صادرات گاز به عمان، پروژه‌ای که سرآغاز آن به حدود ۱۵سال قبل برمی‌گردد همچنان در بلاتکلیفی به سر می‌برد و درحالی که وعده کلید خوردن این پروژه برای تیر ۹۷ داده شده بود اما تیرماه وارد دهه سوم خود می‌شود و هنوز از پروژه صادرات گاز از ایران به عمان خبری نیست‌. صفحه نخست صادرات گاز از ایران به عمان در ۲۵ اسفندماه سال ۱۳۸۳ روی کاغذ نوشته شد اما با گذشت حدود ۱۵ سال هنوز به مرحله اجرا درنیامده است‌. این قرارداد ۲۵ ساله بود و باید از سال ۲۰۰۸ با ۳۰ میلیون مترمکعب آغاز می‌شد و در سال ۲۰۱۲ به ۷۰ میلیون مترمکعب می‌رسید‌.

 

ابتدا قرار بود ایران به عمان از طریق خط لوله­ دریایی گاز صادر کند اما پس از آنکه مشخص شد عمان این گاز را برای تبدیل به ال‌‌‌ان‌جی و صادرات به دیگر کشورها می‌‌خواهد، توافق شد ایران گاز را از طریق خط لوله دریایی به عمان صادر کند و سپس گاز ایران در واحد ال‌‌‌ان‌‌جی این کشور تبدیل به ال‌ان‌‌جی شده و به ایران تحویل داده شود‌. در واقع این توافق مسیری بود تا ایران بدون سرمایه‌‌‌گذاری در ال‌ان‌‌جی و فقط با پرداخت حق العمل کاری، وارد بازار ال‌ان‌‌جی شود‌. 

 

مذاکرات این توافق نیز مانند دیگر توافقات گازی همچون خط لوله صلح‌، بی‌نتیجه مانده بود تا اینکه فروردین‌ماه سال‌جاری و در جریان سفری که وزیر نفت به عمان داشت، قرار شد تا تیر ماه مناقصات این پروژه انجام شود‌. 

تورق فصل‌های این پروژه حاکی از آن است که هر بار تاریخ‌های معینی برای اجرای آن اعلام شده است‌. در همین چند سال اخیر مسوولان بارها خبر از کلید خوردن آن داده‌اند‌.

 

در این راستا معاون اول رییس‌جمهور اوایل مهرماه سال ۱۳۹۵ در دیدار علی بن سعود السنیدی، وزیر بازرگانی و صنایع عمان نفت، گاز و انرژی را زمینه‌های مناسب همکاری‌ میان ایران و عمان دانست و گفت: خوشبختانه احداث خط انتقال گاز ایران به عمان مراحل نهایی را طی می‌کند که باید هرچه سریع‌تر موانع پیش‌روی این پروژه برطرف شده و به مرحله اجرا درآید‌. زنگنه نیز در اواخر سال ۱۳۹۵ درمورد صادرات گاز به عمان اعلام کرده بود مدل صادرات گاز به عمان تا ۱۰ اسفند مشخص می‌شود اما این موضوع تحقق نیافت‌. 

 

بیژن زنگنه نیز در برنامه‌ای که به عنوان وزیر پیشنهادی نفت در دولت دوازدهم ارائه کرد ذکر کرده بود صادرات گاز به عمان از سال ۱۳۹۷ و با ۱۰ میلیون مترمکعب در روز آغاز خواهد شد که این میزان در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ به ۲۵ میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید‌. همچنین در بازه‌های زمانی مختلف تاکید کرد این موضوع دنبال می‌شود و تقریبا بحث نقشه‌برداری آن تمام شده است‌.

 

مشاور اسناد مناقصه و پیشنهاد خود را تهیه و ارائه می‌کند که در این زمینه مناقصه برگزار شود‌. در نهایت در دیداری که بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران و محمد الرومحی، وزیر نفت عمان در اواسط فروردین‌ماه سال‌جاری با یکدیگر داشته‌اند در مورد جزییات این پروژه به توافق رسیدند و حتی زمان آغاز آن را نهم تیرماه اعلام کردند‌. نحوه اجرای پروژه مذکور به این صورت است که قرار است گاز از رودان به کوه مبارک و سپس به غرب جاسک منتقل و پس از آن به عمان صادر شود‌. همچنین تهران و مسقط توافق کردند روزانه یک میلیارد فوت مکعب گاز از ایران به عمان صادر شود؛ قرار است بخشی از ظرفیت این خط لوله در عمان به گاز طبیعی مایع (ال ان جی) تبدیل و به بازارهای هدف صادر شود و باقی مانده ظرفیت خط به بازارهای آتی در کشورهای جنوب خلیج فارس اختصاص یابد‌.

 

با اینکه آخرین اخبار در اردیبهشت‌ماه حاکی از نزدیک شدن مذاکرات به برگزاری بود و قرار بود عمان در خردادماه برای پروژه ساخت یک خط لوله گاز طبیعی زیردریایی بین سوهار و ایران برگزار کند و همچنین اعلام شد کار مربوط به مطالعات بستر دریا، طراحی خط لوله و تجهیزات جانبی و ایستگاه‌های کمپرسور کامل شده است، همچنان خبری از اجرای این پروژه نیست‌.

 

این در حالی است که در این سال‌ها، با توسعه میدان‌های جدید گازی عمان و کاهش ظرفیت ال‌ان‌‌جی مازاد عمان که قرار بود به ایران اختصاص یابد احتمال اجرای چنین قراردادی کاهش یافت اما در روزهای اخیر رییس شرکت صادرات گاز ایران عنوان کرده است عمانی‌‌ها به توافق با ایران پایبندند و در فاز اول این پروژه قرار است یک‌سوم ظرفیت خط لوله به کارخانه­ ال‌ان‌‌جی اختصاص یابد و در فاز بعدی ایران به دنبال بازاریابی منطقه‌‌ای و بین‌المللی برای گاز خود است‌.

 

از سویی با خروج آمریکا از برجام و احتمال بازگشت تحریم‌های نفتی، مسوولان وزارت نفت باید تلاش کنند هرچه سریع‌تر مذاکرات ۱۵ ساله صادرات گاز ایران به عمان را با انعقاد یک قرارداد بلندمدت به نتیجه رسانده و اثر تحریم‌های احتمالی را به حداقل رسانند‌. 

 

به نظر نمی‌رسد سایه تحریم‌ها بر سر این موضوع باشد زیرا وزیر نفت عمان گفته است کشورش به رغم تحریم‌های آمریکا علیه تهران، همچنان پیگیر پروژه خط لوله گاز طبیعی به ارزش ۵/۱ میلیارد دلار است که این سلطان‌نشین را به ایران متصل می‌کند‌. البته با وجود این که عمان قصد دارد به پروژه‌ خط لوله گازی ایران ادامه‌ دهد، الرومحی گفته است که کشورش نیازمند اطلاعات بیشتر درباره جزییات بیشتر در مورد تحریم‌های آمریکا علیه ایران است‌.

 

لازم است در شرایطی که سایه تحریم‌ها کشور را تهدید می‌کند مسوولان وزارت نفت با توجه به علاقه‌مندی عمانی‌‌ها برای همکاری گازی با ایران، هر چه سریع‌تر با رعایت منافع ملی، صادرات گاز به عمان و همچنین بازاریابی منطقه‌ای مازاد گاز خود برای صادرات به کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله امارات و بحرین را پیگیری کنند تا بتوان به کمک چنین قرارداد امنیت اقتصادی کشور را ارتقا بخشند‌.