ارابۀ ۳۵۰۰ ساله‌ای که قرار بود صاحبش را به جهان آخرت ببرد

به گزارش فرادید، ارابه‌های سرپوشیده همیشه تداعی‌کننده غرب قدیم آمریکا هستند. اما بهترین نمونه‌ی حفظ‌شده از یک ارابه‌ی سرپوشیده‌ی باستانی در یک گور عصر مفرغ در ارمنستان یافت شده؛ این ارابه به مدت ۳۵۰۰ سال در آنجا مدفون بوده است. 

بقایای شش ارابه‌ی بلوطی از این گورستان اشرافی در لچاشنِ ارمنستان کاوش شد. هر ارابه چهار چرخ داشته که روی دو محور نصب شده بودند. با این حال، دو ارابه روباز بودند، در حالی که چهار ارابه‌ی دیگر در بخش بالایی دارای سازه‌ای قاب‌مانند و پیچیده بودند. یکی از این ارابه‌ها بهترین نمونه‌ی حفظ‌شده از یک ارابه‌ی سرپوشیده‌ی اولیه به شمار می‌آید. 

ارابه‌ی لچاشن که در موزه‌ی تاریخ ارمنستان در ایروان به نمایش درآمده، از دست‌کم ۷۰ قطعه تشکیل شده که با سامانه‌ی اتصال کام و زبانه شامل قطعات چوبیِ شیاردار و اتصالات برنزی به هم پیوسته‌اند. استوآرت پیگات باستان‌شناس، در پژوهشی در سال ۱۹۶۸ نوشت که چارچوب سایبان به دست‌کم ۶۰۰ سوراخِ کام نیاز داشته؛ چیزی که نشان‌دهنده‌ی دقت و مهارت بالای به‌کاررفته در ساخت این ارابه است.

طول این ارابه حدود ۲ متر است. هر چرخِ چوبی از دو تخته‌ی چوبیِ به‌هم‌پیوسته ساخته شده و ارتفاع چشمگیری معادل ۱۶۰ سانتی‌متر دارد.

ارابه‌ی لچاشن در دهه‌ی ۱۹۵۰ کشف شد؛ زمانی که کارگران اتحاد جماهیر شوروی برای کمک به آبیاری دشتی مجاور، بخشی از دریاچه‌ی سِوان در ارمنستان را خشک کردند. آن‌ها به گورستانی از عصر مفرغِ متأخر برخوردند که بیش از ۵۰۰ تدفین، همراه صدها شیء تدفینی در خود داشت. یکی از ویژگی‌های شاخص گورستانِ لچاشن، وجود ارابه‌های دوچرخ و چهارچرخ و نیز نمونه‌های برنزیِ ارابه‌های جنگی است.

گرچه برخی ادعا می‌کنند ارابه‌ی لچاشن «قدیمی‌ترین ارابه‌ی جهان» است، شواهد فراوانی از فناوری ارابه و حتی ارابه‌های سرپوشیده وجود دارد که قدمتی پیش‌تر از این نمونه دارند. تاریخ دقیق اختراع این وسیله هنوز محل بحث است، اما احتمال دارد انسان‌ها نخستین‌بار چرخ و وسایل نقلیه‌ی چرخ‌دار را در بین‌النهرین و در عصر مس (حدود ۴۵۰۰ تا ۳۳۰۰ پیش از میلاد) ابداع کرده باشند. 

با این حال، ارابه‌ی لچاشن نمونه‌ای بسیار اولیه و در عین حال بهترین نمونه‌ی حفظ‌شده از یک ارابه‌ی سرپوشیده با چرخ‌های پره‌دار روی محور است و نوآوری در وسایل نقلیه‌ی چرخ‌دارِ اولیه را نشان می‌دهد. این‌که آیا این فناوری در ارمنستان ابداع شده یا از بین‌النهرین جنوبی یا استپ‌های روسیه در شمال به این منطقه رسیده، همچنان در دست بررسی است. 

بر پایه اعلام موزه‌ی تاریخ ارمنستان، تدفین همراه با وسایل نقلیه‌ی چرخ‌دار در عصر مفرغِ میانی (۲۴۰۰ تا ۱۵۰۰ پیش از میلاد) در ارمنستان پدیدار شد، اما در عصر مفرغِ متأخر به اوج محبوبیت رسید؛ زمانی که از آن‌ها به‌عنوان وسایلی برای انتقال فیزیکی و نمادین پیکر یک رهبر درگذشته به زندگی پسین استفاده می‌شد.