چهارشنبه ۰۲ فروردین ۱۴۰۲
۱۶:۲۱ - ۱۲ مهر ۱۴۰۱ کد خبر: ۱۴۰۱۰۷۰۹۲۳
آموزش و پرورش

سیاست های عجیب در تغییرات کتاب درسی: کتاب‌ها را ببندید تا تاریخ بگویم!

حذف تصویر مقبره کورُش ،اضافه کردن ریش به چهره پدر خانواده،حذف نام شاعران، حذف خیانت های روسها و...

تغییرات کتاب درسی,حذف نام شاعران

فهرست تغییرات اعمال‌شده در کتاب‌های درسی از دستکاری در روایت دست‌اندازی‌های روس‌ها در کتاب تاریخ معاصر، حذف نام یا دست بردن در آثار و سروده‌های نویسندگان و شاعران نامدار و جایگزینی آنها با آثار شعرای دست‌چندم، حذف تصویر مقبره و مطلب کوتاهی درباره حکمرانی عدالت‌گسترانه کورُش هخامنشی، اضافه کردن ریش به چهره پدر خانواده در کتاب فارسی دوره دبستان، حذف تصویر نقاشی دختربچه‌ها از جلد کتاب درسی با توجیهاتی مثل «انگار یکی از دخترهای روی جلد در حال رفتن به سمت یکی از پسرهاست که او را بغل کند!» و… بسیار طولانی است.

اما تغییراتی که در محتوای کتاب‌هایی چون «جامعه‌شناسی»، «فلسفه»، «تاریخ معاصر» و… صورت گرفته به حدی است که آنها را به کلی از حیز انتفاع انداخته و بیش از آنکه به کار آشنایی و علاقه‌مند کردن دانش‌آموزان با مبانی و مفاهیم علوم انسانی بیاید؛ این کتاب‌ها را در حد فضایی برای انتشار بیانیه‌ها و سرمقاله‌های روزنامه‌های یک جریان خاص تنزل سیاسی داده است. بی‌جهت نیست که کتاب‌های درسی رشته‌های انسانی کمترین مرجعیت علمی پیدا نکرده‌اند و به محض پایان دوره تحصیلی به کلی و برای همیشه رها می‌شوند.

با این حال به نظر می‌رسد تمرکز مدیران ارشد و سیاست‌گذاران نظام تعلیم و تربیت بر «مدرسه» بیش از آنکه متاثر از علایق و گرایش‌های سیاسی آنها باشد، از آن جهت است که دوره نسبتا طولانی حضور کودکان و نوجوانان در آن محیط را فرصتی برای (به زعم خود) تربیت مذهبی ـ سیاسی نسل آینده تعریف کرده‌اند. بدیهی است که در اهمیت و ماندگاری آموزه‌ها و تجارب انسان‌ها در دوره کودکی و نوجوانی و انتقال ارزش‌های ملی، اخلاقی، فرهنگی و... بحثی نیست؛ اما مساله نظام آموزشی در ایران از جایی شروع می‌شود که «رویکرد اشباع دینی» تنها نقشه راه مدرسه برای پرورش نسلی دین‌دار و وفادار مشخص شده است. حساسیت بر این کارویژه مورد انتظار از مدرسه و نظام آموزشی به اندازه‌ای زیاد است که همه کارکردهای دیگر نهاد مدرسه ذیل این ماموریت تعریف و براساس همان شاخص، میزان موفقیت یا ناکامی مدیران قضاوت می‌شود.

از همین روست که به‌رغم بیان ادعاهای مکرر و سر دادن شعارهایی چون برگزاری «کرسی‌های آزاد اندیشی»، تشکیل «هیات‌های اندیشه‌ورز» در مدارس و... به هیچ‌رو اجازه ورود و فعالیت گفتمان‌های رقیب و منتقد در این حیطه داده نمی‌شود و یک دیدگاه مدرسه را ملک طلق خود در بازتولید و ترویج گفتمان مورد علاقه خود می‌داند.

سال‌ها پیش دکتر خسرو باقری، از صاحب‌نظران برجسته تعلیم و تربیت ضمن انتقاد از این رویه گفته بود: «[به گمان خود می‌خواهند] چشم و دل نسل نو را از نشانه‌ها و علائم مذهبی انباشته و پیوسته آنها را چه در کتاب‌های درسی و محیط مدرسه و چه در موقعیت کلان‌تر در جامعه، در معرض بارش علائم و اطلاعات مذهبی خود قرار دهند. چاشنی فشار و تنبیه نیز به درجات مختلف با این رویکرد، همراهی می‌کند. اما رویکرد اشباعی، قابلیت کافی برای مهار بحران تربیت دینی نخواهد داشت؛ زیرا منطق زیرساز این رویکرد، تلقین و الزام است و چنین منطقی، حتی در صورت موفقیت، تنها می‌تواند به شکل‌گیری شبه‌تربیت منجر شود.»

پرواضح است که رویکرد اشباع دینی تنها در تغییر محتوای کتاب‌های درسی و حذف هر جمله، بیت، نام شخصیت، تصویر و... که ظرفیت به‌چالش کشیدن گفتمان مطلوب را دارد، منحصر نمانده و در سایه ترس و محافظه‌کاری یا همراهی مدیرانی از جنس کاسه‌های داغ‌تر از آش، سایر حوزه‌ها به‌ویژه فعالیت‌های پرورشی و فوق‌برنامه در مدارس را هم به انحصار خود درآورده است.

اما نکته باریک‌تر از مو آنجاست که معمولا سرکنگبین صفرا فزاید و سیاست‌های آمرانه و منحصرا از بالا به پایین که به دانش، تجربه و نظرات کارشناسی معلمان مجرب و متخصص بی‌توجهی و بی‌تفاوتی نشان می‌دهند؛ باعث گسترش دل‌زدگی و روی‌گردانی قاطبه معلمان و دانش‌آموزان از اهداف مورد انتظار می‌شود.

در تازه‌ترین نمونه‌های این اعلام بی‌نیازی از مشورت و جلب همکاری معلمان در تدوین مطالب کتاب‌های درسی، پیشنهادات حوزه علمیه قم برای اصلاح کتاب‌های درسی بود که پرسش‌ها و ابهام‌های بسیاری برای فعالان و کنش‌گران حوزه تعلیم و تربیت به وجود آورد، اما پیگیری‌ها برای اطلاع از چیستی و محتوای این پیشنهادات به علت «محرمانه» اعلام شدن آن از سوی آموزش و پرورش بی‌نتیجه ماند!

طبیعی است که محرم ندانستن جامعه (به ویژه جامعه معلمان) نسبت به تغییرات در مهمترین ابزار کار آنها در کلاس‌های درس و بی‌توجهی به نظرات آنها واکنش مناسبی نخواهد داشت و معلمان هم تعهدی به گام نهادن و همراهی در مسیری که کمترین توجهی به نظرات آنها نشده، احساس نخواهند کرد. حکایت طنزی از یک معلم تاریخ که هر جلسه به دانش‌آموزان‌اش می‌گفت: «کتاب‌هایتان را ببندید تا به شما «تاریخ» بگویم و بعد از آن کتاب را باز کنید تا برای شما «سوال امتحانی» مشخص کنم» اشاره به تبعات همین بی‌توجهی‌ها به دانش، تجربه و نظرات کارشناسی نیروی انسانی (به مثابه مهمترین عامل) در مسیر آموزش دارد.

مجید علیپور،کارشناس حوزه آموزش

hammihanonline.ir
  • 19
  • 3
۵۰%
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۴
در انتظار بررسی: ۱۵
غیر قابل انتشار: ۱۶
جدیدترین
قدیمی ترین
واقعا این کارها یک نوع مرض و دیوانگی است چطور می خوان به زور تفکرات شخصی خودشون را به همه غالب کنند بهتره یک کطالعه کوتاه از تاریخ ایران داشته باشند
سلام و عرض ادب جای تاسف که سالیان متمادی است نظام آموزش و و به خصوص پرورش ما به دست افراد بی خرد و متحجری افتاده است و علیرغم بگیر و ببندهای فراوان و برخوردهای متعصبانه با مسائل و آسیب های اجتماعی، شکاف بین دانش آموز و نظام آموزشی را هر روز بیشتر از پیش می نماید. واقعاً حذف واقعیت های تاریخی و اجتماعی ، فکر احمقانه ای است که اثر معکوس به ارمغان خواهد داشت
انشالله بزودی خودشون میرن تو کتابهای تاریخ تا عبرتی بشن برای ....
ملتی که تاریخ خود را نادیه بگیرد مجکوم به فناست مثل قطع کردن جریان تنفس یک فرد بشوید
مشاهده کامنت های بیشتر
سارا خادم الشریعه,بیوگرافی سارا خادم الشریعه بیوگرافی سارا سادات خادم الشریعه استاد بزرگ شطرنج

تاریخ تولد: ۲۰ اسفند ۱۳۷۵

محل تولد: تهران

حرفه: شطرنج باز

عناوین: استاد بین‌المللی (۲۰۱۵)، استادبزرگ زنان (۲۰۱۳)، استاد بین‌المللی زنان (۲۰۱۱)، استاد فیده زنان

(۲۰۰۸)

وضعیت تاهل: متاهل 

ادامه
رسول خادم,بیوگرافی رسول خادم,تصاویر رسول خادم رسول خادم ورزشکار و سیاستمدار مردمی

تاریخ تولد: ۲۷ اسفند ۱۳۵۰

محل تولد: مشهد، ایران

حرفه: کشتی گیر، مدیر ورزشی و سیاستمدار

سبک ورزشی: کشتی آزاد

تحصیلات: دکتری جامعه شناسی

ادامه
ژیلا شاهی,بیوگرافی ژیلا شاهی,عکس های ژیلا شاهی بیوگرافی ژیلا شاهی، بازیگر توانمند سینمای ایران (+ تصاویر)

تاریخ تولد: ۲۲ اسفند ۱۳۶۴

محل تولد: اردبیل، ایران

حرفه: بازیگر سینما و تلویزیون

شروع فعالیت: سال ۱۳۸۹ تا کنون

آثار برنده جایزه: قصر شیرین، موقعیت مهدی

ادامه
هجویری,زندگینامه هجویری,بیوگرافی هجویری درباره زندگی هجویری دانشمند بزرگ سده پنجم

لقب: داتا گنج بخش

دوره زندگی: سده پنجم هجری

محل تولد: غزنین

نام اثر: کشف المحجوب

درگذشت: ۴۸۱ و ۵۰۰ هجری قمری

محل دفن: میان دروازه بهاتی لاهور

ادامه
گری وینر,بیوگرافی گری وینر,عکس های گری وینر گری وینرچاک کارآفرین و نویسنده موفق آمریکایی

تاریخ تولد: ۱۴ نوامبر ۱۹۷۵

محل تولد: اتحاد جماهیر شوروی

ملیت: آمریکایی- بلاروسی

حرفه: کارآفرینی، رسانه‌های دیجیتال و بازاریابی

شناخته شده برای: کارآفرینی و نویسندگی

دارایی: ۱۶۰ میلیون دلار

ادامه
میترا رفیع,بیوگرافی میترا رفیع,زندگینامه میترا رفیع بیوگرافی میترا رفیع، بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون ایران (+ تصاویر)

تولد:۱۲ آذر ۱۳۷۳

زادگاه:تهران

پیشه:بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون

تحصیلات:فوق لیسانس بازیگری

ملیت:ایرانی

ادامه
محمود صادقی,بیوگرافی محمود صادقی,عکس های محمود صادقی بیوگرافی محمود صادقی نماینده مجلس شورای اسلامی

تاریخ تولد: ۲ فروردین ۱۳۴۱

محل تولد: الیگودرز، ایران

حرفه: سیاستمدار ایرانی

تحصیلات: دکترای حقوق خصوصی

حزب سیاسی: روحانیون مبارز

ادامه
زانکو,بیوگرافی زانکو,عکس های زانکو زانکو خواننده محبوب و جوان ایرانی

حرفه: خواننده

سبک فعالیت: پاپ

سال شروع: ۱۳۹۸

ساز تخصصی: گیتار

زانکو,بیوگرافی زانکو,تصاویر زانکوبیوگرافی زانکو

ادامه
میرفندرسکی,ابوالقاسم میرحسینی فندرسکی,زندگینامه میرفندرسکی ابوالقاسم میرحسینی فندرسکی عارف و دانشمند دوران صفوی

تاریخ تولد: ۹۴۲ خورشیدی

محل تولد: فندرسک، گرگان، ایران

دلیل شهرت: دانشمند و حکیم

دوران زندگی: صفویه

وفات: ۱۰۱۹

محل دفن: تخت فولاد اصفهان

ادامه
ویژه سرپوش