آنچه «فغانی» را به اوج می‌رساند

علیرضا فغانی فخر جامعه داوری ایران و مردی فوق‌العاده است و کارنامه سال‌های اخیرش چیزی است که برجسته‌ترین داوران جهان نیز به آن رشک می‌برند اما برخی قضاوت‌های او در لیگ داخلی طی سال‌های اخیر مسائلی را آفریده که اگر قدری با اتخاذ سیاست‌های بهتر توسط وی همراه می‌شد، اینچنین دردسرساز نمی‌شد.

قضاوت فینال جام ملت‌های آسیای ۲۰۱۵، داوری دیدار نهایی جام جهانی باشگاه‌های همان سال، قضاوت فینال فوتبال المپیک ۲۰۱۶ و داوری دیدار رده‌بندی جام جهانی ۲۰۱۸ از او چهره‌ای ساخته که حتی پیر لوییجی کولینا غول ۳۰ سال اخیر عرصه‌های داوری به تحسین وی پرداخته است و اگر فیفا کار او را کم نقص نمی‌انگاشت، اینگونه فهرست قضاوت‌های وی را رنگین و کلکسیون افتخارات او را کامل نمی‌کرد.

روشن‌ ایر ماتوف ازبکستانی که تا پیش از اوج‌گیری فغانی داور اول آسیا محسوب می‌شد و همچنان برخی داوری‌های مهم به او ارجاع می‌شود اینک آشکارا زیر سایه فغانی قرار دارد و سیل داوران خوب ژاپنی نیز خواه ناخواه تحت‌الشعاع فغانی و هنرهای وی قرار گرفته‌اند و او مردی است که فن اداره مسابقات مهم را نیک می‌شناسد و قاطعیتش و نترسیدن از نام‌های بزرگ و رفتنش به دل ماجراها سبب شده دیگران از او حساب برده و قضاوت دیدارهای ارجاع شده به وی با کمترین دردسر پایان گیرد. با این حال فغانی در بازی‌های داخلی و هنگامی که در کشورمان سوت بر دهان گذاشته، همانقدر کم نقص ظاهر نشده که از وی در دیدارهای بین‌المللی دیده‌ایم.

برخی قاطعیت‌های افراطی او که بیشتر شبیه به لجبازی است از مسابقات واگذار شده به او دیدارهای پرجنجالی ساخته که اصولاً متن و محتوای آن مسابقات تنشی را در بر نداشته و واجد شرایط بحران‌زا نبوده‌اند. جمعه در دیدار پرسپولیس و نساجی در قائمشهر فغانی حداقل یک پنالتی قطعی پرسپولیس را که در این روز استثنائاً سفید‌پوش شده بود، نادیده گرفت و از همه جالب‌تر اینکه پس از عدم اعلام پنالتی یک خطا به نفع نساجی‌ها اعلام کرد.

مهدی ترابی که در این صحنه روی زمین ولو شد، در برخورد با عبدا...‌زاده مدافع رقیب در شرایطی نا‌متعادل قرار گرفت و حتی اگر تصمیم فغانی در مورد ضروری نبودن اعلام پنالتی را بپذیریم، دادن یک ضربه آزاد به میزبان اسباب شگفتی شد حتی تیم میزبان هم در صحنه‌هایی به قضاوت فغانی اعتراض دارد. بدیهی است که پس از هر واقعه‌ای از این دست نیز فغانی همچنان ‌استاد هنر داوری به حساب آید و مردی که می‌توانست فینال جام جهانی روسیه را هم در صورت منصف بودن فیفا سوت بزند اما فراموش نکرده‌ایم که او سه سال پیش در هفته پایانی لیگ پانزدهم نیز در تبریز در شرایطی آندو تیموریان را اخراج و برتری یک-۳ تراکتورسازی ۱۰ نفره مقابل نفت تهران را به تساوی ۳-۳ تبدیل کرد که مصلحت و مدیریت به ‌وی حکم می‌کرد هافبک کلیدی تیم تبریزی را که پیش‌تر یک کارت زرد داشت با ارائه کارت زرد دوم به بیرون هدایت نکند و تبعات سنگین آن قضاوت را مدت‌ها بر دوش نکشد.

فغانی برای کامل‌تر شدن کارش باید این را بپذیرد که مؤلفه‌های قضاوت در لیگ داخلی با خارج فرق می‌کند و آنچه در مسابقات بین‌المللی اسباب مباهات وی می‌شود شاید در تهران و سایر شهرهای ما جواب ندهد. گاهی باید به جای «قضاوت»، «مدیریت» کرد و زمانی هم فقط به نص قانون رجوع کرد. اینها بدیهیات و جریاناتی هستند که اگر مورد توجه قرار گیرند، هم فغانی در صحنه‌های داخلی با مسائل کمتری مواجه خواهد شد و هم همگان به این نتیجه می‌رسند که داوری ایران مردی غیر‌قابل دسترس در تمامی سطوح دارد.

وصال روحانی