استخراج یک ترکیب ضد سرطان از گل بابونه گاوی

گل بابونه گاوی یا مخلصه(Feverfew) یک گل رایج با فراوانی بالا است که به راحتی در همه جا از یک باغچه خانگی گرفته تا گلدان‌های فروشگاه‌ها دیده می‌شود.صدها سال است که از این گل به عنوان داروی سنتی برای درمان میگرن و دردهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد، هرچند که سودمند بودن آن در این رابطه محل پرسش است.اما اکنون محققان دانشگاه بیرمنگام یک ترکیب از برگ‌های این گیاه را مهندسی کرده‌اند که ممکن است یک قاتل بالقوه و نیرومند سرطان باشد.ترکیب مورد نظر "پارتنولید"(parthenolide) نام دارد و سالهاست که این نوع تحقیقات در مورد آن در حال انجام است.

دانشمندان دانشگاه بیرمنگام به دنبال اثبات ضد سرطان بودن این ماده بودند و موفق هم شدند، اما در نهایت دریافتند که تهیه مقادیر مفید از این ترکیب سخت و گران بود.بابونه گاوی و گیاهان مرتبط با آن دارای پارتنولید زیادی هستند، بنابراین تیم تحقیقاتی دانشگاه بیرمنگام به دنبال یافتن بهترین کاندیدای استخراج این ترکیب افتاد و پس از چند آزمایش دریافت که بهترین میزبان این ترکیب خود بابونه گاوی است که دارای بالاترین سطح از این ماده است.سپس محققان موفق به استخراج این ترکیب از این گل، تصفیه آن و تبدیل آن به مشتقات جدیدی شدند که کاندیداهای خوبی برای داروهای ضد سرطان هستند.

از میان ۷۶ نسخه‌ای که استخراج شد، سرانجام این گروه یکی از مواردی را ارائه داد که سازگاری زیستی خوبی دارد، به این معنی که می‌تواند با سلول‌های زنده واکنش نشان دهد و از نظر دارویی از بسیاری از خصوصیات بهتری برخوردار باشد.این ترکیب برای مقابله با نوعی سرطان به نام لوسمی مزمن لنفاوی(CLL) به کار گرفته شد و در آزمایشاتی که بر روی سلول‌های سرطانی کشت شده، به نظر مؤثر می‌رسد.

لوسمی مزمن لنفاوی یکی از انواع سرطان خون است. این نوع لوسمی، سلول‌های لنفاوی یا لنفوسیت‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد که بافت‌های لنفاوی را می‌سازند و روندی مزمن دارد.این ترکیب با بالا بردن سطح گونه‌های واکنشی اکسیژن(ROS)، مولکول‌های ناپایداری را که می‌توانند برای سلول‌ها سمی باشند، ناپایدار می‌کنند. گونه‌های واکنشی اکسیژن همچنین به عنوان عوامل بالقوه ضد باکتریایی مورد بررسی هستند و از آنجا که در حال حاضر مقادیر آنها در بافت سرطانی نسبت به سلول‌های سالم بیشتر است، این ترکیب بر آن فشار می‌آورد.

"جان فوسی" یکی از محققان این مطالعه می‌گوید: این تحقیق نه تنها به این دلیل مهم است که ما روشی برای تولید "پارتنولید"یافته‌ایم که می‌تواند آن را برای محققان قابل دسترس‌تر کند، بلکه به این دلیل که ما توانسته‌ایم خواص دارویی آن را برای از بین بردن سلول‌های سرطانی بهبود بخشیم. اکنون به وضوح روشن است که پارتنولید توانایی راهیابی از گل بابونه گاوی به آزمایشگاه را دارد.مراحل بعدی آزمایش این ترکیب در حیوانات زنده و در نهایت روی انسان خواهد بود.بابونه گاوی با نام علمی "Tanacetum parthenium" یک گونه از سرده مینا و از گیاهان دارویی است که در درمان میگرن و بعضی بیماری‌های التهابی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گل فوق‌العاده تب‌بٌر است و برای رفع سردرد خوب است.

بابونه گاوی در نواحی مرتفع ایران از جمله در بلندی‌های بالای ۲۵۰۰ متر در استان کهگیلویه و بویراحمد و در روستای لیند سوادکوه با ارتفاع ۲۰۰۰ متر در استان مازندران می‌روید.عصاره به دست آمده از این گیاه دارویی، از سرشاخه‌های گلدار آن به دست می‌آید. ماده مؤثر موجود در این عصاره "پارتنولید" است که تأثیرات ضد التهابی، ضد اسپاسمی و ضد میگرنی دارد و اکنون نیز خاصیت ضد سرطانی آن کشف شده است.این تحقیق در ژورنال MedChemComm منتشر شده است.