روزنامه همشهری نوشت: اسماعیل‌زاده، مدیر دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت در همایش روز جهانی مقابله با کاهش ضایعات غذایی و روز جهانی غذا که در سالن همایش‌های انستیو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی ایران برگزار شد، عنوان کرد: هر سال ۴۰۰ تا ۴۲۰ هزار مرگ داریم که ۳۵ درصد به علل تغذیه مربوط می‌شود. یعنی افراد دچار سوءتغذیه وزن یا اضافه وزن هستند و کمبود مصرف فیبر، غلات، امگا ۳ و... دارند و با حمایت کمیسیون بهداشت و درمان مجلس به وزارت بهداشت در زمینه تغذیه می‌توان مرگ‌های منتسب به مسائل تغذیه‌ای را تا حدودی کنترل کرد.
او با بیان این که ۱۵۰ میلیون کودک کمتر از ۵ سال در جهان از کوتاه‌قدی رنج می‌برند، تاکید کرد: میانگین کوتاه‌قدی در کشور حدود ۵ درصد است؛ اما این میزان در تمام کشور یکسان نیست، برخی استان‌ها وضعیت مناسب و برخی استان‌ها شرایط نامناسبی دارند.
اسمعیل‌زاده درباره وضعیت سوءتغذیه در جهان و ایران بر اساس آمارهای ارائه شده از سوی FAO هم بیان کرد: ۶۷۳ میلیون نفر در دنیا به انواع سوءتغذیه (لاغری، کم وزنی، کوتاهی قد) هستند و مواد مغذی به میزان کافی دریافت نمی‌کنند. ۸.۳ درصد جمعیت جهان دچار گرسنگی و ۲.۶ میلیارد نفر هم توانایی مالی لازم برای داشتن یک رژیم غذایی سالم را ندارند. ۸۸۱ میلیون نفر هم با چاقی زندگی می‌کنند. البته آمار سوءتغذیه طی سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴ حدود یک تا دو درصد کاهش یافته که در کشور ما هم وضعیت همینطور است.
نقش تغذیه در مرگ و میر
او درباره شاخص‌های کشوری وضعیت تغذیه هم توضیح داد: ۴.۵۳ درصد از کودکان زیر ۵ سال مبتلا به کوتاهی قد هستند که نسبت به کشورهای منطقه شرایط مناسبی داریم. البته وضعیت کوتاه‌قدی در استان‌های محروم بالاست و باید تلاش کنیم تا این وضعیت را بهبود بدهیم. ۴.۳ درصد هم دچار کم‌وزنی و ۳.۰۲ درصد چاق و دارای اضافه‌وزن هستند. آمار چاقی در کودکان زیر ۵ سال بغرنج نیست اما باید مراقب باشیم که این آمار بیشتر نشود. ۲۳.۸ درصد کودکان ۵ تا ۱۸ سال هم اضافه وزن و چاقی دارند و این عدد در بزرگسالان بالای ۱۸ سال ۶۳.۱ درصد است. آمار اضافه وزن در استان‌هایی مانند گیلان، اردبیل و مازندران رو به رشد و شیوع لاغری هم سالمندان در استان‌های محروم بیشتر است. به نظر می‌رسد کاهش آمار مربوط به سوء تغذیه کشور به دلیل مسائلی از جمله وضعیت معیشتی مردم و بحث قیمت‌ها، وجود داشته باشد.
مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت نقش تغذیه در مرگ و میر در کشور هم بیان کرد: بر اساس آخرین داده‌ها به طور کلی از حدود ۴۲۰ هزار مرگ، بیش از ۳۵ درصد آنها منتسب به علل تغذیه‌ای است. میزان مرگ‌ومیر ناشی از فشارخون و قند بالا به ترتیب ۹۴هزار و ۴۷هزار مورد است. این عدد در اضافه وزن و چاقی ۴۹ هزار، عدم مصرف غلات کامل ۲۵ هزار، عدم دریافت کافی اسیدهای چرب امگا۳ حدود ۱۰ هزار، دریافت ناکافی میوه و سبزی ۱۰ هزار و سایر علل تغذیه‌ای بیش از ۱۸ هزار مرگ است. البته فشارخون و قند بالا ناشی از تغذیه نیستند اما با تغذیه ارتباط نزدیک دارند. مرگ‌ومیر ناشی از اضافه‌وزن هم به طور مستقیم با تغذیه ارتباط دارد. مرگ‌های منتسب به عدم دریافت امگا۳ هم نشان می‌دهد که نتوانسته‌ایم فرهنگ مصرف ماهی در کشور را رواج دهیم. این آمارها نشان می‌دهد که عوامل تغذیه در مرگ و میرها حائز اهمیت است.
اسمعیل‌زاده درباره آمارهای مرتبط با دریافت ناکافی مواد غذایی در کشور هم عنوان کرد: دریافت ناکافی میوه‌ها ۵۲ درصد، سبزی‌ها ۶۰ درصد، لبنیات ۷۳ درصد و گوشت هم ۴۹ درصد است.
او با بیان این که امروز از هر ۵ کودک و نوجوان ما یک نفر دچار اضافه وزن و چاقی است، عنوان کرد: ۳۰ درصد مادران باردار هم دچار وزن‌گیری نامطلوب در دوران بارداری هستند یعنی کمتر یا بیشتر از وزن ایده آل خود وزن می‌گیرند.
سبد غذایی مطلوب باید بازنگری شود
مدیر دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت با تاکید بر این که مصرف لبنیات هم در کشور کمتر از نصف مقدار توصیه شده است، بیان کرد: دلیل این موضوع، قیمت بالای محصولات لبنی است. وزارت صمت و دستگاه‌های مختلف باید برای حل این موضوع پای کار بیایند تا میزان مصرف لبنیات در کشور بیشتر شود. درباره میزان مصرف گوشت هم بر اساس سبد غذایی، باید ۹۰ گرم گوشت مصرف شود اما میزان مصرف آن کمتر از ۵۰ گرم است.
او کمبود ویتامین D را هم از چالش‌های نظام سلامت عنوان کرد و گفت: کمبود این ویتامین حدود ۵۰ تا ۷۰درصد است که البته میزان قابل توجهی از این مکمل از طریق سیستم بهداشتی و درمانی کشور توزیع می‌شود اما باز هم وضعیت مصرف ویتامین D در کشور مطلوب نیست و باید اصلاح شود. ۴۶ درصد از کودکان زیر ۵ سال، ۵۵.۲ درصد از کودکان ۵ تا ۱۸ سال، ۴۶.۶ درصد افراد بالای ۱۸ سال و ۵۳.۷ درصد زنان باردار در کشور دچار کمبود ویتامین دی هستند. نکته مهم این که قیمت مکمل‌ها افزایش یافته و اعتباری هم که در دسترس داریم محدود است. امیدواریم با همکاری دستگاه‌ها بتوانیم مکمل‌ها را به میزان کافی در استان‌های محروم مانند کرمان، سیستان‌وبلوچستان و هرمزگان توزیع کنیم.
این مسئول درباره کم‌خونی در کشور هم بیان کرد: ۱۹.۵ درصد کودکان زیر ۵ سال، ۱۹.۹ درصد از کودکان ۵ تا ۱۸ سال، ۲۲.۶ درصد از زنان بالای ۱۸ سال و ۱۹.۹ درصد از زنان باردار هم دچار کم‌خونی هستند.
اسمعیل‌زاده بازنگری سبد غذایی مطلوب در کشور را راهکاری برای واردات و صادرات و تولید مواد غذایی در کشور عنوان کرد و گفت: درباره برنامه غنی‌سازی آرد با آهن و اسیدفولیک دو کمیته تشکیل شده و نتایج بررسی‌های این دو کمیته به زودی اعلام خواهد شد.
او درباره توزیع شیر مدارس در سال تحصیلی جاری هم بیان کرد: شیر تا دو هفته آینده در مدارس توزیع می‌شود. علاوه بر این، غربالگری تن‌سنجی برای ۴ پایه در مدارس در حال انجام است.
این مسئول میزان مصرف ید در کشور را نامطلوب عنوان کرد و گفت: میزان مصرف ید در زنان باردار کاهش یافته است. اگر این موضوع ادامه داشته باشد، ضریب هوشی کودکان طی سال‌های آینده کاهش پیدا می‌کند. در ۲۷ استان میزان ید ادرار مادران باردار در وضعیت مناسبی نیست. از چالش‌های جدی در این حوزه تبلیغات افراد غیرآکادمیک طب سنتی درباره مصرف نمک‌های رنگی است.
اسمعیل‌زاده درباره وضعیت بررسی طرح تغذیه عشایر هم بیان کرد: این برنامه در ۷ استان کشور به سرانجام رسیده و بقیه استان‌ها هم طی دو ماه آینده تکمیل می‌شوند.
مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با تاکید بر اینکه برای اولین بار روز جهانی ضایعات غذا هم مورد توجه قرار گرفته، عنوان کرد: این ضایعات از مرحله تولید تا مصرف را شامل می‌شود. در حوزه مصرف این ضایعات مربوط به وزارت بهداشت است. ۳۲ درصد کل غذایی که در دنیا تولید می‌شود و ۲۵ درصد کالری غذاها دور ریخته می‌شوند. ضایعات کشاورزی و هدررفت مواد غذایی در ایران هم ۳۰ درصد در سال است؛ چیزی حدود ۳ درصد از ضایعات جهان.
اهمیت تعیین الگوی مصرف مواد غذایی
دکتر ناصر کلانتری، رئیس انستیو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور هم در ادامه این همایش بیان کرد: امسال پیام اصلی شعار روز جهانی دست در دست هم دادن است برای برقراری امنیت غذایی و آینده بهتر.
او با بیان اینکه این انستیتو نزدیک به ۶۵ سال پیش مستقر شده و یکی از قدیمی‌ترین مراکز برای کمک به حاکمیت در زمینه غذا و تغذیه است، افزود: دو دوره بررسی داده از سوی این مرکز انجام شده؛ طرح مطالعات برنامه‌ریزی تغذیه کشور و همکاری در اجرای طرح غنی‌سازی نان. اکنون هم باید بررسی کنیم که سیاست یارانه برای نان یا کالابرگ الکترونیک چقدر در تامین عدالت در امنیت غذایی موثر بوده است؟ انستیو باید این موارد را بررسی و حاکمیت بر اساس آن سیاستگذاری کند. در این باره برنامه ملی داریم و امیدواریم ساختارهای مربوطه در مجلس و وزارت بهداشت حمایت کنند که اجرا شود.
به گفته کلانتری اولین مساله تعیین الگوی مصرف مواد غذایی در کشور است و علاوه بر این بررسی وضعیت ناامنی غذایی هم در دستور کار خواهد بود. امیدواریم امکان تبیین سبد مطلوب که بسیار مهم است هم محقق می‌شود و شامل سیاست کشاورزی، آموزش همگانی و تغییر الگوی رفتاری مردم خواهد بود.
او تاکید کرد: مخاطرات ناشی از آلاینده‌ها و سموم در غذا هم اهمیت زیادی دارد که با وجود الگوی مصرف غذایی می‌توان آگاهی بیشتری درباره آن رقم زد. جدول ترکیبات مواد غذایی کشور هم مطالعه بعدی است و باید ریزمغذی‌ها و مواد تولید همه خوراکی‌ها را داشته باشیم که کفایت دریافت مواد مغذی را تعیین می‌کند.
سنجش ۱۶۰ آلاینده غذایی در کشور
دکتر افشین رزقی، معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی هم در ادامه این همایش بیان کرد: امروز محتوا و نگاه‌ها به غذا تغییر کرده و فقط دسترسی به غذا نیست، بلکه مساله مهم دسترسی به غذای سالم است.
به گفته رزقی، پژوهش در حوزه تغذیه مهم است و البته اینکه چقدر به مستندات علمی توجه می‌شود. بر این اساس طی دو، سه سال اخیر در قالب طرح‌های اثرگذار به پژوهشگاه توجه شده است.
او به ورود یک تکنولوژی از کشور هلند برای شناسایی آلاینده‌های غذایی هم اشاره کرد و گفت: با این تکنولوژی ۱۶۰ آلاینده با تکنیک های پیشرفته شناسایی کردیم و امروز مواد غذایی از نظر این آلاینده‌ها کاملا پالایش می‌شوند.
- 16
- 5
