چالش کنکوری شورای عالی انقلاب فرهنگی/در ۶ ماه آینده چه اتفاقی باید بیفتد؟

به گزارش روزنامه اعتماد، «۴ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان چرخش مالی موسسات آمادگی کنکور در تهران تنها بخش کوچکی از تخمینی است که برای منابع مدافعان کنکور مطرح است؛ رقمی که ایرنا در وصف آن در گزارشی مدعی شده که این ۴ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان معادل ۱۵درصد بودجه آموزش و پرورش و آموزش عالی در یک سال است. بحث درباره کنکور و فلسفه وجودی‌اش موضوعی تکراری شده ولی پتانسیل مالی آن را می‌توان آن‌ قدر بزرگ دید که حتی یک سریال سینمای خانگی هم بتواند به موضوع آن بپردازد.

چه فرض بر این باشد که این سریال منتقد کنکور بوده باشد چه حتی فرض کنیم مدافعان کنکور از ساخت آن منتفع شده باشند. بارها و بارها موضوع حذف کنکور بر زبان‌ها جاری شده ولی هنوز این موضوع از حد حرف پا فراتر نگذاشته است. تجربه حذف مشق شب از مدارس و هجوم مدیران مراکز تدوین کتب کمک‌آموزشی به این تصمیم و رفتن آنها نزد علما و مراجع نمونه‌ای از واکنش‌هایی است که می‌توان برای حذف کنکور تصور کرد؟ حالا ماموریتی غیر ممکن یعنی حذف یا به عبارت بهتر جایگزین کردن کنکور در شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح است و یک روحانی ۵۸ ساله نشست‌های تخصصی در این باره برگزار می‌کند و وعده داده است که تا ۶ ماه آینده تکلیف این موضوع روشن می‌شود. حالا پرسش این است که این روحانی می‌تواند از پس مدافعان کنکور و منافع‌شان برآید؟

یک روحانی متفاوت برای یک کار متفاوت

«سیدسعیدرضا عاملی‌رنانی» همان روحانی ۵۸‌ ساله‌ای است که از ۱۲ دی ۱۳۹۷ نامش در شورای عالی انقلاب فرهنگی برجسته شد. او از این تاریخ با حکم رهبری عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی شد و از همین زمان نیز با تصمیم رییس‌جمهور به سمت دبیر این شورا منصوب شد. او در آمریکا درس خوانده و علاوه بر دبیرستان در رشته مکانیک نیز در دانشگاه سکرمنتو تحصیل کرده است. اما این مهندس علاوه بر تحصیلات حوزی در سطوح مقدمات، سطح و خارج در علوم اجتماعی و در رشته ارتباطات نیز ادامه تحصیل داده و رییس دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران و استاد گروه ارتباطات دانشکده علوم اجتماعی است. او اینک ماموریت دارد با همه ذی‌نفعان مرتبط با کنکور تبادل‌ نظر کرده و همه تجارب مختلف در این عرصه را گرد آورده و طبق وعده‌ای که خودش داده ظرف ۶ ماه تکلیف جایگزین کنکور را مشخص کند.

آن چه اینک این پرسش را مطرح می‌کند که آیا او از پس این وضعیت برمی‌آید یا نه گزارشی است که خودش از برنامه‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی و عزم جدی آن داده است. او به عنوان دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در پاسخ به سوال مجری برنامه تلویزیونی «پرسش سخن» پیرامون اصلاح و بازنگری کمیته سنجش و پذیرش دانشجو گفته بود: در نشستی که بین دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و ریاست مجلس شورای اسلامی و با حضور روسای کمیسیون‌‌های مربوطه برگزار شد، قرار شد یک تقسیم کاری در خصوص کنکور صورت گیرد تا تکلیف‌مان را در این رابطه مشخص کنیم، زیرا کنکور روش درستی نیست و تجربه‌‌های موفقی هم در دنیا وجود دارد که به هیچ‌وجه از مسیر کنکور نیست.

او تاکید کرده بود: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در زمینه حل مساله کنکور اراده جدی دارد و در همین رابطه معاونت خط‌مشی‌‌گذاری ستاد علم و فناوری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی اولویت اول خود را مساله کنکور قرار داده است که تلاش داریم در ۶ ماه آینده در این زمینه به یک مدل قطعی دست پیدا کنیم و به دنبال آن امیدواریم اراده لازم در نظام قانونگذاری و سیاستگذاری هم وجود داشته باشد.

قانونگذاری و سیاستگذاری در کدام مسیر است؟

آن چه اینک «سیدسعیدرضا عاملی» از زمان۶‌ ماهه برای تعیین تکلیف آن خبر می‌دهد تازه گام نخست مسیری است که احتمالا در پیچ و خم سیاستگذاری و قانونگذاری گرفتار می‌شود؛ مگر آن که به‌عنوان یک سیاست حاکمیتی ابلاغ شود. به هر حال ۶ ماه بعد دوره دهم مجلس شورای اسلامی روزهای پایانی خود را سپری می‌کند و باید دید دولت در دو سال آخر کاری خود دست به چنین تغییری خواهد زد؟

از سوی دیگر قدم گذاشتن در چنین مسیری حتما با فشارهای مختلفی همراه خواهد بود. نشانه آن را همان‌طور که گفتیم در مراجعه مدیران نشرهای کمک‌آموزشی به مراجع در پی حذف مشق شب می‌توان ملموس یافت. بر اساس آماری که قدرت‌الله علیزاده نایب‌رییس شورای موسسان مراکز آموزشی کشور مدتی قبل ارایه کرده بود، دست‌ کم ۱۱ هزار و ۳۰۰ آموزشگاه علمی در سراسر کشور وجود دارد که از این تعداد ۱۰ تا ۱۵ موسسه بزرگ آموزش کنکور هستند که بین خانواده‌ها ایجاد التهاب آزمون می‌کنند.

آن چه در نخستین گام مانع از حذف کنکور است توجیهاتی نظیر تعداد شغل‌هایی است که در عرصه کمک‌آموزشی مطرح است. برای مثال نایب‌رییس شورای موسسان مراکز آموزشی کشور به این نکته اشاره کرده و گفته است: آمارها نشان می‌دهد نزدیک به ۳۰۰ هزار شغل از محل آموزشگاه‌ها ایجاد شده است، تعداد زیادی از این مراکز، آموزشگاه‌هایی هستند که معلمان صاحب تجربه در آموزش و پرورش وارد آن شده و سرمایه‌گذاری کرده‌اند و انگیزه‌شان کمک به بخش آموزش است و سودجویی نیست. شاید ۱۰تا ۱۵ موسسه هستند که در بین خانواده‌ها ایجاد التهاب آزمون و کنکور می‌کنند و نمی‌توان ۱۱ هزار موسسه دیگر را به‌دلیل جوی که آن ۱۵ موسسه ایجاد کرده‌اند، قربانی کرد.

در ۶ ماه آینده چه اتفاقی باید بیفتد؟

سیدسعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در این باره این که باید ظرف ۶ ماهه آینده به مدل جایگزین کنکور برسیم، گفته است: در این زمینه علاوه بر استفاده از مطالعات گذشته نظرات تمامی ذی‌نفعان را دریافت خواهیم کرد. او که در حال حاضر سلسله نشست‌هایی با عنوان «کنکور چالش‌ها و راهبردها» را برای تعیین تکلیف کنکور برگزار و مدیریت می‌کند به نکته‌ای مهم اشاره کرده و افزوده است: امپراتوری کسب‌وکار کنکور مانع حذف کنکور است.

او با اشاره به موانع و مشکلات پیش روی اجرای حذف کنکور با ابراز تاسف از این که تاکنون امپراتوری کسب‌وکار کنکور مانع برداشته شدن کنکور شده، تاکید کرده است: در حال حاضر مشغول رایزنی و زمینه‌سازی برای برداشتن کنکور و رفتن به سمت روش‌های منطقی‌تر برای سطح‌بندی متناسب متقاضیان رشته‌های مختلف هستیم.

عاملی در دومین نشست تخصصی کنکور، چالش‌ها و راهبردها و نحوه ارزیابی راه‌های ورود به دانشگاه‌ها را یکی از مسائل اصلی جامعه عنوان کرده و توضیح داده است: تاکنون چندین‌ بار مجلس شورای اسلامی، وزارت علوم و نهادهای تصمیم‌گیر تلاش کردند تا موضوع کنکور را حل کنند یا این که برای این موضوع جایگزینی را قرار بدهند حتی برای این موضوع مهلت زمانی تعیین شد اما این اتفاق تاکنون نیفتاده است. در واقع وقتی تلاشی صورت می‌گیرد اما اقدام واقعی صورت نمی‌گیرد، این سوال ایجاد می‌شود که چه اتفاقی افتاده است و ممکن است گمانه‌زنی‌هایی را ایجاد کند که این گمانه‌زنی‌ها بنیان نداشته باشد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفته است: سیستم فعلی پذیرش در دانشگاه‌ها از طریق کنکور مطمئنا مزایایی دارد که یکی از این مزایا اعتمادی است که به سنجش وجود دارد. در واقع امنیت سنجش امر بسیار مهمی است؛ چراکه تلاش‌های زیادی در بحث طراحی سوال، حفاظت از سوال، ایجاد امنیت محیط آزمون، هوشمند‌سازی پاسخ‌های کنکور و... انجام شده است که این موضوعات سلامت و امنیت کنکور را به عنوان یک سرمایه بزرگ به وجود آورده است، بنابراین هر مدلی که به عنوان جایگزین کنکور پیشنهاد شود باید این امنیت را هم داشته باشد و ما نباید مزایای کنکور را از دست بدهیم.

عاملی درخصوص معایب کنکور نیز توضیح داده است: یکی از معایب برگزاری کنکور اضطرابی است که بین دانش‌آموزان ایجاد می‌کند و اگرچه براساس اعلام سنجش ۱۵درصد ورودی به دانشگاه‌ها از طریق برگزاری کنکور صورت می‌گیرد اما حتی همین آمار ۱۵، ۲۰ یا حتی ۳۰درصدی هم می‌تواند در فضای مجازی اضطراب صد درصدی را ایجاد کند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین از نارضایتی دانشگاه‌ها از برگزاری کنکور گفته و تصریح کرده است: دانشگاه‌ها نیز کمابیش از این وضعیت راضی نیستند؛ چراکه معتقدند دانشگاهی که در تراز دانشگاه درجه یک کار می‌کند باید بتواند این را تشخیص دهد که چه دانشجویی را می‌تواند جذب کند. در واقع باید عرصه‌ای برای استقلال دانشگاه‌ها ایجاد کنیم.»