در روزهای گذشته با ارائه بودجه سال ۹۷ به مجلس شورای اسلامی تخصیص بودجه عمومی کشور برای برخی نهادها و سازمان مورد انتقاد قرار گرفت و ابهامات بسیاری را در خصوص این مسئله در افکار عمومی ایجاد شد. یکی از این موسسات، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) بود. چندی بعد این موسسه که با سرپرستی سید حسن خمینی به فعالیت می‌پردازد طی بیانه ای در رابطه با هزینه کردهای این موسسه توضیح داد. این اقدام سیدحسن خمینی از سوی بسیاری تحسین شد و از آن به عنوان گامی مهم در راستای شفاف سازی یاد کردند.
شفافیت نتیجه زحمات روحانی
به دنبال ارائه لایحه بودجه ۹۷ به مجلس شورای اسلامی، موضوع بودجه موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) از طرف برخی رسانه‌ها و فعالان شبکه‌های اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت. گفتنی است که این موسسه تنها سازمانی نیست که باید بودجه آن را بررسی کرد اما به دلیل غرض ورزی های سیاسی موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) مورد توجه بیشتری قرار گرفت. در ادامه این انتقادات سیدحسن خمینی در فضای مجازی وعده شفاف سازی در خصوص مصارف این موسسه را داد و به این وعده عمل کرد.
حمید انصاری قائم‌مقام این موسسه ابهامات را بی پاسخ نگذاشت. وی در بخشی از بیانیه خود عنوان کرد: «از مجموع بودجه فرهنگی کل کشور (با ماخذ سال ۹۶) که به دستگاه‌های مختلف فرهنگی اختصاص داده می شود و حدود ۱۰۰۰۰ (ده هزار) میلیارد تومان است بودجه تخصیص داده شده به موسسه مبلغ ۳۲ میلیارد (و دویست میلیون) تومان بابت کل هزینه های جاری و عمرانی است. و از مجموع بودجه حدود ۴۷۰۰۰ (چهل و هفت هزار) میلیارد تومانی مربوط به آموزش و پژوهش و تحقیقات کشور که به دستگاه‌های مربوطه و دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و پژوهشگاه‌ها اختصاص یافته است، بودجه پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی کمتر از ۱۱ میلیارد تومان (۹/۱۰) است. » پس از این اتفاق بسیاری آن را تحسین کردند و از سایر نهادها هم خواستار اقدامی مشابه شدند.
در همین راستا محمدصادق جوادی حصار عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی، در گفت‌وگو با ابتکار با اشاره به اقدام اخیر سیدحسن خمینی اظهار کرد:« از جهت اینکه وی در خصوص بودجه توضیح داد و اعلام کرد که این بودجه صرف چه اموری می‌شود و در حقیقت، شافف‌سازی کردند کار پسندیده و خوبی است و می‌تواند الگوی سایر سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی باشد که چنین بودجه‌ای دریافت می‌کنند، قرار گیرد تا آنها هم در همین جهت شفاف سازی کنند و توضیح دهند که این بودجه را در چه جهتی هزینه می‌شود.»
وی در ادامه افزود: «باید توضیح داد که این هزینه‌کرد چه فوایدی برای اوضاع فرهنگی کشور دارد و از طرف دیگر می‌تواند در معرض قضاوت افکار عمومی قرار گیرد که بررسی شود که در شرایط کنونی کشور تخصیص بودجه به چنین مواردی در گروه اولویت‌های اصلی کشور است و یا خیر.»
جوادی حصار تصریح کرد:«این بخش هم بسیار مهم است و باید دید که مردم چه اولویت‌هایی دارند و سازمان‌های دولتی چه اولویت‌هایی را درنظر گرفته‌اند یا اختصاص چنین بودجه‌ای به این موسسات امری پسندیده است؟ باید به این سوال نیز پاسخ داد که شاید طرفداران امام خمینی همانطور که پیش از انقلاب اسلامی به نشر آثار امام کمک کردند همان افراد چنین امری را پیگیری کنند و بودجه عمومی کشور صرف این مسئله نشود.
شاید اگر امام خمینی (ره) در شرایط کنونی در قید حیات بودند صرف بودجه برای نشر آثار خود را مناسب ارزیابی نمی‌کردند و این که من به عنوان طرفدار امام خمینی(ره) راضی به اختصاص این بودجه هستم اما باید دید همه مردم راضی به چنین اتفاقی هستند؟ آیا برای بودجه‌های فرهنگی دیگر هم می‌توان از این الگو استفاده کرد؟ اگر این اتفاقات رقم خورد شاید الگوسازی‌های بهتری صورت گیرد.»
جوادی حصار خاطرنشان کرد:« من اگر می‌توانستم در این خصوص تصمیم گیری کنم و قطعا می‌گفتم که علاقه‌مندان به امام راحل در تمام دنیا به قدری هستند که می‌توانند به حفظ و نشر آثار امام یاری برسانند و اگر این بودجه نباشد، بسیاری از موسسات فرهنگی را می‌توان از بودجه حذف کرد.» وی با بیان اینکه حسن روحانی سهم زیادی در این
شفاف سازی دارد، عنوان کرد: «البته قبل از هر چیزی ما باید از آقای روحانی به خاطر شافاف‌سازی که در فضای مجازی صورت گرفت، تشکر کنیم.»
با وجود اینکه بسیاری از کارشناسان این اقدام سید حسن خمینی را تحسین می‌کنند و آن را گامی مهم و تاثیر گذار در مسیر شفاف سازی می‌دانند و می‌گویند که این اقدام می‌تواند در مسیر مبارزه با رانت خواری بسیار مفید باشد گروه دیگری نیز هستند که انتقاداتی را به این اتفاق وارد می‌دانند. محمدقلی یوسفی کارشناس مسائل اقتصادی یکی از منتقدان به این اتفاق است.
وی در خصوص شفاف سازی عنوان کرد:« وقتی که ما صحبت از شفاف‌سازی می‌کنیم، منظور ارائه فهرست هزینه‌ها نیست بلکه هدف این است که مشخص شود کارآیی و بهره وری این هزینه‌ها چگونه است. در حال حاضر، فهرست هزینه‌کرد اکثر موسسه‌ها و سازمان‌های دولتی مشخص است. به عنوان مثال، اگر دستگاهی به مبلغ ۱۰ میلیارد خریداری شده است باید دید که ارزش حقیقی آن یک میلیارد نباشد، فهرست هزینه‌کرد چنین مسائلی را روشن نمی کند. آیا درست هزینه شده است؟ اما متاسفانه هیچ نظارت دقیقی بر اینگونه موارد صورت نمی‌گیرد.»
وی در رابطه با سوءاستفاده از این مسئله مطرح کرد:« این مسئله نمی‌تواند نیاز جامعه ما را تامین کند، بسیاری از مواردی که رانت صورت گرفته و منابع هدر رفته است فاکتور داشته‌اند. مشکل اینجا است که این هزینه‌ها واقعی است یا خیر. این فاکتورها و فهرست هزینه‌ها هستند که باید مورد بررسی قرار گیرند.» وی در ادامه افزود: «این اتفاق هم نیاز به نیروی کارآمد دارد و باید کارشناسانه وارد این مسئله شد.» وی تصریح کرد:« این فهرست هزینه‌ها مانند این است که در برخی وزارتخانه‌ها چند کارمند زن را استخدام کرده‌اند و می‌گویند که ما حقوق زنان را رعایت می‌کنیم، حقوق زنان که این گونه رعایت نمی‌شود، حقوق زنان باید در قانون پیاده شود و زنان با قانون باید آزادی‌های مدنی را به دست بیاورند.
این قضیه محدود به دولت و پست‌های دولتی نمی‌شود و قانون ارث و میراث و مسائل زناشویی را هم در برمی‌گیرد. همین وضعیت هم در خصوص بودجه صادق است و شفاف سازی و تفسیر درست از هزینه‌ها داشته باشیم. حتی بانک‌ها هم هزینه‌های خود را اعلام می‌کنند، پس چگونه وام‌های کلان به برخی اشخاص می‌دهند.» وی با بیان اینکه در حال حاضر شرایط این اتفاق فراهم نیست، توضیح داد:« شرایط و اوضاع کشور به حدی آشفته است که زمان زیادی را برای تحقق آن نیاز داریم. نخستین اقدام ما باید این باشد مسئولان در خصوص هزینه‌های خود شفاف سازی صورت دهند. نمونه ساده این قضیه نیروی انتظامی است که تمام ماشین‌ها را جریمه می‌کنند و اعلام کردند آخرین مهلت برای کسانی است که دو برابر جریمه شده‌اند.
آنها باید توضیح دهند که این جریمه‌ها بر چه اساسی است؟ می‌گویند که محیط زیست را آلوده کرده‌اند. من از شما می‌پرسم ماشین آخرین مدل و خودرویی که ۵۰ سال پیش تولید شده است به یک میزان آلودگی ایجاد می‌کند که این افراد به یک اندازه جریمه می‌کنند؟ کجای این تصمیم درست است؟ تنها برای دولت درآمدزایی می‌کنند، این سخنان شفاف سازی نیست. این صحبت‌ها بوروکراسی هستند و شفاف سازی قلمداد نمی‌شود.»
شفاف سازی همگانی
همانطور که در ابتدای گزارش ذکر شد تنها موسسه ای که باید در خصوص هزینه‌های خود باید شفاف سازی صورت دهد موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) نیست اما این موسسه رسانه ای تر شد. جوادی حصار در بخشی دیگر از گفت‌وگوی خود با «ابتکار» عنوان کرد:« یکی از دلایلی که بسیاری از موسسه‌ها در خصوص هزینه‌های خود صورت نمی‌دهند شاید این باشد که حتی با ارائه فهرست هزینه کرد نمی‌توانند مردم را راضی کنند.
اقدام سید حسن خمینی هم می‌تواند الگوی بسیاری مناسبی در جهت شفاف‌سازی بیشتر باشد. اکثر نهادهای دولتی که بودجه‌های فرهنگی و شبه فرهنگی دریافت می‌کنند مانند جامعه المصطفی العالمیه ، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) که زیر نظر آقای مصباح یزدی، سازمان تبلیغات اسلامی و.. باید مورد بازبینی قرار گیرد. البته این قبیل سازمان‌ها فراوان هستند که باید تجدید نظری در خصوص آنها داشته باشد.»
محمدقلی یوسفی اقتصاددان برجسته کشورمان نیز در همین خصوص بیان کرد:« تمام نهادهایی که عمومی هستند و از بودجه عمومی استفاده می‌کنند، باید شفاف‌سازی کنند و این قضیه شرکت‌های سهامی عام را نیز در برمی‌گیرد. نهادهایی که با مردم سروکار دارد و از بودجه مردم استفاده می‌کنند باید شفاف سازی داشته باشند. این را نباید مختص به گروهی خاص درنظر بگیریم، شفاف‌سازی یک اصل است اگر تصیمات شفاف باشد، رضایت و خوشحالی افکار عمومی هم اتفاق می‌افتد.
این شفافیت باید در حوزه تولید، مالیات، واردات، صادرات ذخایر ارزی و... باشد این شفاف سازی صورت گیرد. چیزی که خصوصی است تنها روابط شخص و زندگی خصوص افراد است نه آن چیزی که مربوط به بودجه عمومی کشور می‌شود.» وی در ادامه افزود:«به هر حال همه ما باید در این قضیه نقش داشته باشیم، باید این قضیه را فرهنگ‌سازی کنیم، قوای سه گانه باید در جهت شفاف سازی قدم بردارند. حتی خود مجلس که بودجه کشور را تصویب می‌کند باید در خصوص لوایح، تصمیمات، هزینه‌ها و ساعت حضور نمایندگان مجلس باید شفاف شود.»
در مجموع آگاهی مردم نسبت به فعالیت‌های موسسه‌ها دولتی و بودجه های تخصیص یافته ، مسئولان را به سمت و سویی می‌برد که به ناچار همواره زیر ذره بین و انتقاد هستند و رئیس دولت دوازدهم هم نسبت به این قضیه آگاهی کامل دارد و می‌داند که اتفاق اجتناب ناپذیر است. شاید شفاف سازی در خصوص بودجه موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) گامی مهم و مثبت در جهت این اتفاق تلقی شود اما کافی نیست و بنابر گفته حسن روحانی تمام نهادها و سازمان‌ها را زیر نظر و آنها را در اتاق‌های شیشه ای قرار دهیم.
زهره احدی
- 16
- 3
