پرونده «احیای تعطیلات زمستانی مدارس» نخستین بار به‌صورت رسمی تابستان سال۹۵ گشوده شد و به تصویب دولت هم رسید اما نتوانست تائید نهایی را از مجلس بگیرد. حالا چند روزی هست با تداوم پدیده وارونگی هوا در پایتخت، این پرونده دوباره مفتوح شده درحالی که به‌نظر می‌رسد این طرح با توجه به قدمت رویه فعلی بازگشایی و تعطیلی مدارس، بسیاری از برنامه‌های آموزشی و برنامه‌ریزی خانواده‌ها را با چالش‌هایی روبرو کند.
تیرماه سال گذشته بود که معصومه ابتکار، رئیس وقت سازمان حفاظت محیط زیست در یک نشست خبری اعلام کرد: «برای امسال تعطیلات ۲هفته‌ای، ۳هفته‌ای و حتی یک‌ماهه مدارس پیشنهاد شده است.» ۶ماه بعد از این اظهارنظر او دوباره طرح تعطیلات زمستانی مدارس را به‌عنوان طرحی پذیرفته شده از سوی دولت معرفی کرد و گفت: «یکی از اقدامات مهم در بحث آلودگی هوا اصلاح بحث تعطیلات است که نظر گروه‌های مختلف کارشناسی را از دولت و سایر کارشناسان دریافت کردیم تا بتوانیم تعطیلات آموزش‌وپرورش را توزیع کنیم.
در همین زمینه دولت لایحه‌ای را در زمینه اصلاح تعطیلات و تقویم آموزشی مدارس کشور با رویکرد حفظ سلامت دانش‌آموزان و با توجه به اقلیم مناطق مختلف کشور تصویب کرد که به تصویب هیات وزیران هم رسید. این مصوبه در راستای تحقق برنامه جامع کاهش آلودگی هوای کلانشهرها و به درخواست سازمان محیط‌زیست انجام شده است.»
به عقیده رئیس وقت سازمان حفاظت محیط زیست، «اگر تعطیلات زمستانی داشته باشیم می‌توانیم فشار آلودگی هوا را در کلانشهرها در ماه‌هایی مانند دی کاهش دهیم. ۲۶بهمن‌ماه این موضوع به تصویب هیات وزیران رسید و برای مجلس ارسال شد. در این لایحه خواسته شده تا اختیار تعطیلات مدارس به دولت داده شود.»اما از آنجایی که تغییر در تقویم آموزشی از وظایف نمایندگان است، با وجود تصویب این طرح در دولت اما نتوانست پاسخ مثبت مجلس را کسب کند.
جابه‌جایی با تعطیلات نوروزی
در این میان، مباحث مختلفی هم مطرح شد و البته مناقشه‌هایی هم بین آرای نمایندگان مجلس و مسئولان حوزه آموزش‌وپرورش وجود داشت؛ به‌عنوان مثال اینکه کدام تعطیلات کم می‌شود، محل بحث این افراد بود. براساس طرح کلی اعلام شده قرار است تعطیلات تابستانی کم شود اما عده‌ای از کارشناسان مانند دبیرکل شورای‌عالی آموزش‌وپرورش معتقدند باید بخشی از تعطیلات نوروزی با تعطیلات زمستانی جابه‌جا شود.
مهدی نویدادهم میگوید: «در مقایسه با تعطیلات تابستانی و نوروزی باید ساماندهی تعطیلات عید در اولویت قرار بگیرد؛ چون افزون بر مضراتی که برای نظام آموزشی دارد، کل کشور را نیز درگیر و برای مدت زمانی گاهی بیشتر از ۲هفته به تعطیلی می‌کشاند.» همان موقع سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس هم که از دیگر موافقان کاهش تعطیلات نوروزی بود توضیح داد: «در ایام نوروز ظاهراً مدارس ۲هفته تعطیل هستند اما این تعطیلی در واقع بیشتر است بنابراین باید رسیدگی به این موضوع با اولویت دنبال شود. به هر حال در نهایت این موضوع باید در مجلس مطرح شود و به تصویب نمایندگان برسد.»
اما این همه ماجرا نبوده و نیست چراکه با جدی شدن اجرای این طرح پرسش‌های مختلفی در این زمینه بی‌پاسخ می‌مانند. اینکه خانواده‌ها طبق برنامه فعلی مدارس، برنامه‌ریزی می‌کنند، شدت وارونگی هوا در بازه زمانی مشخصی نیست، مراکز ارائه‌کننده اوقات فراغت دانش‌آموزان با مشکلاتی مواجه می‌شوند و همان اندک کودکان و نوجوانانی که در این کلاس‌ها استعدادیابی می‌شوند، به علت بازه کوتاه‌مدت تعطیلی تابستان این فرصت را از دست خواهند داد و از همه مهم‌تر بازه یک ماهه تعطیلی مدارس در زمستان نمی‌تواند مدت زمان مناسبی برای انجام کار مفید توسط دانش‌آموزان باشد.
تضمینی برای آلوده‌ترین ماه وجود ندارد
«مسعود» پدر یک دانش‌آموز پایه دوم ابتدایی است. او در این‌باره به «ابتکار» میگوید: «دختر من مدرسه دولتی می‌رود. در صورتی که آغاز سال تحصیلی تغییر کند مدارس دولتی با مشکل تامین امکانات سرمایشی روبرو می‌شوند. ضمن اینکه تضمینی وجود ندارد که چه ماهی وارونگی هوا بیشتر است بنابراین ارائه چنین طرح‌هایی نمی‌تواند راهکار مناسبی برای حفاظت از فرزندان ایران در برابر آلودگی هوا باشد.
از سوی دیگر، به لحاظ ذهنی تمامی خانواده‌ها بازه زمانی فعلی آغاز و پایان مدارس را مدنظر دارند و طبق آن برای تابستان برنامه‌ریزی می‌کنند بنابراین از این نظر هم می‌تواند دردسرهایی برای والدین ایجاد کند.». «یوسف» دیگر شهروندی است که با دو فرزند، موافق با دیدگاه «مسعود» است. او به «ابتکار» توضیح می‌دهد: این طرح برای خانواده‌ها از حیث برنامه‌ریزی‌های آموزشی خارج از مدرسه مشکل ایجاد خواهد کرد. ضمن اینکه نباید برای فرار از تعطیلات اجباری ناشی از آلودگی هوا در ماه‌های آذر و دی برنامه‌های آموزش کشور را تغییر داد.»
موضوعی که این پایتخت‌نشین مطرح کرده از چشم نمایندگان مجلس هم مغفول نمانده چراکه سمیه محمودی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با انتقاد از اینکه طرح تعطیلی یک ماهه مدارس در زمستان کارایی ندارد، به خانه ملت میگوید: «جابجایی تعطیلات از راهکارهای غیراصولی و مسکنی موقت است و به هیچ عنوان تاثیری در کاهش آلودگی هوا ندارد. به عبارت دیگر، مدارس عامل اصلی آلودگی هوا نیستند و عوامل اصلی باید مدیریت شوند. »
گره‌ای از معضل آلودگی هوا باز نمی‌شود
به عقیده این نماینده مردم در مجلس دهم، «طرح تعطیلی یک ماهه مدارس در زمستان به نفع سیستم آموزشی، دانش‌آموزان و خانواده آنها نیست، از سویی گره‌ای از معضل آلودگی هوا نیز رفع نمی‌کند. جابجایی تعطیلات سطح یادگیری دانش‌آموزان را کاهش می‌دهد، بنابراین سازمان حفاظت محیط زیست به جای توجه به اقدامات روبنایی به سمت انجام اقدامات زیربنایی برای کاهش آلودگی گام بردارد و عوامل اصلی آلودگی هوا مانند سیستم عمومی را سامان دهد.
از سوی دیگر، جبار کوچکی‌نژاد، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس هم به دغدغه‌های مطرح شده از سوی والدین اشاره می‌کند و میگوید: «طرح تعطیلی یک ماهه مدارس نیاز به کار کارشناسی دارد، سال‌هاست با این شیوه مدارس سال تحصیلی را آغاز کرده و فعالیت داشته‌اند، انجام یک باره این طرح می‌تواند تمامی برنامه‌ها را به هم بریزد. علاوه‌بر این، با توجه به تعطیلی مدارس در فصل تابستان اکثر خانواده‌ها با این شرایط برنامه‌ریزی می‌کنند و در صورت جابجایی زمان آغاز سال تحصیلی در برنامه‌ها اختلاط ایجاد کرده و حتی به مسئله گردشگری هم که معمولا در این فصل انجام می‌شود، آسیب می‌زند.»
اما اظهارات فریده اولادقباد، عضو هیات رئیسه کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نشان می‌دهد که این نماینده چندان انتقادی به این طرح ندارد چراکه میگوید: «آموزش‌وپرورش باید شرایط اقلیمی مناطق گرمسیری و سردسیری را در نظر گرفته و تمامی برنامه‌ریزی‌ها برای انجام این کار را انجام دهد تا دانش‌آموزان دچار آسیب جدی تحصیلی نشوند.»
حالا با همه این اظهارنظرها، دبیرکل شورای عالی آموزش‌وپرورش در آخرین واکنش به این طرح میگوید: «درخصوص تعطیلات یک‌ماهه زمستانی مدارس هنوز نظری نداده‌ایم، سازمان محیط زیست طرحی را از منظر «کاهش آلودگی هوا» برای ایجاد تعطیلات زمستانی آماده کرده است. آموزش‌وپرورش به مسئله تعطیلات زمستانی از منظر تعلیم و تربیت نگاه می‌کند؛ ما به تعطیلات زمستانی تنها برای کاهش آلودگی هوا نمی‌اندیشیم بلکه به تمام یک سال تحصیلی نگاه کرده و برای مدیریت و استفاده بهینه از زمان برای تحقق اهداف آموزشی و تربیتی چاره‌اندیشی می‌کنیم.»
واگذاری تغییر در تقویم آموزشی به دولت
اما مهدی نوید ادهم شرطی را هم برای موافقت این شورا با طرح تعطیلات زمستانی مدارس مطرح می‌کند و توضیح می‌دهد: آموزش‌وپرورش خواهان اصلاح تقویم آموزشی کشور است. ما با تعطیلات زمستانی به شرطی موافقیم که مصوبه مجلس برای آغاز سال تحصیلی در مهرماه و پایان آن در اردیبهشت ماه اصلاح شده و اختیار اعمال تغییر در تقویم آموزشی به شورای عالی آموزش‌وپرورش و هیات دولت واگذار شود تا بتواند زمان آغاز سال تحصیلی را متناسب با شرایط کشور تغییر دهد.
بیش از تعطیلات زمستانی، نگران طولانی بودن تعطیلات تابستانی هستیم که از نظر ما توجیه آموزشی، فرهنگی، تربیتی و حتی اقتصادی و اجتماعی ندارد و باید برای کاهش آن فکری کرد.
با همه اینها شاید همین اظهارات دبیرکل شورای عالی آموزش‌وپرورش درباره این طرح قابل تامل باشد که میگوید با توجه به تاثیرات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تعطیلات بر زندگی مردم و فرآیند پیشرفت کشور و با عنایت به پیچیدگی و چند بعدی بودن موضوع، اگر کارگروه مشترکی با حضور نمایندگانی از دولت و مجلس برای بررسی مسئله اصلاح تقویم آموزشی تشکیل شود، می‌تواند کار را بهتر پیش ببرد.
سوسن نوری
- 15
- 5
