درمان کم کاری تیروئید نوزادان را به تأخیر نیندازید

هرچند کم کاری تیروئید در میان نوزادان بیماری شایعی محسوب نمی‌شود اما تأخیر در تشخیص و سهل‌انگاری در درمان این بیماری تهدید بزرگی برای سلامتی نوزاد و رشد ذهنی و جسمی او خواهد بود. از این‌رو با یک فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم کودکان به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم تا بیشتر از این بیماری بدانیم و با نشانه‌های آن آشنا شویم.

دکتر مریم رزاقی آذر فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم کودکان در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: تیروئید غده‌ای است که در قسمت جلو و پایین گردن قرار دارد و اختلال در عملکرد آن می‌تواند زمینه بسیاری از بیماری‌ها را به وجود آورد. کم کاری مادرزادی تیروئید یکی از بیماری‌های بسیار مهم مرتبط با غده تیروئید است که رشد مغز و سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار داده و در صورتی که بموقع درمان نشود به عقب ماندگی مغزی فرد مبتلا منجر می‌شود. این درحالی است که اگر بیماری زود تشخیص داده شود و درمان بموقع شروع شود کودک مانند یک فرد طبیعی، رشد کرده و از هوش طبیعی برخوردار می‌شود.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران می‌افزاید: متأسفانه معمولاً این بیماری در زمان نوزادی بدون علامت است و تنها در ۱۰ درصد نوزادان علائم بالینی دیده می‌شود به همین دلیل در بیشتر کشورهای جهان و البته در کشور ما در روزهای سوم تا پنجم بعد از تولد تست غربالگری بیماری کم کاری تیروئید انجام می‌شود.

وی تست غربالگری کم کاری تیروئید را این گونه توضیح می‌دهد: ابتدا چند قطره خون از پاشنه پای نوزاد گرفته می‌شود و پس از قرار دادن آن روی کاغذ صافی، نمونه به آزمایشگاه ارسال می‌شود. در صورت غیرطبیعی بودن نتیجه آزمایش، این بار در مراکز غربالگری از رگ نوزاد خون گرفته شده و نمونه برای انجام آزمایش‌های مفصل‌تری به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. پس از انجام آزمایش‌های تکمیلی در صورت لزوم درمان بیماری آغاز خواهد شد.

 این فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم کودکان علل بروز کم‌کاری تیروئید را چنین عنوان می‌کند: مسائل ژنتیکی، کمبود ید، مصرف داروها یا مواد یددار برای ضدعفونی بدن مادر در هنگام بارداری، استفاده از داروهای ضد تیروئید در هنگام بارداری و مصرف ید رادیواکتیو در زمان بارداری توسط مادر و همچنین استفاده از مواد ید دار مثل بتادین برای ضدعفونی کردن بند ناف نوزاد می‌توانند علل کم کاری تیروئید گذران یا دائمی نوزاد باشند. دکتر رزاقی آذر در ادامه به برخی نشانه‌های قابل مشاهده این بیماری که در دسته‌ای از مبتلایان نمایان می‌شود اشاره می‌کند و می‌گوید: معمولاً نوزاد مبتلا بیش از یک نوزاد طبیعی آرام است و کمتر و در فواصل زمانی طولانی‌تر شیر طلب می‌کند. چنین نوزادی در هنگام خوردن شیر با اشکالات بلع و مشکلات تنفسی مواجه است. ملاج او نیز بزرگتر از اندازه طبیعی است.

این استاد دانشگاه معتقد است زردی طول کشیده، تغییر رنگ پوست به‌صورت لکه‌های کم رنگ و پررنگ قرمز نشانه‌هایی هستند که باید ذهن را به سمت تشخیص این بیماری معطوف کنند.

افزایش نشانه‌ها با رشد کودک

به‌گفته متخصصان هرچه کودک بزرگتر می‌شود علائم بیماری نیز آشکارتر می‌شود و متأسفانه تأخیر در درمان سلامت ذهنی و جسمی کودک را از بین می‌برد. دکتر رزاقی آذر خاطرنشان می‌کند: رشد ناکافی، عقب‌افتادگی تکاملی از نظر توانایی‌هایی که کودک در مراحل مختلف رشد کسب می‌کند از جمله علائم قابل توجه ابتلا به این بیماری است.با جدی نگرفتن این علائم و با پیشرفت بیماری بتدریج صورت پف آلوده شده، پوست خشک و پوسته پوسته شده و به رنگ زرد کاهی در می‌آید.

زبان بزرگی که از دهان خارج شده، گردن کوتاه، چاقی مختصر، شکم بزرگ، فتق نافی، کند بودن حرکات و یبوست دیگر علائمی است که به مرور ظاهر می‌شود.

وی تأکید می‌کند: علاوه بر تشخیص و درمان بموقع، انتخاب شیوه درمانی مناسب سن و وزن کودک و همچنین پیگیری کافی و درست درمان از سوی والدین در بهبود بیماری و بروز عوارض ناشی از آن مؤثر است.

متأسفانه درمان ناکافی یا تجویز زیاده از حد مقدار دارو به بسته شدن زودهنگام استخوان‌های جمجمه و رشد سریع مغز منجر می‌شود که عوارض و مشکلات بسیاری به‌همراه دارد.

این استاد دانشگاه در خاتمه به والدین توصیه می‌کند: به هیچ وجه تحت تأثیر راهنمایی‌های دلسوزانه ولی غلط اطرافیان، دوستان و خویشاوندان داروی فرزندتان را قطع نکنید. هرگونه سهل‌انگاری در پیگیری درمان و انجام آزمایش‌ها یا قطع درمان در سه سال نخست زندگی، کودک شما را در معرض عقب افتادگی ذهنی قرار خواهد داد.

سه سال نخست عمر کودک بسیار مهم است چرا که طی این سه سال، رشد مغز کامل می‌شود از این‌رو اثرات کمبود هورمون در این ایام غیرقابل برگشت است.

پرستو رفیعی