نسبت به جاده‌ای همچون صرفه‌جویی در مصرف انرژی، کاهش آلاینده‌های زیست محیطی و کاهش سوانح جاده‌ای، تمرکز اصلی در حال حاضر بر توسعه شبکه ریلی کشور است. در نظر بگیرید که اگر قیمت سوخت در کشور واقعی شود اولویت حمل از جاده به ریل تغییر می‌کند و صرفه‌جویی در سوخت بسیاری از هزینه‌های حمل بار را کاهش می‌دهد.
به منظور توسعه شبکه ریلی کشور، ساخت ۱۰هزار و ۸۵ کیلومتر راه‌آهن در قالب ۳۳ طرح در دستور قرار گرفته است که از این رقم حدود ۳هزار و ۳۰۰ کیلومتر در حال اجرا و ساخت ۵ هزار و ۲۵۲ کیلومتر در حال مطالعه است که اعتبار لازم برای ساخت این حجم از مسیر ریلی به قیمت روز حدود ۸۰ هزار میلیارد تومان می‌شود و با توجه به بودجه هزار میلیارد تومانی در سال‌جاری می‌توانیم اعلام کنیم که منابع اعتباری سالانه برای اجرای این تعهدات کافی نیست. سال گذشته اعتبار در نظر گرفته شده ۲۲۵۰ میلیارد تومان بود و انجام این تعهدات با این رقم اعتباری ما را بر آن داشت تا دست به اولویت‌بندی پروژه‌ها بزنیم.
معیار شما برای اولویت‌بندی چه بود؟
ساخت ۳۳۰۰ کیلومتر ریل حداقل ۲۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز داشت پس لازم بود باز این مقدار را هم در برنامه‌ای ۴ ساله اولویت‌بندی کنیم. در سال ۹۲ پالایش پروژه‌ها انجام شد و اولویت‌ها به این صورت تعیین شد: اولویت اول مسیرهایی بود که به استان‌های پرجمعیت منتهی می‌شد، اولویت دوم مسیرهایی بود که پیشرفت فیزیکی بالاتری دارند و اولویت سوم مسیرهایی که در شبکه حمل و نقل تأثیر بیشتری دارند. از اولویت‌ها، اتصال ۵ مرکز استان به شبکه ریلی و اتصال کشور افغانستان به شبکه ریلی ایران در دستور کار قرار گرفت.
بنابراین ۶ مسیر ریلی جدید در دست ساخت قرار گرفت که اولویت‌بندی و ساخت مسیرهای جدید طبق این ۶ طرح انجام می‌شود. برنامه‌ریزی شده است بخشی از این پروژه‌ها را در سال‌جاری آماده بهره‌برداری کنیم و بخشی را به بهره‌برداری برسانیم.
البته این نکته را هم باید مدنظر قرار داد که تأمین ریل یکی از چالش‌های اصلی در به ثمر رساندن این پروژه‌ها بود و تأمین مالی خرید ۲۰۰ هزار تن ریل از طریق فاینانس با کشور هند یکی از راه‌حل‌های این موضوع شد و از ۲۰۰ هزار تن ریل وارد شده ۶۰ هزار تن آن به ۶ پروژه اولویت دار اختصاص یافت. ناگفته نماند چون قراردادهای ما با پیمانکاران به‌صورت ۱۰۰ درصد ساخت است و همه کارها از ساخت تا تأمین تجهیزات با آنها است در مواردی خود پیمانکاران برای خرید ریل از کشورهای چین روسیه و کشورهای دیگر اقدام کرده‌اند.
تکمیل پروژه‌ها با زمانبدی‌ای که انجام دادید پیش رفت؟
۲ مرکز استان همدان و کرمانشاه به طول ۴۴۰ کیلومتر در سال گذشته به شبکه ریلی متصل شدند و امروز با بهره‌برداری از مسیر ریلی مراغه- ارومیه، استان آذربایجان شرقی نیز به شبکه ریلی پیوست. در نظر داشته باشید که استان آذربایجان غربی از مراغه به مهاباد در سال ۹۲ به بهره‌برداری رسید و امروز مهاباد تا ارومیه به طول ۹۸ کیلومتر به شبکه ریلی متصل شد و به این ترتیب اولین پروژه ریلی ما در سال ۹۷ به بهره‌برداری رسید.
راه‌آهن مراغه- ارومیه چند ایستگاه دارد و دارای چه ویژگی‌هایی است؟
این مسیر یکی از کامل ترین خطوط ریلی کشور است و زیرسازی، روسازی، تقاطع‌ها و ایستگاه های مسیر بدون نقص و صد درصدی آماده بهره‌برداری است. ایستگاه تشکیلاتی ارومیه با رعایت اصول و استانداردهای جهانی همچون مقاومت در برابر زلزله، انتقال حرارت و حوادث غیرمترقبه با تکنولوژی‌های روز دنیا در زمینی به مساحت ۳۰ هکتار به‌عنوان یکی از زیباترین ایستگاه‌های راه‌آهن در خط ریلی مراغه- ارومیه امروز در دسترس هموطنان قرار گرفت.این ایستگاه دارای دو سکوی مسافری سرپوشیده با سازه فضایی قوسی شکل به متراژ ۵۶۴۰ متر مربع مجهز به دو دستگاه آسانسور برای انتقال مسافرین از سالن به سکوها است.
ایستگاه راه‌آهن نقده نیز بر اساس معماری بومی در زمینی به مساحت ۱۵ هکتار در حدفاصل بین ایستگاه‌های راه‌آهن ارومیه و مهاباد به بهره‌برداری رسید که مجموع مساحت زیربنای ساختمان‌های ایستگاه آن ۷۳۳۱ متر مربع و ساختمان اصلی ایستگاه ۱۹۲۰ مترمربع است.
راه‌آهن قزوین- رشت در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
ابر پروژه اتصال استان گیلان به شبکه ریلی از طریق خط آهن قزوین- رشت است. این مسیر ریلی به طول ۱۶۴ کیلومتر دارای ۲۸ کیلومتر تونل و ۹ کیلومتر پل بزرگ و زیبا است و احداث این خط ریلی در یکی از صعب‌العبور‌ترین مناطق کشور نشان دهنده دانش و توان مهندسان ایرانی است.
نخستین قطار بزودی وارد ایستگاه رشت می‌شود و افتتاح رسمی آن نیز در چندماه آینده انجام می‌شود.این مسیر در کریدور ریلی شمال به جنوب قرار دارد که از بندرعباس شروع و به قزوین منتهی می‌شود. با افتتاح راه‌آهن قزوین-رشت کریدور شمال –جنوب تکمیل‌تر می‌شود و در آینده قطار از رشت به آستارا و از آنجا به کشور آذربایجان، روسیه و در نهایت به اروپا می‌رسد. اگر این حلقه تکمیل شود تأثیر مهمی در شبکه حمل و نقل بین‌المللی دارد و مسیر انتقال بار از هند به اروپا نصف و هزینه‌های حمل ۳۰ درصد کاهش می‌یابد.
بنابراین راه‌آهن قزوین-رشت نه تنها تحولی در مسیر داخلی که تحولی در مسیر ریلی بین‌المللی ایجاد می‌کند و با توجه به زیبایی‌های طبیعی مسیر این خط ریلی خود می‌تواند مقصد گردشگری شود و با در نظر گرفتن شرایط، پیش‌بینی جا‌به‌جایی بار و مسافر بالایی از طریق این خط می‌شود.
آخرین پروژه استانی هم اتصال آذربایجان شرقی به شبکه سراسری است. البته این استان در گذشته از طریق مراغه با دور زدن کوه‌ها به شبکه ریلی متصل بود اما مسیر جدید با میانبر از میانه به سمت بستان آباد و تبریز ۱۱۴ کیلومتر کوتاه‌تر می‌شود که احداث این مسیر تا «بستان‌آباد» در تعهد شرکت ساخت وتوسعه است و پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال تکمیل شود اما بهره‌برداری از آن به آینده موکول می‌شود.
از میان اولویت‌های ریلی یک مسیر اتصال به خارج از کشور هم داریم؟
بله. آخرین مسیر از ۶ اولویت ریلی، اتصال تربت حیدریه به خواف و از آنجا به هرات در کشور افغانستان است. راه‌آهن خواف-هرات سبب احیای جاده ابریشم از طریق ریلی و اتصال چین به ایران از طریق افغانستان می‌شود و عامل مهمی در توسعه و پیشرفت منطقه، توسعه شبکه ریلی کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی کشورهای (اکو)، افزایش ترانزیت کالا از کشورهای آسیای مرکزی به اقیانوس هند و از طریق ایران به ترکیه و اروپا است.
۷۷ کیلومتر از مسیر ۱۴۰ کیلومتری راه‌آهن خواف- هرات در خاک ایران و ۶۲ کیلومتر در خاک افغانستان قرار دارد. راه‌آهن چابهار- زاهدان نیز به طول ۶۰۰ کیلومتر در حال ساخت است و با بهره‌برداری از آن از طریق بندر اقیانوسی چابهار نیز به افغانستان متصل خواهیم شد. این مسیر ریلی در ادامه به بیرجند متصل خواهد شد.
- 12
- 6
