چهار ماه ابتدایی سال جاری، بازار سهام شاهد برگزاری بخش عمده‌ای از مجامع شرکت‌های فعال در این بازار بود. ترافیک این مجامع به خصوص در پایان تیرماه به اوج خود رسید و فعالان بازار سهام شاهد برگزاری بیش از ۱۴۰ مجمع عادی سالانه بودند. این مهم «دنیای اقتصاد» را بر آن داشت تا به بررسی اجمالی سودهای تقسیمی توسط شرکت‌های سهامی و صنایع مختلف بازار بپردازد. از این رو در گزارش پیش‌رو، میزان سود تقسیمی و همچنین میزان سود محقق شده ۲۵۸ شرکت در سال مالی گذشته بررسی شده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد به‌طور میانگین در مجامع سال ۹۶ شرکت‌های سهامی، فعالان بازار شاهد تقسیم سود ۶۰ درصدی بودند. موضوعی که قاعدتا از جذابیت مناسبی برای سهامداران شرکت‌ها برخوردار است. با وجود این توجه به این نکته حائز اهمیت است که تقسیم سود بالا در مجامع عادی سالانه همواره نکته مثبتی قلمداد نمی‌شود. به‌عنوان نمونه دارویی‌ها با وجود مطالبات بالای وصول نشده، به‌طور میانگین ۷۰درصد سود بین سهامداران خود تقسیم کردند.
این در حالی است که شرکت‌های دارویی با مشکل شدید نقدینگی مواجه بوده و سهامداران نیمه دولتی این شرکت‌ها با تقسیم سود بالا تنها به دنبال کسب رضایت سهامداران خرد خود هستند. تقسیم سود بالای شرکت‌هایپتروشیمی نیز به زعم کارشناسان نشان از نبود برنامه توسعه در چشم‌انداز آتی این شرکت‌ها دارد. با این تفاسیر ذکر این نکته حائز اهمیت است که ثبات در رویه سودآوری نیازمند افزایش تولید و بهره‌وری است. موضوعی که گاهی اوقات با تقسیم سود پایین در مجامع شرکت‌ها حاصل می‌شود. در گزارش پیش‌رو عملکرد شرکت‌ها در مجامع (سود تقسیمی و سود محقق شده در سال مالی ۹۶) به‌صورت جدول برای ۲۵۸ شرکت مورد بررسی در صفحه ۲۳ آمده است.
دارویی‌ها و چرایی تقسیم سود بالا
پس از پایان سال مالی ۹۶، شاید شرکت‌های دارویی را بتوان در زمره نخستین شرکت‌هایی برشمرد که مجامع عمومی سالانه خود را برگزار کردند. به این ترتیب مجامع گروه محصولات دارویی با شرکت البرزدارو در ۱۸ اردیبهشت آغاز شد. در این مجمع میزان سود تقسیمی ۱۳۵ تومان حدود ۹۶ درصد سود محقق شده شرکت در سال ۹۶ بود (مقدار سود محقق‌شده هر سهم این شرکت معادل ۲/ ۱۴۰ تومان است). سایر مجامع دارویی تا پایان تیر ادامه یافت. در این میان، هلدینگ داروپخش در ۳۱ تیر، آخرین مجمع دارویی‌ها را برای سال مالی منتهی به اسفند ۹۶ برگزار کرد.
در این میان بررسی‌ها نشان می‌دهد، مطابق با سال‌های گذشته میانگین تقسیم سود برای شرکت‌های دارویی بالا بود و شرکت‌های دارویی به‌‌رغم مشکلات موجود، به‌طور میانگین ۷۰درصد سود خالص تقسیم کردند. پارس دارو، بیشترین درصد تقسیم سود میان دارویی‌ها را به میزان ۱۵۹درصد در اختیار داشت.
در میان سهامداران این گروه، غالبا نهادهای نیمه‌دولتی به چشم می‌خورد. نهادهایی که با وجود مشکلات نقدینگی که شرکت‌های دارویی با توجه به دوره طولانی وصول مطالبات خود دارند، بر تقسیم درصد بالایی از سود خالص پافشاری می‌کنند. دوره طولانی وصول مطالبات شاید مهمترین ریسک صنعت دارو باشد. این شرایط در سال‌های اخیر شرکت‌های دارویی را وادار به دریافت تسهیلات با نرخ‌های بالا به منظور تامین نقدینگی مورد نیاز خود کرده است. با این حال سهامداران عمده شرکت‌های دولتی، در جهت جلب رضایت سهامداران خرد خود، همه ساله بخش زیادی از سودهای محقق شده شرکت‌های دارویی را در مجامع تقسیم می‌کنند. موضوعی که می‌تواند به بحران موجود در صنعت دارو دامن زند.
تکمیل زنجیره ارزش در دوقلوهای سنگ‌آهنی
اکثر شرکت‌های زیرمجموعه گروه استخراج کانه‌های فلزی، مجامع عادی سالانه خود را به تیرماه محول کردند. این شرکت‌ها به‌طور میانگین تقسیم سود حدود ۵۰ درصدی در کارنامه سال ۹۶ خود ثبت کردند. در این میان بیشترین سهم با ۸۸ درصد تقسیم سود نقدی، به دو شرکت گل‌گهر و چادرملو رسید. به این ترتیب «کگل»، ۶۵ تومان از ۷۴ تومان سود محقق شده در سال ۹۶ را میان سهامداران خود تقسیم کرد. «کچاد» نیز در حالی طی سال مالی منتهی به اسفند ۹۶، ۶/ ۳۷ تومان سود محقق کرده بود که در مجمع سالانه خود ۳۳ تومان سود تقسیم کرد. شرکت‌هایی که به‌عنوان دوقلوهای سنگ‌آهنی شناخته می‌شوند و بیشترین سهم از ارزش بازار گروه خود را در اختیار دارند.
دو شرکت مذکور در سال ۹۶، در حالی سود مناسبی را میان سهامداران خود تقسیم کردند که در سال مالی ۹۵، از نظر مقداری، سود در خور توجهی تقسیم نکرده بودند. شرایطی که به دلیل حرکت این دو شرکت معدنی به سمت تکمیل زنجیره ارزش بود. در شرایط فعلی نیز چشم‌انداز مناسبی پیش‌روی «کگل» و «کچاد» وجود دارد که می‌تواند سبب افزایش سودآوری این دو شرکت در سال ۹۷ شود. در این میان مشوق‌های مالیاتی جدید نیز می‌تواند عاملی پیشرونده برای تکمیل زنجیره ارزش در این شرکت‌ها باشد. یکی دیگر از مسائلی که فعالیت شرکت‌های معدنی را تحت‌الشعاع خود قرار داده است، موضوع خشکسالی به ویژه برای شرکت‌هایی است که در فلات مرکزی ایران در حال فعالیت هستند. موضوعی که اهمیت افزایش سرمایه‌گذاری در صنعت‌های درگیر کم‌آبی را بیش از گذشته گوشزد می‌کند.
تقسیم سود بالا در صنعت پتروشیمی
۲۱ شرکت مورد بررسی در گروه محصولات شیمیایی، سال مالی ۹۶ خود را با میانگین تقسیم سود ۵۹ درصدی به پایان رساندند. بیشترین درصد تقسیم سود در میان پتروشیمی‌ها نیز به تقسیم سود ۱۰۷ درصدی گروه صنعتی پاکشو اختصاص داشت. پس از آن نیز شرکت‌های پتروشیمی خراسان و پتروشیمی غدیر هر کدام با تقسیم سود ۹۷ درصدی، در رده‌های بعدی بیشترین درصد تقسیم سود در گروه محصولات شیمیایی قرار گرفتند. در حال حاضر صنعت پتروشیمی به‌عنوان صنعتی بالغ در کشور به شمار می‌رود.
رشد سودآوری شرکت‌های پتروشیمی در سال ۹۶، موضوعی غیرقابل انکار است. با این حال به دنبال درصد تقسیم سود بالا توسط این شرکت‌ها، این شائبه به ذهن متبادر می‌شود که پتروشیمی‌ها دیگر چشم‌اندازی برای رشد و توسعه بیشتر فعالیت‌های خود ندارند. نگاهی نیز به اخبار پیرامونی شرکت‌های پتروشیمی نشان از پروژه‌های اندک در دست اقدام توسط این شرکت‌ها دارد. این در حالی است که تداوم سودآوری شرکت‌های مزبور نیازمند طرح‌های توسعه‌ای بیشتر است که منابع مالی آن نیز می‌تواند از درون این صنعت تامین شود. هر چند تقسیم سود بالا در مجامع شرکت‌های سهامی از جذابیت بالایی برخوردار است اما سهامدار باید سهامداری کند و تداوم سهامداری در یک شرکت نیز نیازمند رشد سودآوری آن شرکت به مدد توسعه پروژه‌های در دست اجراست.
چشم‌انداز روشن گروه فلزات
عمده سهامداران گروه فلزات اساسی مجامع سال مالی گذشته این شرکت‌ها را با رضایت ترک کردند. بررسی ۲۶ مجمع عادی سالانه تشکیل شده در میان نمادهای زیرمجموعه گروه فلزات اساسی نشان می‌دهد فلزی‌ها به‌طور میانگین ۴۲ درصد میان سهامداران خود سود تقسیم کرده‌اند. در این میان شرکت صنعت سپاهان با نماد «فسپا» با تقسیم سود ۱۱۸ درصدی، بیشترین سود تقسیمی در این گروه را به خود اختصاص داد. در مقابل اما ۶ شرکت فلزی نیز سهامداران خود را بدون تقسیم سود راهی منزل کردند.
بهبود سودآوری بنگاه‌ها در سال ۹۶ عمدتا تحت تاثیر رشد قیمت جهانی کالاها به ویژه در بخش فلزات پایه و نفت رخ داد. این عامل در کنار رشد حدود ۲۵ درصدی نرخ دلار در این سال، جان تازه‌ای به وضعیت شرکت‌های وابسته به بازارهای کالایی در بازار سهام بخشید و تقاضای سهام مزبور را افزایش داد. در این میان، شرکت‌هایی همچون فولاد مبارکه خودنمایی می‌کنند که سال ۹۶ را با رشد سودآوری پشت سر گذاشته است.
این شرکت در دوره ۱۲ ماهه منتهی به اسفند ۹۶، به ازای هر سهم ۸۰۴ ریال سود محقق کرده است که نسبت به مدت مشابه سال ۹۵، حکایت از رشد ۱۹۰ درصدی دارد. فولاد در مجمع سال گذشته خود، تنها ۱۰ تومان سود تقسیم کرده بود که با توجه به سود محقق شده این سال ۷/ ۲۷ تومان تقسیم سود ۳۶ درصدی داشت. تقسیم سود نسبتا پایین «فولاد» در سال ۹۵ به دلیل پروژه‌های توسعه‌ای در دست اجرای این شرکت در سال ۹۶ بود. موضوعی که سبب شد تا سهامداران فولاد، در سال ۹۶ سود مناسبی را از این شرکت بورسی کسب کنند. موضوعی که بار دیگر یادآور می‌کند که ثبات در رویه سودآوری نیازمند افزایش تولید و بهره‌وری است.
وضعیت نامناسب شرکت‌های خودرویی در سال‌های اخیر سبب شد تا سهامداران نمادهای زیرمجموعه این گروه، ناراضی مجامع این شرکت‌ها را ترک کنند. بررسی ۲۹ شرکت زیرمجموعه گروه خودرو و ساخت قطعات نشان می‌دهد به‌طور میانگین ۲۶ درصد سود میان سهامداران این گروه تقسیم شده است. در میان شرکت‌های این گروه، ۱۴ شرکت مجامع سال ۹۶ خود را بدون تقسیم سود برگزار کردند و تنها ۷ نماد خودرویی، تقسیم سود بالای ۵۰ درصد در کارنامه سال ۹۶ خود ثبت کردند. بیشترین درصد تقسیم سود در میان خودرویی‌ها با تقسیم سود حدود ۱۰۰ درصدی به سهامداران شرکت سازه پویش اختصاص پیدا کرد. ایران خودرو که در سال ۹۶ موفق به تحقق سود ۵۷ تومانی شده بود، ۶ ریال از این سود را میان سهامداران خود تقسیم کرد. «خساپا» اما با توجه به شناسایی زیان ۲۹ تومانی در سال مالی گذشته، نتوانست سودی میان سهامداران خود تقسیم کند.
پارس خودرو نیز شرایط مشابهی را تجربه کرد و سهامداران را بدون تقسیم سود در مجمع عادی سالانه بدرقه کرد. افزایش قیمت نهاده‌های تولید یکی از مهمترین معضلات کنونی در صنعت خودرو است. در عین حال، صنعت مزبور همواره بیشترین تاثیر را از ریسک‌های سیاسی پذیرا بوده است. در شرایط کنونی که خروج یکجانبه آمریکا از برجام و احتمال بازگشت تحریم‌های بین‌المللی بار دیگر فعالیت خودرویی‌ها را تحت‌الشعاع قرار داده است، چشم‌انداز این گروه با ابهام جدی مواجه است. این موضوعات در کنار به تعویق انداختن افزایش نرخ خودرو در شورای رقابت، صنعت خودرو را با شرایط نامساعدی مواجه کرده که به دنبال آن اغلب شرکت‌های این گروه را وارد محدوده زیان کرده است.
- 17
- 4
