شامگاه سهشنبه آمريكا رسما خروج خود را از برجام اعلام كرد. اين در حالي است كه اتحاديه اروپا خود را پايبند به اين معاهده بينالمللي ميداند. نحوه رفتار آمريكا و ساير كشورها در مواجهه با تحريمهاي احتمالي جديدي كه آمريكا عليه ايران وضع ميكند، قطعا بر اقتصاد كشور تأثيرگذار خواهد بود. حسين عبدهتبريزي، اقتصاددان در گفتوگو با «شرق» درباره تبعات تصميم ترامپ برای ايران سخن گفت كه در ادامه ميآيد:
خروج آمريكا از برجام چه تأثيري بر اقتصاد ايران خواهد داشت؟
بايد ببينيم اروپا چه برخوردي با اين مسئله ميكند. فعلا خيلي چيز زيادي در اين رابطه نميتوان گفت.
فكر ميكنيد اروپا به لحاظ اقتصادي انگيزه دارد كه هزينههاي ماندن در برجام را بپذيرد؟
به نظر من واقعا يك بحث سياسي است.
اگر اروپاييها در برجام باقي بمانند، آثار اقتصادياش براي ما چيست و اگر از برجام خارج شوند، چه تبعاتي براي ما دارد؟
اگر اروپايیها از برجام خارج شوند، آثار اقتصادي آن بدتر است. آثار و تبعات اقتصادي ماندن اروپا در برجام بر اقتصاد ايران خيلي محدود است. بايد بدانيم در اين دوره رفتار ژاپن يا كره چيست. يعني ممكن است ژاپن و كره مستقل از اروپا برخورد كنند. بنابراين بسته به اينكه خارجيها و غيرآمريكاييها در شرايط جديد چگونه برخورد كنند، نتيجه به شدت متفاوت خواهد بود. اگر فقط آمريكا با ما كاسبي نكند، آثار آن كمترين است؛ زيرا ما با آمريكا كاسبي بزرگي نداريم. اذيتهاي اين كشور هم فقط شامل اين ميشود كه هر جنسي از دنيا ميخواهيم بخريم و يك گوشه آن از آمريكاست، در تجارت دچار مشكل ميشود.
آسيب در آن حد است كه مثلا اگر بخواهيم هواپيما از اروپا بخريم، خريد هواپيما مجوز از افك ميخواهد و اين مجوز توسط افك صادر نخواهد شد. بنابراين در اين حد آسيب ميبينم. بنابراين اگر فقط خود آمريكا از برجام خارج شده باشد، آسيبهاي ما محدودتر است ولي اگر كشورهايي به آمريكا اضافه شوند، شرايط تغيير ميكند. هرچقدر تعداد بيشتري كشور با سياستهاي آمريكا همراه شود، تبعاتش براي اقتصاد ايران بيشتر است.
الان بايد خبرها را دنبال كنيد. ببينید ژاپن چه ميگويد. اگر ژاپن از آمريكا پيروي كند يا كرهجنوبي با اين كشور همراه شود، به دليل اينكه اين دو كشور خريداران نفت ما هستند و به ما جنس ميفروشند، ميتواند براي ما نگراني ايجاد كند. اگر آن دو كشور از آمريكا تبعيت كنند و اروپا از سياستهاي اين كشور تبعيت نكند، آثار ديگري بر اقتصاد ايران دارد و اگر اروپا نتواند در برابر تصميمات آمريكا مقاومت كند، آثارش سنگينتر خواهد بود.
برخي كارشناسان اقتصادي مطرح ميكنند كه اگر اتحاديه اروپا بخواهد با آمريكا به صورت تعاملي پيش برود، ميتواند مذاكره كرده و با پذيرش هزينه و جرايم رعايتنکردن تحريمها، تعاملات اقتصادي خود با ايران را ادامه دهد. اگر اين اتفاق بيفتد، اقتصاد ايران كمتر خسارت خواهد ديد؟
نميدانم اين بند درست است يا نه. اين چيزي كه ميگوييد يعني اروپاييها بخواهند در مقابل تصميم آمريكا مقاومت كنند. يكي از راههاي مقاومت اين است كه بانكي مثل كونلون چين درست كنند. آن بانك دولتي است و در معاملات طرف ميشود. هر كسي با ايران ميخواهد كار كند از طريق اين بانك ميآيد و بانك پاسخگو خواهد بود. البته رايزني براي پرداخت جريمه رعايتنکردن تحريمها موقعي است كه اروپا بخواهد مقاومت كند؛ اگر نخواهد در برابر تصميم آمريكا مقاومت كند، شرايط به نحو ديگري خواهد بود.
اگر آمريكا تحريمها را تشديد كند، به شرايط قبل از برجام بازميگرديم؟ ممكن است شرايط حتي بدتر از قبل از برجام شود؟
نميدانم. فكر نميكنم به شرايط قبل از برجام باز گرديم؛ البته اين يك سؤال سياسي است و بايد از كارشناسان سياسي سؤال كنيد.
- 10
- 3
