به گزارش فارس، جهاد دانشگاهی به عنوان نهاد انقلابی که به فرموده مقام معظم رهبری مولود انقلاب است، برای ارتقای پیشرفت علمی و فرهنگی در دانشگاه‌های کشور تأسیس شد و از بدو تأسیس تاکنون چند رئیس نیز در جهاد دانشگاهی تغییر کرده‌اند که هرکدام این نهاد را به شیوه‌ای پیش برده‌اند اما محمدحسین یادگاری رئیس سابق جهاد دانشگاهی به شیوه مدیریتی برخی مدیران انتقاداتی دارد که این انتقادات در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، مطرح کرده است.
یادگاری معتقد است عدم مدیریت صحیح در جهاد دانشگاهی سبب شده تا این نهاد انقلابی از اهداف تعیین شده‌اش عقب بماند.
فارس: به طور کلی جایگاه و اهداف جهاد دانشگاهی در نظام جمهوری اسلامی چیست؟
یادگاری: جایگاه جهاد دانشگاهی در نظام علم و فناوری و اینکه در حال حاضر این جایگاه نیاز به تحول دارد یا خیر باید بررسی شود، جهاد دانشگاهی در چند روز گذشته جشن سی و هفتمین سالگرد تأسیسش را برگزار کرد و دستاوردهایی اعلام می‌کنند که تمام این دستاوردها چیزی نیست که جهاد به دنبالش بود.
جهاد در ۱۶ مرداد سال ۵۹ با اهداف خوب و ارزشمندی تأسیس شد، جهاد یک نهاد انقلابی غیردولتی است و پایه‌گذاری شده بود تا رابط میان جامعه و دانشگاه، صنعت و دانشگاه باشد و از ایده‌پردازی تا تولید محصول صنعتی نقل داشته باشد تا بتواند معضلی از جامعه را برطرف کند که این اهداف از همان سال‌های اولیه کم‌کم به بدنه جهاد وارد شد.
اوایل انقلاب اسلامی گروه‌های مختلف چپی و منافقین در دانشگاه‌ها شکل گرفته بودند و برخی اقدامات را داخل دانشگاه‌ها هدایت می‌کردند و نیاز به یک انقلاب فرهنگی بود که ستاد انقلاب فرهنگی شکل گرفت و بعدها این ستاد به شورای عالی انقلاب فرهنگی تبدیل شد و در بدنه آن جهاد نیز شکل گرفت که قرار شد مسئولیت فعالیت‌های علمی در راستای انقلاب اسلامی را داشته باشد.
با نوشتن اساسنامه و دستورالعملی که بتواند اهداف را به سرمنزل مقصود برساند کار آغاز شد و به جایی رسید که به دلیل اعتمادی که به جهاد داشتند رؤسای دانشگاه نیز با پیشنهاد جهاد دانشگاهی منصوب می‌شدند.
مدتی گذشت و به دلیل زیرساخت‌های مدیریتی که جهاد داشت به مرور جهاد از نظر مدیران به مصادره انجمن اسلامی‌ها و دفتر تحکیمی‌ها درآمد و نیروهای ارزشی و انقلابی که مایل بودند در دستگاه علمی کار کنند در جهاد جایگاهی نداشتند.
فارس: این امر به چه صورت انجام شد؟
یادگاری: مقابله طرز تفکر جهادی‌ها با طرز تفکر دولت هاشمی در این زمان پیش آمد به طوریکه دفترتحکیمی‌ها و انجمن اسلامی‌های آن دوره مقابله فکری بسیاری با دولت هاشمی داشتند و خط فکری‌شان را قبول نداشتند.
آن دوران زمان مطرح کردن جنگ فقر و غنا از سوی دفترتحکیمی‌ها بود که حتی شورای نگهبان را هم به طرفداری از سرمایه‌داری محکوم می‌کردند و با تفکر هاشمی به شدت درگیری سیاسی داشتند که این مسئله باعث شد دولت هاشمی مصوبه‌ای به شورا ببرد تا جهاد از داخل دانشگاه‌ها خارج شود و این کار صورت گرفت که اولین ضربه به بدنه جهاد دانشگاهی همین مصوبه بود و مقابله این تفکرات سبب بروز این اتفاق نامیمون در دانشگاه‌ها شد.
پس از مدتی دولت اصلاحات روی کار آمد که به دلیل داشتن مدیران خط فکری اصلاح طلبی در رأس جهاد سبب شد که جهاد دانشگاهی پشتوانه قوی پیدا کند و دولت اصلاحات مصوبه‌ای به شورا ببرد که جهاد دوباره به دانشگاه برگردد و ضربه دوم جهاد دانشگاهی همان زمان وارد شد زیرا افراد از بیرون تصور می‌کردند که مدیریت جهاد به صورت اصلاح‌طلبی شکل می‌گیرد و به دنبال خصوصی‌سازی به معنای مصادره به مطلوب است که این مسئله باعث شد نیروهای انقلابی و ارزشی جهاد را اصلاح طلب بدانند و نتیجه آن در جایگاه‌های مختلف مدیریتی در جهاد مشخص شد.
۲ دولت سازندگی و اصلاحات به بدنه جهاد ضربه زدند، در این دوران واحدهای جهاد دانشگاهی بدون برنامه افزایش یافت تا ریشه جهاد با این هدف در داخل کشور افزایش یابد ولی هدف از این کار حضور در دانشگاه‌ها بود که برداشتمان این است یک نامدیریتی در جهاد صورت گرفت و با تصور اینکه جهاد نباید از دستشان گرفته نشود این کار صورت گرفته است.
اگر این اتفاقات نامیمون نمی‌افتاد جهاد باید با یک مدیریت خاص شکل می‌گرفت و به مرور زمینه را برای ارتباط با صنعت فراهم می‌کرد.
* جهاد علمی به افراد دغدغه‌مند نیاز دارد
مقام معظم رهبری تأکید کرده‌اند که جهاد دانشگاهی نباید وارد مسائل سیاسی کاری شود به نظر من زیرا این امر ترمز فعالیت‌های علمی است، ایشان در جهاد علمی، فرهنگ جهادی و عدم اجازه دخالت فرهنگ جناح‌های چپ و راست تأکید کرده‌اند اما اتفاقات مؤکد مقابله با تفکرات دولت هاشمی و هماهنگی با دولت اصلاحات در آن زمان ثابت می‌کنند مدیریت جهاد دانشگاهی به فرمایشات مقام معظم رهبری توجهی نکرده‌اند.
حتی در برخی مراکز مانند پژوهشگاه علوم انسانی و خبرگزاری جهاد دانشگاهی نیز جایگاه تفکرات اصلاح طلبی و ملی-مذهبی است و چند سالی که ریاست جهاد را داشتم می‌دیدم که جایگاه‌هایی در جهاد توسط این تفکرات مصادره شده بود زیرا این بدنه نمی‌تواند بستر مناسبی برای جهاد علمی و فرهنگ جهادی باشد.
جهاد علمی و فرهنگ جهادی نیروهایی نیاز دارد که بتوانند این مسئله را در راستای اهداف انقلاب اسلامی بدون جناح‌بندی‌های سیاسی پیاده‌سازی کنند، این کار افراد دغدغه‌مند نیاز دارد که تفکرات نوآوری داشته باشند ولی به دلیل عدم مدیریت با برنامه این ساختار نظام مند با ساز و کار مناسب در جهاد وجود ندارد و زمینه‌ای برای شناسایی نیروهای ایده پرور فراهم نشده است.
من بحث فردگرایی را مطرح نمی‌کنم بلکه بحث عموم و جامعیت جهاد دانشگاهی را می‌گویم اگر اتفاقی در پژوهشگاه رویان یا دانشگاه‌ها رخ می‌دهد انگشت‌شمار است در حالیکه قرار بود جهاد دانشگاهی رویان‌های مختلف را تشکیل دهد که این مسئله ساختار لازم را نیاز دارد و با ساختار موجود نمی‌شود.
فارس: برای جلوگیری از این مشکلات چه باید کرد؟
یادگاری: باید هر دولتی با هر طرز تفکری، شورای عالی انقلاب فرهنگی و دفاتری که نظارت مستقیم بر جهاد دارند جهاد را به سوال و نظارت بکشانند که این اتفاق نیفتاده است زیرا اگر این اتفاق در چارچوب نظارتی و دارای ساختار هماهنگ با اهداف جهاد دانشگاهی برای آن بیفتد ساختار مناسبی داشته باشد جهاد به پیشرفت می‌رسد.
* فعالیت‌های سیاسی و نبود یک مدیریت دلسوز علت اصلی عقب افتادگی‌هاست
جهاد دانشگاهی زمانی تأسیس شد که فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی تحصیلات تکمیلی در دانشگاه‌های ما وجود نداشت یا بسیار کم بود ولی در حال حاضر توانایی بسیاری در حوزه علمی پیدا کردیم به طوریکه دانشگاه‌ها توانستند منشأ محصولات و تولیدات در جامعه باشند و برای رفع معضلات و مشکلات ما در زمینه‌های مختلف مانند هوافضا، نانو، توانایی‌های نظامر و زیست فناوری قدرت ایجاد کردند و حتی جهاد دانشگاهی را پشت سر گذاشتند و در حال حاضر دانشگاه‌ها با سال ۵۹ قابل قیاس نیستند و جهاد دانشگاهی از فعالیت‌های علمی از ایده تا محصول و حل معظلات جامعه عقب مانده است و یک حصار اطراف خود تنیده که باید بشکند و ساختاری مناسب داشته باشد و خود را بازسازی کند، با بررسی نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها به جایی برسد که حرفی برای گفتن در تجاری‌سازی داشته باشد ولی فعالیت‌های سیاسی به جهاد وارد شده و نداشتن یک مدیریت دلسوز و چاره‌ساز علت این عقب‌افتادگی‌هاست.
ایده باید در بدنه جهاد متبلور شده و به تولید علمی برسد و تبدیل به محصول شود که به دلیل نبود این ساختار به جایی رسیدیم که تمام توانایی جهاد را گرفته‌اند و به دستگاه‌های دیگر داده‌اند به طوریکه در حال حاضر ایده‌پردازی در مراکز رشد و تولید علم در پارک‌های علم و فناوری انجام می‌شود.
به دلیل نامدیریتی جهاد تمام این مراحل از جهاد گرفته شده است.
بدنه اصلی جهاد بدنه طرفدار نظام، انقلابی و ارزشی هستند اما مدیریت بدنه اصلی ستاد مرکزی و برخی واحدها به شکلی است که پس از فتنه ۸۸ نیروهایی که رفته بودند دوباره بازگشتند و به همین دلیل ورود نیروهای ارزشی و انقلابی و دغدغه‌مند برای فعالیت‌ها غیرممکن و حتی محال است.
فارس: در حال حاضر وضعیت جهاد دانشگاهی در دانشگاه‌ها به چه صورت است؟
یادگاری: در حال حاضر حتی دانشجویان اطلاعی از فعالیت‌های جهاد با دانشگاه‌ها ندارند؛ آیا تاکنون جهاد دانشگاهی از یک دانشجو خواسته است که طرحش را به جهاد معرفی کند؟ حتی برخی اعضای هیأت علمی دانشگاه مدعی هستند که تمام کارهای جهاد در دانشگاه انجام می‌شود و جهاد کاری انجام نمی‌دهد و جایگاهی ندارد علتش هم این است که از سیاسی‌بازی باید دست برداشته شود و زیرساخت‌های مناسب فراهم شود و دستگاه‌های نظارتی مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی و هیأت امنای جهاد که وزرای علوم و بهداشت در آن هستند بر جهاد نظارت کنند ولی اصلاً نظارتی وجود ندارد به صورت مثال عرض کنم که سال ۹۲ نیروهایی که در خط فکری خاصی بودند در فتنه ۸۸ هم بودند و به جهاد بازگشتند، این طرز تفکر نمی‌گذارد جهاد در چارچوب اهداف نظام جمهوری اسلامی و در راستای بازتعریف قدم بردارد زیرا بیشتر بدنه مدیریتی ستاد در سال‌های بازنشستگی و با سن‌های بالا هستند و باید مدیران فضا را به جوان‌های دغدغه مند و انقلابی بدهند.
برخی مسئولان فعلی که در شرف بازنشستگی هستند در حزب منحله مشارکت بودند و این مسائل اجازه کار به نیروهای ارزشی و انقلابی نمی‌دهد. اینها باید ساختار را تغییر دهند تا فردی که مسئول می‌شود حتی اگر خط سیاسی خاصی دارد اجازه دخالت سیاسی نداشته باشد. در دوران مسئولیت اینجانب در جهاد ما اجازه ندادیم خط فکری جریان انقلابی این مشکل را داشته باشد.
تفکرات انحصارگرایی، سیاسی‌کاری در یک منابع خاص، عدم توجه به رشد و ارتقای ساختاری دوره قبل جهاد را منکوب و سرکوب کرده، برخی افراد که با تفکرات هاشمی مقابله می‌کردند در این شرایط همین تفکرات را تفکر اصیل می‌دانند زیرا در جریان سال‌های ۷۸ و ۸۸ خط فکری سیاسی آنها تغییر یافته و به دلیل اینکه منافعشان را در زیان می‌بینند این حق تفکر را قبول می‌کنند در حالیکه انسان باید اصولی را رعایت کند و نباید نسبت به منافع خط فکری‌اش را تغییر دهد.
همان افرادی که در قوه قضاییه و وزارت اطلاعات پرونده داشتند با شرایط خاص در سال ۹۲ به جهاد بازگردانده شدند.
در سال ۹۲ از تفکرات خارجی که در گروه‌های همجنس‌گرا و طرز تفکر صهیونیست در مشهد دعوت شد و نیروهای ارزشی اعتراض کردند و اجازه برگزاری مناظره را ندادند ولی بدنه مدیریتی جهاد از این امر دفاع کرد.
سال ۸۹ پس از تغییراتی که در جهاد دانشگاهی مشهد داشتیم رئیس آن زمان را براساس نظرات حفاظت پرسنلی جهاد به نحو شایسته‌ای کنار گذاشتم و گزارشی به من دادند که کتاب‌های تفکر داروینیسم چاپ می‌شود و اسناد آن هم موجود است که هر زمانی نیاز باشد می‌توانم آن را در اختیار رسانه‌ها قرار دهم.
دانشگاهیان ارزشی و انقلابی معترض شدند که چرا این کتاب‌ها باید در جهاد چاپ شود که ما اجازه این کار را ندادیم.
در جهاد مشهد، یکی از دانشجویان اخراجی در بدنه جهاد حضور یافت که در دهه ۸۰ به دلیل انحرافات جدی فکری و ترجمه کتاب رفتارشناسی تماسی اخراج شده بود، این فرد به نام (ع.و) این کتاب را که ترجمه ابتذالات اخلاقی و جنسی است را ترویج می‌کند و سایت جهاد دانشگاهی مشهد آن را به عنوان یکی از رزومه‌های قابل تحسین فرد معرفی می‌کند.
سال ۹۳ جمعی از نیروهای ارزشی و انقلابی به طیبی رئیس وقت جهاد دانشگاهی نامه‌ای نوشتند برای پرهیز جهاد از ورود به عرصه‌های سیاسی کاری انتظار می‌رفت مدیریتی موجود فعالیت‌های در خور شأن انجام دهد ولی باز هم حضور پررنگ عناصر تندرو و افراطی را در قسمت‌های مختلف دیدیم به طوریکه در همان سال معاونت وقت فرهنگی جهاد مصاحبه‌ای در رابطه با استیضاح یکی از وزیران داشت و ادعا کرده بود که استیضاح نباید تابستان باشد بلکه باید در زمان دانشگاه‌ها باشد تا نیروهای مخالف نظام پاسخ مجلس را بدهند و همین فرد عقیده دارد که ما اصلاً نیازی به روحانیت نداریم و اسلام بدون روحانیت را مطرح می‌کند.
این فرد به دلیل فشارهای نیروهای ارزشی کنار گذاشته شد و در دولت یازدهم حکم معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش را گرفت.
فردی به نام فاتح مدیرعامل خبرگزاری جهاد دانشگاهی بود که در سال ۸۸ ستاد میرحسین موسوی فعالیت داشت و این فرد به عنوان عضو جهاد برای تحصیل در دانشگاه آکسفورد انگلیس بورسیه شد. حدود سال‌های ۹۰-۹۱ در نامه‌ای به شورای تسهیلات جهاد خواست که به دلیل رسیدگی به بیماری فرزندانش مرخصی گرفته و بیشتر در انگلیس بماند که این مسئله از نظر جهاد غیر قابل قبول بود زیرا ۱۳۵ هزار پوند برای این فرد هزینه شده بود تا پس از اتمام تحصیلش برای خدمت به جهاد به ایران بازگردد و ما گفتیم براساس روال قانونی معمولی، این فرد باید بازگردد که با لطایف الحیل بازنگشت.
به معاونت اداری مالی نامه‌ای نوشتیم که به ایشان اطلاع دهد تا بازگردد و جهاد از توانایی وی استفاده کند و فرصت یک ماهه را دادیم ولی بازنگشت که ضامن‌ها را فرا خواندیم و فاتح در مصاحبه‌ای این عمل ما را برخورد سیاسی عنوان کرد.
کمیته انضباطی اعضای هیأت علمی این مسئله را بررسی کرد که براساس قانون این فرد باید اخراج می‌شد ولی در حال حاضر بدنه جهاد اخراج این فرد را قبول ندارد یعنی بعد سیاسی خاصی جهاد را می‌چرخاند.
برخی از کارشناسان داخلی و خارجی جهاد دانشگاهی به ریاست منتظری و طیبی انتقاد داشتند زیرا جهاد در این زمان در دست مشارکتی‌ها و دفترتحکیمی‌ها بود و با این فضای سیاسی هیچ نوع فرهنگ جهادی و جهاد علمی در جهاد شکل نمی‌گرفت برای اینکه فرهنگ جهادی در جهاد شکل بگیرد باید ساختار سیاسی و تفکرات سیاسی خاص در جهاد تغییر کند، نظارت مستمر شورا، وزارتین و هیأت امنای جهاد وجود داشته باشد و ساختار مناسبی از ایده تا محصول تشکیل شود که اگر این اتفاقات رخ ندهد جهاد به قهقرا می‌رود زیرا آنها معتقدند کارهایی صورت گرفته ولی این کارها به صورت جزیره‌ای و فردی است، ما کار جزیره‌ای از جهاد نمی‌خواهیم، پژوهشگاه رویان نیز یک فعالیت فردی است که باید با تفکر جهاد علمی و فرهنگ جهادی و با بسترسازی برای اقتصاد مقاومتی گسترش یابد.
* ضرورت ورود نیروهای جوان به جهاد دانشگاهی
اگرچه بدنه جهاد از نیروهای ارزشی و انقلابی هستند ولی مدیران اینگونه نیستند و بدنه جوان در جهاد وجود ندارد به طوریکه افرادی با ۳۵ سال سابقه کار هنوز بازنشست نشده‌اند و من از زمان ریاستم فرصت این کار را نداشتم. بستر جهاد باید برای نیروهای جوان فراهم شود.
براساس فرمایش مقام معظم رهبری جهاد اگر بخواهد جهاد دانشگاهی باقی بماند و فعالیت علمی انجام دهد باید خصوصیات انقلابی خود را حفظ کند یعنی باید سیاسی بازها این نهاد انقلابی را رها کنند و شورا نباید اجازه سیاسی بازی و سیاسی‌کاری به جهاد بدهد.
جهاد دانشگاهی باید حرکت جهادی داشته باشد و حفظ هویت اسلامی باید در دستور کار جهاد باشد.
ورود دولت‌ها در فعالیت‌های علمی، فرهنگی و سیاسی جهاد دانشگاهی بر کار علمی، فرهنگی و سیاسی جهاد دانشگاهی تاثیر می‌گذارد، جهاد دانشگاهی باید مصون‌سازی فرهنگی در دانشگاه‌ها ایجاد کند و جلوی نفوذ را بگیرد.
جهاد باید جلوی آماج قرار دادن باورهای مردم توسط تفکرات لیبرالی را بگیرد اما در حال حاضر این اتفاق نمی‌افتد.
اگر انتقادی به صحبت‌هایم هست من اعلام آمادگی می‌کنم تا در زمینه‌های مختلف مناظره‌های عمومی داشته باشم و صحبت‌هایم را با مدرک بیان کنم.
در این زمینه هم اعلام آمادگی می‌کنم تا در مناظره‌ای شفاف و مستدل و با استناد و مدارک ثابت کنم افراد با تفکرات حاد سیاسی در دوران منتظری و طیبی در بدنه جهاد حضور داشتند و در طول این سال‌ها دغدغه‌ای برای بازتعریف و بازمهندسی جهاد دانشگاهی با حفظ اهداف انقلابی جهاد و نظام جمهوری اسلامی وجود نداشته است.
- 17
- 1
