گردش مالی «انتخاب رشته» چقدر است؟

در گوشه‌های مختلف سالن، میزها و صندلی‌های جدا از هم، با فاصله کنار هم چیده‌ شده‌اند. در یک طرف میز، جوان‌های بیست‌وچند ساله و مقابل آن‌ها جوان‌ترهای ۱۸، ۱۹ ساله نشسته‌اند و بعضی‌هایشان هم با پدر یا مادرشان همراه هستند. یکی از مادرها می‌گوید:«ما برای مشاوره انتخاب رشته با مهندس آمده‌ایم.» جوان پشت میز جواب می‌دهد:«کار انتخاب رشته شما را ما انجام می‌دهیم، مهندس خودشان روی تمام کارها نظارت دارند.»

این موسسه، برای انتخاب رشته بسته‌های مختلفی طراحی کرده‌است. حداقل قیمت هر بسته برای انتخاب رشته دانشگاه‌های سراسری، ۸۵۰ هزار تومان و برای دانشگاه‌های آزاد هم ۲۵۰ هزار تومان است. بسته‌هایی که به اسم آقای مهندس است اما کار آن را در عمل دانشجوهایش انجام می‌دهند. دانشجوها هم کسانی هستند که سال‌های پیش رتبه‌های برتر کنکور بوده‌اند و حالا با مهندس کار می‌کنند. تمام میزهایی که در داخل سالن چیده شده، پر هستند و خطوط موسسه نیز مدام زنگ می‌خورند.

همین یک موسسه اگر در یک روز کاری تنها برای ۲۰ نفر انتخاب رشته کند، به طور میانگین حدود ۲۰ میلیون تومان گردش مالی روزانه دارد.

گردش مالی ۴۱ میلیارد تومانی انتخاب رشته تنها در یک هفته

بر اساس آمار سازمان سنجش، ۸۳۲ هزار نفر امسال مجاز به انتخاب رشته شده‌اند. اظهارات برخی از کارشناسان نشان می‌دهد که حداقل ۱۰ درصد از کنکوری‌ها برای انتخاب رشته به مشاورها مراجعه می‌کنند. با این حساب اگر این ۸۳ هزار نفر به طور میانگین ۵۰۰ هزار تومان هم برای انتخاب رشته بپردازند، ۴۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان گردش مالی بازار انتخاب رشته می‌شود. بازاری که این گردش میلیاردی در آن، طی تنها یک هفته جریان دارد.

نگین، دختر ۱۸ ساله‌ای که در صف ورود به دانشگاه قرار دارد، می‌گوید:«مشاوری که الان می‌روم، هر چه می‌گوید خودم می‌دانم. ولی خب باز هم با سرنوشتم بازی نمی‌کنم. اگر هر اتفاقی در انتخاب رشته‌ام بیفتد، گردن این می‌اندازم که پیش مشاور نرفتم. پس من پولش را می‌دهم.»

این دانش‌آموز کنکوری ادامه‌ می‌دهد:«الان هم من ۸۵۰ هزار تومان پول انتخاب رشته سراسری دادم. درست است که همه چیز را می‌دانیم و همه اطلاعات در دفترچه‌ها و سایت‌ها هست، اما بالاخره تا اینجا این همه زحمت کشیده‌ایم، نمی‌شود ریسک کرد. هرچقدر پولش باشد می‌دهیم تا این قدم آخر را هم با اطمینان برداریم.»

پرس‌وجو در میان این دانش‌آموزان نشان می‌دهد که هزینه انتخاب رشته از ۶۰۰ هزار تا ۲ میلیون تومان متفاوت است. برخی از موسسه‌ها کارهای دیگری مانند انجام تست شخصیت‌شناسی برای انتخاب رشته را هم ضروری می‌دانند تا مشخص شود که دانش‌آموزان برای چه رشته‌ای مناسب هستند. هزینه این تست‌ها نیز از ۲۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان متفاوت است.

یکی از این دانش‌آموزان می‌گوید:«بچه‌ها همه مشاورهای معروف را می‌شناسند و تلاش می‌کنند که انتخاب رشته‌شان را با آن‌ها انجام دهند. بسته‌های مشاوره معمولا به اسم یک فرد است. البته اینطور نیست که کار انتخاب رشته را خود آن مهندس یا دکتر انجام دهد.کسی که من الان پیشش می‌روم، رتبه‌های یک تا صد را خودش انتخاب رشته می‌کند. اما رتبه‌های هزار و ... را به دانشجوهایش می‌سپارد. البته هزینه‌اش فرقی ندارد. همه یکسان پول می‌دهیم.»

گردش مالی موسسات کنکور از ۱۵ تا ۴۰ هزار میلیارد تومان

به جز مشاورهایی که موسسه دارند و حداقل یک دهه است که میان دانش‌آموزان به سلبریتی‌های کنکور تبدیل شده‌اند، افراد زیادی هم در این بازار انفرادی کار می‌کنند. آن‌ها معمولا بین دانش‌آموزان یک منطقه خاص معروف می‌شوند و به صورت خصوصی با حضور در خانه داوطلبان ورود به دانشگاه و در جمع خانواده‌شان، انتخاب رشته انجام می‌دهند.

تلفن همراه یکی از این مشاوران در جنوب تهران را بعد از چند بار زنگ خوردن، همسرش جواب می‌دهد و می‌گوید:«این هفته ایشان هر روز تا یک شب مشغول انتخاب رشته هستند و اصلا وقت ندارند. برای دانش‌آموز جدید هم وقت ندارند.» این مشاور برای هر مشاوره خصوصی و صرف حداقل یک ساعت وقت، ۷۰۰ هزار تومان دریافت می‌کند.

پرس‌وجو در میان دانش‌آموزان همچنین نشان می‌دهد که قیمت این مشاورها طی هفته‌های اخیر نوسان هم داشته است. پیش از اعلام نتایج اولیه، هزینه انتخاب رشته یکی از این مشاورها برای رزرو و پرداخت، یک میلیون تومان بود اما پس از اعلام نتایج، به یک و نیم میلیون تومان رسید.

بازار یک هفته‌ای انتخاب رشته، تنها جزئی از صنعت کنکور است که در تمام طی سال و حتی در تمام مقاطع تحصیلی فعال است. «سید محمد ابطحی» وزیر سابق آموزش و پرورش آبان ماه سال گذشته گفته بود:« گردش مالی موسسات کمک آموزشی گاهی تا ۱۵ هزار میلیارد تومان گزارش می شود و این رقم به طور غیر رسمی تا ۴۰ هزار میلیارد نیز برآورد شده است.»

«رسول خضری» عضو کمیسیون اجتماعی مجلس نیز اسفند ماه ۹۷ گفته بود:« گردش مالی این آموزشگاه‌ها و موسسات خصوصی، یک الی ۲ برابر بودجه آموزش و پرورش است که اگر این پول در آموزش و پرورش و به صورت زیربنایی هزینه می‌شد، قطعا در حوزه آموزش و پرورش جزء کشورهای سرآمد مانند فلاند و ژاپن بودیم.»