به گزارش همشهری و به نقل از فارین‌پالیسی، توافقی که دونالد ترامپ در سال۲۰۱۸ از آن کنار کشید، ترکیبی پیچیده از تعهدات ایران و آمریکاست. با این حال، رعایت این تعهدات و بازگشت به توافق، آن را مستحکم‌تر و راه را برای پیشرفت‌های بعدی باز می‌کند. دولت جدید آمریکا هم با بازگشت به توافق، می‌تواند به دیگر اولویت‌هایش در سیاست خارجی رسیدگی کند.
برخی مخالفان بازگشت معتقدند که با توجه به سیاست فشار حداکثری دونالد ترامپ و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران، رسیدن به یک توافق جدید بر بازگشت به توافق دولت باراک اوباما با ایران ارجحیت دارد. اما بازگشت به توافق سال۲۰۱۵ ممکن و بهترین گزینه است. اگر ترامپ در انتخابات سال۲۰۲۰ ببازد، دولت جدید، با رویکرد و عزم درست، می‌تواند در ۶۰ روز اول فعالیت خود به توافق بازگردد.
رئیس‌جمهور جدید، باید به محض تحویل دولت در ژانویه۲۰۲۱ فرمانی اجرایی صادر کند که براساس آن آمریکا، ضمن درنظر گرفتن پایبندی ایران به توافق، تمام تحریم‌های اعمال شده از هشتم‌ماه مه۲۰۱۸ به بعد (تاریخی که دولت ترامپ از توافق کنار کشید) را برخواهد داشت.
این فرمان اجرایی، باید یک ضرب‌الاجل را مشخص کند که صورت ایده‌آل این است که بیشتر از ۲ ماه نباشد. در این روز، واشنگتن باید تمامی تحریم‌ها را بردارد. این ضرب‌الاجل باید به ایران زمان کافی بدهد تا موارد کاهش تعهداتش را که از جولای۲۰۱۹ شروع کرده به عقب بازگرداند. همچنین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم باید زمان کافی داشته باشد تا پایبندی ایران را تأیید کند.
زمانی که ترامپ از توافق کنار کشید، تمام تحریم‌های هسته‌ای که در دولت قبل برداشته شده بود را بازگرداند و به آنها، تحریم‌های جدید دیگری هم اضافه کرد. جدا کردن تحریم‌های جدید دولت ترامپ از تحریم‌های هسته‌ای، زمان‌بر خواهد بود و دولت جدید باید یکباره آنها را قطع کند.
جدول زمانی سفت و سخت هم می‌تواند مشکلات داخلی را حل کند. دولت ترامپ، به توصیه افرادی مانند مارک دوبوویتز از بنیاد دفاع از دمکراسی‌ها که نظراتی به‌شدت ضدایرانی دارد، تحریم‌های اضافه‌ای را به تحریم‌های پیشین اضافه کرده است تا یک دیوار ایجاد شود و دولت بعدی نتواند به‌راحتی تحریم‌ها را بردارد. این «دیوار» تشخیص تحریم‌های هسته‌ای و تحریم‌های غیرهسته‌ای را سخت کرده است. قطع یکباره تحریم‌ها بعد از هشتم ماه مه، این دیوار را هم از بین می‌برد.
در شرایط فعلی، دلایل کمی وجود دارد که دولت جدید بخواهد به‌صورت تدریجی سیاست‌های دولت ترامپ را کنار بگذارد. به‌جای آن، دولت جدید باید تمرکز خود را روی لغو یکباره تحریم‌ها بگذارد و به دیگر اولویت‌های خود رسیدگی کند.
در این میان، «سرعت» یک فاکتور بسیار مهم است. دولت جدید، برخلاف نظر افرادی که مسئله اقدامات اطمینان‌بخش از سوی دوطرف را مطرح کرده‌اند، نباید سرعت خود را کم کند. هر روز که بگذرد، ورود دوباره به توافق سخت‌تر می‌شود. انتخابات ریاست‌جمهوری ایران در سال۲۰۲۱ هم می‌تواند شرایط را پیچیده‌تر کند. اینکه آمریکا در ژانویه تنها معافیت صادر کند می‌تواند این فرضیه را مطرح کند که دولت جدید آمریکا واقعا نمی‌خواهد به توافق برگردد و این می‌تواند (در ایران) سیاستمدارانی را که نسبت به دیپلماسی بدگمان هستند تقویت کند.
دولت ترامپ نشان داده است که یک دولت جدید چقدر سریع می‌تواند از میراث دولت پیشین عبور کند. در مورد توافق ایران، این کار آسان بود چون این توافق، زمانی که بر جامعه جهانی مشخص شده بود ترامپ می‌خواهد از آن عبور کند، کمتر از یک سال فعال بود. بازگشت سریع به این توافق، فرصتی دست‌کم ۴ساله فراهم می‌کند تا توافق تقویت شود. بعد از این ۴ سال، خروج از آن هم هزینه بیشتری خواهد داشت.
بازگشت سریع به توافق به رئیس‌جمهور زمان می‌دهد تا برای توافق‌های بعدی مذاکره کند. پس از ترمیم توافق، واشنگتن می‌تواند روی حمایت اروپایی‌ها برای گسترش دامنه آن حساب باز کند. آمریکا می‌تواند بند غروب آن را تمدید کند، بازرسی‌های هسته‌ای را گسترش دهد، و یا مذاکرات با تهران درباره فعالیت‌های منطقه‌ای و موشکی‌اش را آغاز کند.
کنار گذاشتن سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ به‌معنای قربانی کردن ابزارها برای پیگیری توافق‌های بعدی نیست. در واقع، کنار گذاشتن سیاست‌های دولت ترامپ به نفع دولت جدید خواهد بود. در مقابل، نگه داشتن تحریم‌ها به امید دستیابی به یک توافق بهتر می‌تواند برنامه‌های دولت جدید را به هم بریزد.
دولت آمریکا می‌تواند بدون برداشتن تحریم‌ها، از اجرای آنها صرف‌نظر کند. این بدترین کار است. پایبندی به تحریم‌ها در سراسر دنیا باعث دردسر خواهد شد و در عین حال، واشنگتن نمی‌تواند توافق هسته‌ای را در این شرایط ترمیم کند.
یک دولت جدید نمی‌تواند یک‌شبه تمام اختلاف‌نظرهای خود با تهران را حل کند. مشکلات زیادی ظهور خواهند کرد. برخی متحدان و شرکای آمریکا در مقابل تغییر سریع سیاست مقاومت خواهند کرد. کنگره اعتراض خواهد کرد.
انتخابات ایران احتمالا با جدول زمانی تداخل پیدا خواهد کرد. برداشتن برخی تحریم‌ها می‌تواند از نظر قانونی مشکل باشد. اما اقدام سریع رئیس‌جمهور درباره این مسئله بزرگ می‌تواند دست‌کم به سیاستگذاران رده‌های پایین‌تر اجازه بدهد تا کار روی تمام سؤالات ایجاد شده را شروع کنند.
اگر دولت بعدی خیلی سریع به توافق هسته‌ای بازنگردد، عملا سیاست خارجی خود را تابع سیاست خارجی ترامپ خواهد کرد. اقدام قاطع اما دولت بعدی را آزاد خواهد گذاشت تا به اولویت‌های خود برسد.
- 19
- 5
