جان نيلسون‌رايت
استاد علوم سياسي و کارشناس خاور دور
شليک موشک کره‌شمالي و عبور آن از فراز سرزمين ژاپن، يادآوري بي‌رحمانه‌اي از آسيب‌پذيري استراتژيک اين کشور و گزينه‌هاي محدود پيش‌روي شينزوآبه، نخست‌وزير ژاپن در مبارزه با تهديدات هسته‌اي و بالستيک رو به رشد پيونگ‌يانگ است. توصيف شخصيت آبه نشان مي‌دهد که «تهديد بي‌سابقه و جدي» حال حاضر، تنشي در وضعيت و تحريکي شديد است که نااميدي دولت ژاپن را به تصوير مي‌کشد.
ژاپني‌ها در منظر عمومي تنها دوبار در سال‌هاي ۱۹۹۸ و ۲۰۰۹ تجربه شديد و ناآرام موشک‌هاي کره‌شمالي را به چشم ديدند. موشک‌هاي کره‌شمالي که از سرزمين آنها عبور مي‌کردند و تهديدهايي که حس اضطراب را براي مردم به ارمغان آوردند.
در هفته‌هاي اخير دولت آبه هشدار داده موشک‌هاي حامل سلاح‌هاي شيميايي، شهرهاي ژاپن را در معرض خطر قرار داده است. آنها دستورالعمل‌هايي را براي تخليه شهرها در مواقع ضروري براي مقامات محلي صادر کرده‌اند. براي شهروندان معمولي ژاپن، کره‌شمالي نشانه‌اي از خطر واضح و درعين‌حال غيرقابل پيش‌بيني است. تهديدي که براي آنها تنها يادآور موشک‌ها نيست بلکه رفتار پيونگ‌يانگ دهه ۸۰ و ۹۰ را به‌خاطر مي‌آورد که غيرنظاميان ژاپني ربوده مي‌شدند، بدون اينکه سرنوشت آنها مشخص باشد.
ترس از شمال، فشارها را بر آبه تشديد مي‌کند زيرا اعتبار داخلي او را زير سؤال مي‌برد. ضمن اينکه محبوبيت او به دنبال يک‌سري از رسوايي‌هاي فساد به شدت افت کرده است. بااين‌حال، کارهاي محدودي وجود دارد که ژاپن مي‌تواند انجام دهد. ژاپن حامي اصلي تحريم‌هاي شديد سازمان ملل متحد است و در چند روز گذشته تحريم‌هاي خود را گسترش داده است اما در اين مسئله که اين تحريم‌ها بتواند از ادامه آزمايش‌هاي موشکي پيونگ‌يانگ جلوگيري کند، ترديد وجود دارد. اين تحريم‌ها در بهترين حالت بتواند مشکلاتي را به مردم کره‌شمالي به جاي ارتش اين کشور تحميل کند.
گزينه‌هاي نظامي براي توکيو سؤال‌برانگيز است. سيستم موشکي پاتريوت ژاپن براي جلوگيري از برخورد موشک‌هاي هدفمند به شهرهاي ژاپن و نابودي اين‌دست موشک‌ها طراحي شده و براي پرواز به سوي کشورهاي ديگر ساخته نشده است. شايد اين دليلي باشد که تاکنون حمله‌اي نظامي از سوي ژاپن انجام نشده است. حتي اگر ژاپن چنين سلاح‌هايي هم در اختيار داشته باشد، ناتواني درزمینه ازبين‌بردن هدف‌ها، قدرت بازدارندگي اين کشور را محدود مي‌کند. اين محدوديت‌ها درنهايت به تقويت کره‌شمالي منجر شده است.
برخي از سياستمداران ژاپني و برنامه‌ريزان دفاعي اين کشور اخيرا اظهار داشته‌اند که ژاپن بايد موشک‌هاي کروز و تکنولوژي ماهواره‌اي لازم براي حملات موشکي مؤثر به کره‌شمالي را در اختيار بگيرد. بااين‌حال، چنين حرکتي يک راه‌حل درازمدت محسوب مي‌شود که به سال‌ها سرمايه‌گذاري قابل‌توجه و ايجاد مشروعيت لازم در قانون اساسي ژاپن نياز دارد.
مجموع اين مسائل تنها راه‌حل ديپلماتيک را براي آبه باقي مي‌گذارد که اميدوارکننده‌ترين راه‌حل است. ژاپن چنين وضعيتي را پيش‌ازاين نيز تجربه کرده است. بين سال‌هاي ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۴، نخست‌وزير سابق، ژنچيرو کويزومي، ضمن سفر به پيونگ‌يانگ و ديدار با کيم جونگ ايل (پدر کيم جونگ اون) رهبر اين کشور، گامي مهم براي برقراري روابط ديپلماتيک مستقيم با کره‌شمالي برداشت. در بيانيه سال ۲۰۰۲ کره‌شمالي، چشم‌انداز ايجاد يک رابطه عادي با ژاپن همزمان با ارائه کمک‌هاي مهم اقتصادي از سوي توکيو ديده مي‌شد در عوض پيونگ‌يانگ به آزمايش موشک‌هاي خود خاتمه مي‌داد.
اما در پي آزمايش‌هاي موشکي اخير کره شمالي، آبه به روشني مشخص کرده که جايي براي گفت‌وگو با طرف شمالي باقي نمانده است. اين شناختي است که از واقعيت‌هاي سياسي موجود در ژاپن و ساير طرف‌هاي درگير برمي‌آيد. درنهايت اما صحبت‌کردن و برقراري رابطه در درازمدت بايد به‌عنوان بخشي از راه‌حل به رسميت شناخته شود. شايد در زماني که کره‌شمالي احساس امنيت لازم براي کنارگذاشتن آزمايش‌هاي هسته‌اي خود را داشته باشد؛ کارت بيمه‌اي که بقاي بلندمدت او و رژيمش را تضمين کند. در شرايط کنوني، ترويج توسعه اقتصادي و دستیابي به پيشرفت، هدفي ثانويه براي رهبر کره‌شمالي است. کيم جونگ اون بر اين باور است که آزمايش‌هاي موشکي مهلتي قانوني براي جلوگيري از تحريم‌هاي بين‌المللي براي او فراهم مي‌کند.
اما اگر به شيوه هويج و چماق توجه کنيم، هويج‌هايي وجود دارد که مي‌توان به کره‌شمالي (از سوي ژاپن و ساير کشورها) پيشنهاد کرد تا آنها تشويق شوند رويکرد خود را تغيير دهند. مشکل درحال‌حاضر افرادي است که بر سرکار حضور دارند. خشم، تحريم‌هاي اقتصادي و تهديدهاي لفظي دونالد ترامپ هيچ‌کدام کارساز نيست. تهديدهاي نظامي ترامپ براي رسم خطوط قرمز استراتژيک (مانند اينکه گوام بخشي از خاک ايالات‌متحده است) از تلاش براي بهبود قابليت‌هاي موشکي و هسته‌اي شمالي‌ها جلوگيري نمي‌کند.
ژاپن بايد از نزديک با ايالات‌متحده و کره‌جنوبي همکاري کند تا گزينه‌هاي جديد را براي نحوه برخورد با کره‌شمالي مورد بررسي قرار دهد: تجديدنظر از سود اقتصادي در جهت عادي‌سازي روابط ديپلماتيک با کره شمالي، تلاش گسترده براي ايجاد انزواي بيشتر اين کشور براي جلوگيري از تحريکات بيشتر، تلاش هماهنگ جامعه بين‌المللي براي حذف رهبري کيم و ايجاد حاکميت مستقل در دولت کره‌شمالي، بخشي از اين راه‌هاست. چنين راه‌هايي ممکن است ناخوشايند باشد اما تهديد بقاي بلندمدت سلسله کيم ممکن است بهترين گزينه آخر براي مجبور‌کردن رهبر اين کشور براي تجديدنظر در رفتارهاي پيونگ‌يانگ باشد.
مترجم: روزبه آرش
- 13
- 5
