دوشنبه ۱۶ مهر ۱۴۰۳
۱۶:۲۱ - ۱۲ مهر ۱۴۰۱ کد خبر: ۱۴۰۱۰۷۰۹۲۳
آموزش و پرورش

سیاست های عجیب در تغییرات کتاب درسی: کتاب‌ها را ببندید تا تاریخ بگویم!

حذف تصویر مقبره کورُش ،اضافه کردن ریش به چهره پدر خانواده،حذف نام شاعران، حذف خیانت های روسها و...

تغییرات کتاب درسی,حذف نام شاعران

فهرست تغییرات اعمال‌شده در کتاب‌های درسی از دستکاری در روایت دست‌اندازی‌های روس‌ها در کتاب تاریخ معاصر، حذف نام یا دست بردن در آثار و سروده‌های نویسندگان و شاعران نامدار و جایگزینی آنها با آثار شعرای دست‌چندم، حذف تصویر مقبره و مطلب کوتاهی درباره حکمرانی عدالت‌گسترانه کورُش هخامنشی، اضافه کردن ریش به چهره پدر خانواده در کتاب فارسی دوره دبستان، حذف تصویر نقاشی دختربچه‌ها از جلد کتاب درسی با توجیهاتی مثل «انگار یکی از دخترهای روی جلد در حال رفتن به سمت یکی از پسرهاست که او را بغل کند!» و… بسیار طولانی است.

اما تغییراتی که در محتوای کتاب‌هایی چون «جامعه‌شناسی»، «فلسفه»، «تاریخ معاصر» و… صورت گرفته به حدی است که آنها را به کلی از حیز انتفاع انداخته و بیش از آنکه به کار آشنایی و علاقه‌مند کردن دانش‌آموزان با مبانی و مفاهیم علوم انسانی بیاید؛ این کتاب‌ها را در حد فضایی برای انتشار بیانیه‌ها و سرمقاله‌های روزنامه‌های یک جریان خاص تنزل سیاسی داده است. بی‌جهت نیست که کتاب‌های درسی رشته‌های انسانی کمترین مرجعیت علمی پیدا نکرده‌اند و به محض پایان دوره تحصیلی به کلی و برای همیشه رها می‌شوند.

با این حال به نظر می‌رسد تمرکز مدیران ارشد و سیاست‌گذاران نظام تعلیم و تربیت بر «مدرسه» بیش از آنکه متاثر از علایق و گرایش‌های سیاسی آنها باشد، از آن جهت است که دوره نسبتا طولانی حضور کودکان و نوجوانان در آن محیط را فرصتی برای (به زعم خود) تربیت مذهبی ـ سیاسی نسل آینده تعریف کرده‌اند. بدیهی است که در اهمیت و ماندگاری آموزه‌ها و تجارب انسان‌ها در دوره کودکی و نوجوانی و انتقال ارزش‌های ملی، اخلاقی، فرهنگی و... بحثی نیست؛ اما مساله نظام آموزشی در ایران از جایی شروع می‌شود که «رویکرد اشباع دینی» تنها نقشه راه مدرسه برای پرورش نسلی دین‌دار و وفادار مشخص شده است. حساسیت بر این کارویژه مورد انتظار از مدرسه و نظام آموزشی به اندازه‌ای زیاد است که همه کارکردهای دیگر نهاد مدرسه ذیل این ماموریت تعریف و براساس همان شاخص، میزان موفقیت یا ناکامی مدیران قضاوت می‌شود.

از همین روست که به‌رغم بیان ادعاهای مکرر و سر دادن شعارهایی چون برگزاری «کرسی‌های آزاد اندیشی»، تشکیل «هیات‌های اندیشه‌ورز» در مدارس و... به هیچ‌رو اجازه ورود و فعالیت گفتمان‌های رقیب و منتقد در این حیطه داده نمی‌شود و یک دیدگاه مدرسه را ملک طلق خود در بازتولید و ترویج گفتمان مورد علاقه خود می‌داند.

سال‌ها پیش دکتر خسرو باقری، از صاحب‌نظران برجسته تعلیم و تربیت ضمن انتقاد از این رویه گفته بود: «[به گمان خود می‌خواهند] چشم و دل نسل نو را از نشانه‌ها و علائم مذهبی انباشته و پیوسته آنها را چه در کتاب‌های درسی و محیط مدرسه و چه در موقعیت کلان‌تر در جامعه، در معرض بارش علائم و اطلاعات مذهبی خود قرار دهند. چاشنی فشار و تنبیه نیز به درجات مختلف با این رویکرد، همراهی می‌کند. اما رویکرد اشباعی، قابلیت کافی برای مهار بحران تربیت دینی نخواهد داشت؛ زیرا منطق زیرساز این رویکرد، تلقین و الزام است و چنین منطقی، حتی در صورت موفقیت، تنها می‌تواند به شکل‌گیری شبه‌تربیت منجر شود.»

پرواضح است که رویکرد اشباع دینی تنها در تغییر محتوای کتاب‌های درسی و حذف هر جمله، بیت، نام شخصیت، تصویر و... که ظرفیت به‌چالش کشیدن گفتمان مطلوب را دارد، منحصر نمانده و در سایه ترس و محافظه‌کاری یا همراهی مدیرانی از جنس کاسه‌های داغ‌تر از آش، سایر حوزه‌ها به‌ویژه فعالیت‌های پرورشی و فوق‌برنامه در مدارس را هم به انحصار خود درآورده است.

اما نکته باریک‌تر از مو آنجاست که معمولا سرکنگبین صفرا فزاید و سیاست‌های آمرانه و منحصرا از بالا به پایین که به دانش، تجربه و نظرات کارشناسی معلمان مجرب و متخصص بی‌توجهی و بی‌تفاوتی نشان می‌دهند؛ باعث گسترش دل‌زدگی و روی‌گردانی قاطبه معلمان و دانش‌آموزان از اهداف مورد انتظار می‌شود.

در تازه‌ترین نمونه‌های این اعلام بی‌نیازی از مشورت و جلب همکاری معلمان در تدوین مطالب کتاب‌های درسی، پیشنهادات حوزه علمیه قم برای اصلاح کتاب‌های درسی بود که پرسش‌ها و ابهام‌های بسیاری برای فعالان و کنش‌گران حوزه تعلیم و تربیت به وجود آورد، اما پیگیری‌ها برای اطلاع از چیستی و محتوای این پیشنهادات به علت «محرمانه» اعلام شدن آن از سوی آموزش و پرورش بی‌نتیجه ماند!

طبیعی است که محرم ندانستن جامعه (به ویژه جامعه معلمان) نسبت به تغییرات در مهمترین ابزار کار آنها در کلاس‌های درس و بی‌توجهی به نظرات آنها واکنش مناسبی نخواهد داشت و معلمان هم تعهدی به گام نهادن و همراهی در مسیری که کمترین توجهی به نظرات آنها نشده، احساس نخواهند کرد. حکایت طنزی از یک معلم تاریخ که هر جلسه به دانش‌آموزان‌اش می‌گفت: «کتاب‌هایتان را ببندید تا به شما «تاریخ» بگویم و بعد از آن کتاب را باز کنید تا برای شما «سوال امتحانی» مشخص کنم» اشاره به تبعات همین بی‌توجهی‌ها به دانش، تجربه و نظرات کارشناسی نیروی انسانی (به مثابه مهمترین عامل) در مسیر آموزش دارد.

مجید علیپور،کارشناس حوزه آموزش

hammihanonline.ir
  • 19
  • 3
۵۰%
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۴
در انتظار بررسی: ۱۵
غیر قابل انتشار: ۱۶
جدیدترین
قدیمی ترین
واقعا این کارها یک نوع مرض و دیوانگی است چطور می خوان به زور تفکرات شخصی خودشون را به همه غالب کنند بهتره یک کطالعه کوتاه از تاریخ ایران داشته باشند
سلام و عرض ادب جای تاسف که سالیان متمادی است نظام آموزش و و به خصوص پرورش ما به دست افراد بی خرد و متحجری افتاده است و علیرغم بگیر و ببندهای فراوان و برخوردهای متعصبانه با مسائل و آسیب های اجتماعی، شکاف بین دانش آموز و نظام آموزشی را هر روز بیشتر از پیش می نماید. واقعاً حذف واقعیت های تاریخی و اجتماعی ، فکر احمقانه ای است که اثر معکوس به ارمغان خواهد داشت
انشالله بزودی خودشون میرن تو کتابهای تاریخ تا عبرتی بشن برای ....
ملتی که تاریخ خود را نادیه بگیرد مجکوم به فناست مثل قطع کردن جریان تنفس یک فرد بشوید
مشاهده کامنت های بیشتر
هیثم بن طارق آل سعید بیوگرافی هیثم بن طارق آل سعید؛ حاکم عمان

تاریخ تولد: ۱۱ اکتبر ۱۹۵۵ 

محل تولد: مسقط، مسقط و عمان

محل زندگی: مسقط

حرفه: سلطان و نخست وزیر کشور عمان

سلطنت: ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰

پیشین: قابوس بن سعید

ادامه
بزرگمهر بختگان زندگینامه بزرگمهر بختگان حکیم بزرگ ساسانی

تاریخ تولد: ۱۸ دی ماه د ۵۱۱ سال پیش از میلاد

محل تولد: خروسان

لقب: بزرگمهر

حرفه: حکیم و وزیر

دوران زندگی: دوران ساسانیان، پادشاهی خسرو انوشیروان

ادامه
صبا آذرپیک بیوگرافی صبا آذرپیک روزنامه نگار سیاسی و ماجرای دستگیری وی

تاریخ تولد: ۱۳۶۰

ملیت: ایرانی

نام مستعار: صبا آذرپیک

حرفه: روزنامه نگار و خبرنگار گروه سیاسی روزنامه اعتماد

آغاز فعالیت: سال ۱۳۸۰ تاکنون

ادامه
یاشار سلطانی بیوگرافی روزنامه نگار سیاسی؛ یاشار سلطانی و حواشی وی

ملیت: ایرانی

حرفه: روزنامه نگار فرهنگی - سیاسی، مدیر مسئول وبگاه معماری نیوز

وبگاه: yasharsoltani.com

شغل های دولتی: کاندید انتخابات شورای شهر تهران سال ۱۳۹۶

حزب سیاسی: اصلاح طلب

ادامه
زندگینامه امام زاده صالح زندگینامه امامزاده صالح تهران و محل دفن ایشان

نام پدر: اما موسی کاظم (ع)

محل دفن: تهران، شهرستان شمیرانات، شهر تجریش

تاریخ تاسیس بارگاه: قرن پنجم هجری قمری

روز بزرگداشت: ۵ ذیقعده

خویشاوندان : فرزند موسی کاظم و برادر علی بن موسی الرضا و برادر فاطمه معصومه

ادامه
شاه نعمت الله ولی زندگینامه شاه نعمت الله ولی؛ عارف نامدار و شاعر پرآوازه

تاریخ تولد: ۷۳۰ تا ۷۳۱ هجری قمری

محل تولد: کوهبنان یا حلب سوریه

حرفه: شاعر و عارف ایرانی

دیگر نام ها: شاه نعمت‌الله، شاه نعمت‌الله ولی، رئیس‌السلسله

آثار: رساله‌های شاه نعمت‌الله ولی، شرح لمعات

درگذشت: ۸۳۲ تا ۸۳۴ هجری قمری

ادامه
نیلوفر اردلان بیوگرافی نیلوفر اردلان؛ سرمربی فوتسال و فوتبال بانوان ایران

تاریخ تولد: ۸ خرداد ۱۳۶۴

محل تولد: تهران 

حرفه: بازیکن سابق فوتبال و فوتسال، سرمربی تیم ملی فوتبال و فوتسال بانوان

سال های فعالیت: ۱۳۸۵ تاکنون

قد: ۱ متر و ۷۲ سانتی متر

تحصیلات: فوق لیسانس مدیریت ورزشی

ادامه
حمیدرضا آذرنگ بیوگرافی حمیدرضا آذرنگ؛ بازیگر سینما و تلویزیون ایران

تاریخ تولد: تهران

محل تولد: ۲ خرداد ۱۳۵۱ 

حرفه: بازیگر، نویسنده، کارگردان و صداپیشه

تحصیلات: روان‌شناسی بالینی از دانشگاه آزاد رودهن 

همسر: ساناز بیان

ادامه
محمدعلی جمال زاده بیوگرافی محمدعلی جمال زاده؛ پدر داستان های کوتاه فارسی

تاریخ تولد: ۲۳ دی ۱۲۷۰

محل تولد: اصفهان، ایران

حرفه: نویسنده و مترجم

سال های فعالیت: ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۴

درگذشت: ۲۴ دی ۱۳۷۶

آرامگاه: قبرستان پتی ساکونه ژنو

ادامه
ویژه سرپوش