بلایی که کرونا بر اقتصاد چین تحمیل کرد/پیامدهای اقتصادی ویروس کرونا برای کشورهای عربی

برآورد می شود، شیوع ویروس کرونا در کمتر از دو ماه چندصد میلیارد دلار زیان را بر اقتصاد چین وارد کرده و باعث شده تا روند رشد اقتصادی این کشور متوقف شود. در این میان، ویروس کرونا مایه خوشحالی بزرگترین رقیب یا دشمن اقتصادی چین یعنی آمریکا هم شده است. تحلیلگران پیش‌بینی می‌کردند اقتصاد چین تا چند سال آینده ایالات متحده را پشت سر خواهد گذاشت و به همین علت واشنگتن به شدت به دنبال توقف چرخ های اقتصاد پکن بود.

بسته شدن کارخانه‌های بزرگ ملی و متعلق به شرکت های چندملیتی، خروج کارکنان شرکت‌های خارجی، لغو تورهای گردشگری و پروازهای خارجی، نبود مسافر برای هتل‌ها و سقوط ارزش سهام از مهمترین پیامدهای شیوع این ببماری همه‌گیر بوده است. کاهش فعالیت کارخانه‌های صنعتی و افت معنی دار تولیدات چین نیز از دیگر نتایج این ویروس هستند.

برخی تحلیلگران اعتقاد دارند میزان ضرر شرکت ها و کاهش صادرات چین در کنار هزینه های مالی که دولت چین مجبور شد برای کمک به بانک‌ها و شرکت ها پرداخت کند، به بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار رسیده است. اگرچه دولت چین سابقه‌ای طولانی در زمینه حمایت از مؤسسات مالی و بانکی دارد، به نظر می آید این بار هم باهدف تقویت و تثبیت رشد اقتصادی خود این اقدام را با شدت بیشتری انجام می‌دهد. حجم تزریق نقدینگی به بازارهای مالی این کشور که در یک مرحله بیش از ۱۵۰ میلیارد دلار بود، بی سابقه و تعجب آور ارزیابی شده است.

در کنار این هزینه باید ضرر بازار سهام این کشور را هم محاسبه کرد. در نخستین روز پس از پایان تعطیلات، بورس شانگهای نزدیک به ۴۰۰ میلیارد دلار از ارزش خود را از دست داد.

همه این اتفاقات در حالی رخ داد که پکن امیدوار بود پس از دستیابی به توافق تجاری اولیه با واشنگتن بتواند به جنگ تجاری و تعرفه ای میان دو کشور پایان دهد. تنش میان آمریکا و چین موجب شد تا رشد اقتصادی چین در سال ۲۰۱۹ به حدود ۶ درصد کاهش یابد که در واقع پائین ترین میزان آن در چند دهه اخیر بود. اقتصاددانان اعتقاد داشتند که چین برای سال ۲۰۲۰ به طور قطع این کاهش را جبران خواهد کرد و رشد به مراتب بالاتری را به دست می‌آورد اما زیان‌های جنگ تجاری با ضررهای ناشی از بیماری کرونا عرصه را برای پکن بسیار دشوار کرده است.

امیدهای فراوانی به رونق اقتصاد به دوره تعطیلات سال نوی چینی بسته شده بود که البته این انتظار هم در تعطیلات طولانی و چندهفته‌ای برآورده نشد زیرا بخش های صنایع، گردشگری و امور مالی و تجاری با رکودی سنگین روبرو شدند.  

از این رو، کارشناسان می گویند شیوع بیماری کرونا که شتابی به مراتب بیشتر از دیگر ویروس های مشابه دارد، به شدت رشد اقتصادی چین و اقتصاد جهان را تحت تاثیر منفی قرار خواهد داد. برآورد رشد اقتصادی چین در سال آینده با توجه به میزان شدت و دوره همه گیری کرونا تا زمان کنترل و محو آن متفاوت خواهد بود. صندوق بین‌المللی پول در آخرین پیش‌بینی خود رشد اقتصادی چین در سال ۲۰۲۰ میلادی را تا ۵/۸ درصد کاهش داد. برخی موسسات هم این رقم را حدود ۵ درصد برای سال‌جاری میلادی می دانند. شاخص سهام «اساندپی» نیز پیش بینی کرد رشد اقتصادی چین از بیش از ۶ درصدی که برای سال ۲۰۲۰ برآورد شده بود، اکنون حداقل به ۵ درصد کاهش خواهد داشت.

شرایط اقتصادی چین به گونه ای است که نمی توان جایگاه آن را در اقتصاد جهان نادیده گرفت و به طور قطع این افت رشد بر اقتصاد جهان نیز تاثیرگذار خواهد بود. در تصویر زیر سهم اقتصاد چین در اقتصادجهانی به درصد نشان داده شده است.  اکنون چین بیشتر از ۱۵ درصد اقتصاد جهان را در اختیار دارد. 

باتوجه به آنکه اقتصاد چین به عنوان قلب تپنده عرضه کالا به کشورهای جهان شناخته می‌شود، اقتصاد جهانی نیز تحت تاثیر این شرایط قرار گرفته است.

به نوشته تارنمای روزنامه «فایننشال تایمز»، کاهش موقت عرضه کالا همزمان با کم شدن تقاضا در داخل این کشور اتفاق افتاده است زیرا بسیاری از مردم چین تصمیم گرفته‌اند یا مجبور شده‌اند حتی در تعطیلات سال نو هم در خانه بمانند. بخش‌های خرده فروشی، خدمات تفریحی و گردشگری در چین تقریباً محو شده اند. محدودیت‌های سفر، باعث کاهش شدید سفرهای خارجی و ورود چینی‌ها به کشورهای دیگر شده است. همین شرایط حتی بر درآمد صنایع لوکس تأثیر منفی چشمگیری داشت.

 در تصویر بعدی می‌توان کاهش محسوس رفت و آمد و سفر شهروندان چینی در دوره تعطیلات در سال‌های مختلف را مشاهده کرد. بر این اساس میزان سفرها در جاده‌های چین نسبت به سال‌های گذشته کاهش چشمگیری داشته است.

تحلیل نشریه «فارین افیرز» نیز بر این گزاره شکل گرفته که اقتصاد چین اگرچه نسبت به سال ۲۰۰۲ و دوره همه گیری سارس بزرگ‌تر شده است، به همان اندازه در مقابل تنش‌ها حساس‌تر و ضعیف‌تر شده که همین امر در بازار عرضه و تقاضای کالا قابل مشاهده است.

به نوشته این نشریه معتبر آمریکایی، ویروس کرونا کل چرخه تولید در بسیاری از صنایع چین را تحت تأثیر قرار داده و آن‌ را دچار اختلال و تأخیر کرده است. بسته شدن کارخانه‌های بزرگ تولید تلفن همراه، تمدید تعطیلی شرکت‌های خودروساز، لغو پروازهای داخلی و خارجی باعث شد تا بسیاری از صنایع جهان که به واردات از چین وابسته هستند، معطل بمانند.

در داخل چین هم افزایش میزان بیکاری و پرداخت نشدن دستمزد دوره تعطیلی از دیگر دلمشغولی‌های تحلیلگران و حتی دولتمردان پکن است زیرا طولانی شدن این شرایط می‌تواند از نظر اجتماعی مشکلاتی را ایجاد کند.

اقتصاد دانان بر این باورند که محرک‌های بیشتر و سیاست پولی بازتر برای تحریک تقاضا در کنار افزایش یارانه جهت تقویت شرکت‌ها می‌تواند به بازگشت نسبی رونق به چین پس از پایان همه گیری کرونا کمک کند. البته ضعیف‌تر کردن ارز چین (یوآن) از جمله اقداماتی است که چین ده ها سال است برای به حرکت درآوردن چرخ های صنعت و صادرات به آن مبادرت می‌ورزد. این خط مشی همیشه نارضایتی و انتقاد دولت آمریکا به ویژه «دونالد ترامپ» رییس جمهوری این کشور را همراه داشته است. با اینحال سابقه نشان می‌دهد که به احتمال زیاد یکی از راه حل‌های پکن در آینده نزدیک کاهش دوباره ارزش یوآن خواهد بود.

در حالی که در سال ۲۰۱۹ نرخ رشد اقتصاد جهانی حدود ۳ درصد بود، اکنون هراس‌ها از بیماری کرونا باعث شده تا رشد اقتصاد جهان برای امسال حدود ۲.۵ درصد پیش‌بینی شود. این همان میزانی است که صندوق بین المللی پول آن را مساوی با رکود جهانی می‌داند. تحلیلگران تاکید می‌کنند هر چه شوک ناشی از شیوع بیماری بزرگتر باشد سیاست‌های باز بیشتری باید از سوی پکن اعمال شود تا رکود جبران و اهداف رشد محقق گردد.

پیامدهای اقتصادی ویروس کرونا برای کشورهای عربی

شیوع ویروس کرونا در چین و تعطیلی شمار زیادی از واحدهای صنعتی و تولیدی، خسارت‌هایی را برای بازارهای انرژی و بورس و اقتصاد کشورهای عربی به دنبال داشته است.

گسترش ویروس کرونا چین را با یکی از بزرگترین چالش‌های اجتماعی، اجتماعی و اقتصادی روبه‌رو کرده است. شیوع کرونا پیامدهای مختلفی از جمله لغو تورهای مسافرتی و پروازها به چین و بسته شدن مراکز اقامتی نظیر هتل‌ها و اماکن تفریحی در این کشور گرفته تا سقوط ارزش سهام در بازارهای بورس را به دنبال داشته است. شیوع این ویروس تقاضای چین برای واردات نفت از کشورهای عربی را کاهش است. بازارهای نفت حساسیت ویژه‌ای به تقاضای چین برای نفت دارند وبا توجه اهمیت و جایگاه اقتصاد چین برای کشورهای عربی هر زیانی به چین، ضرر این کشورها را به دنبال خواهد داشت.  

اثر کرونا بر اقتصاد کشورهای عربی 

چین علاوه بر آن که مصرف کننده عمده انرژی تولیدی کشورهای عربی است، یکی از بزرگترین صادرکنندگان تولیدات صنعتی به کشورهای عربی به شمار می آید. با توجه به اهمیت و جایگاه اقتصاد چین در نظام عرضه و تقاضای جهانی کالا و مواد اولیه هر گونه عاملی که باعث وقفه در واردات انرژی و همچنین تولید و صادرات کارخانجات صنعتی این کشور به کشورهای عربی شود، می‌تواند اقتصاد کشورهای عربی را هم با چالش عمده‌ای مواجه سازد. در حال حاضر چین بزرگ‌ترین وارد کننده نفت خام در جهان است و براساس پیش‌بینی سازمان جهانی انرژی سهم آن از مصرف جهانی به ۱۴ درصد در تا پایان سال ۲۰۲۰ می‌رسد. برپایه بیانیه ای که تارنمای وزارت امور خارجه چین منتشر کرده است، حجم همکاری اقتصادی و بازرگانی چین و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس طی سال‌های اخیر افزایش یافته است و چین با امارات روابط اقتصادی گسترده‌ای دارد و برپایه بیانیه وزارت امور اقتصادی امارات حجم تجارت سالیانه این دو کشور حدود ۶۳ میلیارد دلار است.

گزارش اتاق بازرگانی عربستان حاکی است، حجم تجارت چین با عربستان هم سالانه ۶۰ میلیارد دلار است و چین بزرگترین شریک اقتصادی ریاض به شمار می‌رود. برپایه بیانیه‌های رسمی حجم مبادلات تجاری چین با کویت و قطر هم به ترتیب حدود ۱۹ و ۱۳ میلیارد دلار است.

حجم بالای تبادل تجاری چین با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس سبب شده است که نگرانی‌ها افزایش یابد، زیرا به علت گسترش ویروس کرونا میلیاردها دلار از حجم مبادلات اقتصادی میان چین و این کشور به حالت تعلیق در آمده است.

روزنامه مصری «الیوم» نوشت، شیوع ویروس کرونا، زیان‌های بسیاری به تجارت و همکاری اقتصادی چین و جهان عرب وارد می‌کند. چین به یکی از بزرگترین شریک تجاری هر یک از کشورهای عربی تبدیل شده است و این کشور انواع مختلفی از کالاها را به کشورهای عربی صادر می‌کند. در صورت ادامه این وضعیت اقتصاد کشورهای عربی روزانه صدها میلیون دلار زیان خواهند دید. شرکت‌های عمرانی چین به شکل‌های مختلف در مراکز زیرساختی، صنعتی، راه ها و بندرهای کشورهای عربی حضور دارند و اکنون از انتشار این ویروس تاثیر می‌پذیرند. کشورهای تولید کننده نفت هم از کاهش تقاضای چین برای خرید نفت و به تبع آن کاهش بهای این ماده تاثیر خواهند پذیرفت و درآمدهای نفتی آنان کاهش پیدا خواهد کرد.

تارنمای «الاقتصادیه» عربستان نیز نوشت، چین به مهمترین شریک تجاری کشورهای عربی تبدیل شده است. بازارهای این کشورها آکنده از اجناس چینی است. کالای چینی از جمله وسائل ساختمانی، برقی، الکترونیکی، مرکبات و لوازم جانبی، نقش مهمی در تامین وسائل مورد نیاز شهروندان کشورهای عربی دارد. حجم مبادلات کشورهای عربی با چین طی دو سال گذشته از مرز ۲۴۰ میلیارد دلار فراتر رفته است. کشورهای عربی به ویژه در حاشیه خلیج فارس نفت و گاز به چین صادر می‌کنند و چین بزرگترین خریدار انرژی از این کشورها به شمار می‌رود. بازارهای نفت از شیوع ویروس کرونا تاثیر پذیرفته است و احتمال آن می‌رود که در ادامه تاثیرات ناگوارتری به همراه داشته باشد.

«حمزه الجواهری» کارشناس مسائل نفتی به تارنمای «الحره» گفت، صادرات نفت عراق به چین هم در نتیجه شیوع ویروس کرونا و کاهش صادرات نفتی اوپک تاثیر پذیرفته است و این موضوع بر روی بودجه عمومی عراق تاثیر خواهد گذاشت. بخش بزرگی از بودجه عراق از درآمدهای حاصل از فروش نفت تامین می‌شود و هرگونه تاثیری بر قیمت نفت در واردات و بودجه این کشور اثر خواهد داشت.

به نوشته روزنامه «الیوم السابع» مصر، بخش اقتصادی مصر هم بیشترین تاثیرها را از شیوع ویروس کرونا در چین می‌پذیرد. رکود سرمایه‌گذاری‌های چین در مصر در بلند مدت و همچنین کاهش مبادلات تجاری میان دو کشور موضوعی است که می‌تواند اقتصاد مصر را با خطر روبرو سازد.

نگرانی سرمایه‌گذاران بازارهای مالی عربی 

به نوشته روزنامه «العربی الجدید» چاپ لندن، برپایه بیانیه‌های رسمی که بازارهای بورس منتشر کرده‌اند طی هفته نخست شیوع ویروس کرونا زیان‌های بازارهای مالی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به ۷۸.۱۸ میلیارد دلار رسید و عربستان در این میان بار رقم ۵۷.۸ میلیارد دلار بیشتر زیان را متحمل شده است.

در این زمینه «عبدالله الکندری» استاد اقتصاد دانشگاه الکویت گفت، بازارهای مالی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس این هفته نیز شاهد کاهش بهای شاخص بورس بودند. نگرانی‌ها درباره شیوع ویروس کرونا تنها با بازارها محدود نخواهد شد بلکه سرمایه‌گذاران هم انگیزه خود برای سرمایه‌گذاری را از دست داده اند. این موضوع سبب شده است که آنان به سرمایه‌گذاری در بخش های امن را دنبال کنند تا در شرایط بحرانی آسیب نبینند.

 «عبدالله البابطین» مدیرکل اداره دارایی شرکت سرمایه‌گذاری بین‌المللی به العربی الجدید گفت، آثار فوری شیوع ویروس در چین در کاهش تقاضای سوخت هواپیماها خود را نشان داد. با کاهش تقاضا برای مسافرت در ایام تعطیلات آغاز سال جدید چین پیش‌بینی می‌شود که این ویروس زیان‌های بیش از ۲۰۰ میلیارد دلاری را برای اقتصاد کشورهای عربی به دنبال داشته باشد. این موضوع سبب افزایش نگرانی سرمایه گذاران در کشورهای عربی می‌شود. در چنین شرایطی برخی تلاش می‌کنند سهام خود را بفروشند و برخی دیگر از سرمایه‌گذاران هم منتظر خواهند مانند تا ببینند چه اتفاقی خواهد افتاد.