بازارها ملتهب شده و حالا نیازهای اساسی مردم در گیر و دار کاهش ارزش ریال آشفته شده است. بازار لوازم خانگی با افزایش‌های بی سابقه روبرو بوده و ارز و سکه علیرغم امنیتی شدن فضا همچنان با اشتیاق در تقاضا روبرو است. قیمت گوشی‌های تلفن همراه افزایش بی سابقه‌ای پیدا کرده و حال و روز سایر بازارهایی مانند خودرو نیز دست کمی از مابقی ندارد. در این شرایط آنچه که به ذهن متبادر می‌شود لزوم برخورد تعزیراتی و امنیتی با متخلفان و محتکران در بازار است.
هر چند یکی از ابزارهای جلوگیری در بازار برخورد با متخلفان است اما تجربه نشان می‌دهد برخوردهای امنیتی و سلبی با مقوله‌های اقتصادی در خوشبینانه‌ترین حالت اگر وضعیت را بدتر نکرده باشد به بهبود آن نیز کمکی نکرده است. چنانچه گزارش‌های میدانی از بازار ارز نشان می‌دهد که علیرغم فضای امنیتی ایجاد شده مردم عادی و حتی زنان خانه‌دار به دنبال خرید دلار از پس‌کوچه‌های بازار دلالان هستند.
ناگفته پیداست آنچه به عنوان یک راهبرد اصلی باید برای رسیدن به آرامش در بازار پیشه کرد نه در برخورد امنیتی که پرداختن به مولفه‌های اصلی این تلاطم است. مجیدرضا حریری نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین در این خصوص به «ابتکار» می‌گوید: « باید پذیرفت که ارزش پول ملی کاهش پیدا کرده است و این رخدادها در بازار، موضوع بعیدی نیست و قطعاً برخوردهای امنیتی در این شرایط جواب نخواهد داد.»
این در شرایطی است که گزارش‌ها نشان می‌دهد، نه تنها در بازار لوازم خانگی شاهد افزایش قیمت ۳۵ تا ۴۰ درصدی طی هفته گذشته هستیم بلکه واحدهای فروش معتقدند که توزیع قطره‌چکانی این کالاها از سوی تولیدکنندگان صورت می‌گیرد و چنین چالش هایی گویای بحرانی جدی در حوزه لوازم خانگی است اما حالا به نظر می‌رسد پرده دیگری از مشکلات در این بازار به چشم می‌خورد و آن اینکه همان توزیع و فروش قطره‌چکانی هم در اغلب واحدها قطع شده و کسی حاضر نیست
کالای خود را به مردم بفروشد، چرا که نمی‌توانند جایگزین آن را از تولیدکنندگان یا برندهای خارجی مونتاژ کننده بخرند و اساسا کسی به آنها جنسی نمی‌فروشد تا بفروشند. این شرایط البته به طور قطع ناشی از التهابات ارزی است و البته تولیدکنندگان نیز قیمت تمام شده‌شان وابسته به قیمت ارز است. هر چند باید با موارد تخلف در این زمینه برخورد شود اما نمی‌توان به سبک رضاخانی بر این درهم‌ریختگی به وجود آمده در بازار فائق شد.
هجوم مردم عادی به بازار ارز
فعالان بازار می‌گویند آن قدر نرخ ۱۰ هزار تومانی دلار اثر روانی بر مخاطبان بازار به ویژه خانه‌دارها گذاشته که هیجان و تقاضا برای خرید را چند برابر کرده و بازار اکنون جولانگاه خانه‌دارها شده است و کمتر می‌توان تقاضای واقعی در آن پیدا کرد.
دلالان و صرافان می‌گویند «این روزها دیگر تقاضا برای خرید ارز بیش از گذشته کاذب و غیرمنطقی شده است؛ به طوری که خانه‌دارها عمده خرید را انجام داده و جالب اینجاست که به هر قیمتی هم راضی به خرید می‌شوند؛ به طوری که اگر قیمت امروز دلار ۱۱ هزار و ۲۰۰تومان است، ما به آنها بگوییم ۱۱ هزار و ۷۰۰ تومان باز هم تقاضای خرید می‌کنند؛ در حالی که پیش از این خانه‌دارها برای خرید ارز اینقدر هول نبوده و در مقابل قیمت‌های غیرمنطقی ایستادگی می‌کردند.»
حال باید دید این هجوم مردم چه میزان در بالا رفتن قیمت ارز اثر داشته است؟ نایب رئیس اتاق ایران و چین به «ابتکار» می‌گوید: باید پرسید مگر ارزی که دارندگان خُرد در بازار میخرند چه میزان است و چقدر اثرگذار است؟ مردم پس اندازهای خُردشان روز به روز آب رفته است و کسانی که حرف مدیران اقتصادی کشور را باور کردند و پول‌شان در بانک‌ها نگه داشته‌اند ارزش دارایی‌هایشان طی ۴ ماه به کمتر از نصف رسیده است. در این شرایط حق دارند که به بازار هجوم ببرند.
وی می افزاید: اما باید گفت که بدبین‌ترین افراد به وضعیت نقدینگی کشور و با متر و معیار آنها که به شدت در رسانه‌های معروف خود برای افزایش قیمت ارز سینه چاک می‌دادند، (در حالی که وابسته به رانت‌های قدرت اقتصادی بودند)، دلار باید تا ۷ هزار ۳۰۰ تومان بالا می‌رفته است. در هر فرمولی، شرایط اقتصادی را قرار دهیم به یک تورم حدود صددرصدی می‌رسیم که قیمت را تا همین حدود در دلار بالا می‌برد. بنابراین این اختلاف قیمت را نمی‌توان با معیار و متر اقتصادی اندازه گرفت. بخشی از آن به سیاست داخلی و بخشی به سیاست خارجی باز می‌گردد که متخصصان حوزه سیاسی باید در مورد آن تحلیل ارائه دهند.
مشکلات اقتصادی راه حل اقتصادی ندارد
مجیدرضا حریری می گوید: «مشکلات امروز با هیچ راه حل اقتصادی قابل حل نیست کمااینکه دیدگاه‌های مختلف اقتصادی طی یک دهه اخیر که افراد آنها همه جزو ذخایر علمی و مدیریتی کشور هستند، حضور داشتند و نتیجه آن شده دلار ۱۰۰۰ تومانی یک دهه پیش یازده هزار تومان افزایش یافته و ارزش ریال ۱۱ بار کاهش داشته است.
وی می افزاید: اگر دلیل اقتصادی بود به طور قطع یکی از این دیدگاه‌ها و نظرگاه‌های اقتصادی میتوانست راه‌حلی برای آن پیدا کند. در این شرایط نتیجه منطقی این است که هرچند جنس مشکلات ما اقتصادی است اما منشاء را باید در ماهیت سیاسی چه در داخل و چه در خارج پیدا کرد.»
ژوبین صفاری
- 18
- 6
