آشنایی با روش ها و مراحل کاشت گندم

نحوه کاشت گندم

کاشت گندم:

کاشت گندم به موازات زندگی انسان پیش می رود به طوری که می توان گفت این گیاه فقط یک ماده غذایی نیست، این نکته دارای اهمیت است زیرا کاشت گندم در هر منطقه یا کشوری؛ می تواند میزان گرسنگی را در جهان نشان دهد. این موضوع نشان دهنده سیستم کشاورزی پایدار بر کاشت گندم است که توانایی در امان نگه داشتن مردم را از گرسنگی بیان می کند.

گندم یکی از غلات مهم مصرفی انسان و منبعی غنی از کربوهیدارت است. نکته ای که درباره این گیاه حائز اهمیت است؛ قابلیت کاشت و برداشت آن در تمام ماه های سال است. توانایی گندم برای رشد در مناطق جغرافیایی مختلف با شرایط آب و هوایی متفاوت یکی از خصوصیات مهم این گیاه به شمار می رود، شاید شما هم تصویر خوشه های گندم را در فصل تابستان دیده باشید، البته ممکن است در فصول مختلف و در مناطق گوناگون؛ زمین هایی در حال کشت یا برداشت گندم باشند. برخلاف ایران در برخی کشورها پتانسیل کشت گندم وجود ندارد، لذا آن کشور از این محصول به عنوان مهم ترین محصول وارداتی خود یاد می کند. در ادامه این مقاله سرپوش به مراحل کاشت گندم و نکات مربوط به آن خواهیم پرداخت.

روش های کاشت گندم:

کاشت نواری:

برای زمین هایی کاربرد دارد که شیب مناسبی دارند و امکان تسطیح آن فراهم است. در این صورت به دلیل وجود شیب مناسب؛ نیازی به ایجاد جویچه وجود ندارد. در روش کاشت نواری از ماشین‌های بذرکار استفاده می شود و می توان زمین را با تقسیم به قطعات بزرگ آبیاری کرد. در این روش امکان استفاده از دستگاه کمباین که می تواند به شکل همزمان دیسک، تسطیح و کاشت را انجام دهد، وجود دارد. در صورتی که در این روش شیب مناسب نباشد؛ با ایجاد تعداد زیادی مرز، کشت شبیه به روش کرتی می شود.

کاشت کرتی:

این روش سنتی و نامناسب تقلی می شود و غالبا به دلیل کوچک بودن زمین، نامناسب بودن مقدار شیب و کمبود آب در بعضی مناطق استفاده می شود. معمولا در این روش بذرپاشی بعد از گاوآهن و دیسک صورتی می گیرد، به این شکل که بذرها زیر خاک رفته و با استفاده از مرزبند، مرزهایی را در زمین ایجاد می کنند. همین اقدام ورود ماشین آلات داشت و برداشت به زمین برای انجام مراحل بعدی را فراهم خواهد کرد و در نهایت عملکرد را به شدت کاهش خواهد داد.

کاشت کرتی گندم

کاشت فارویی یا خطی:

در روش کشت خطی بعد از اینکه شخم و دیسک و تسطیح زمین صورت گرفت؛ با استفاده از دستگاه سانتریفوژ(کودپاش) بذرپاشی انجام می شود، سپس جوی و پشته‌هایی با عرض کم (حدود ۱۰ تا ۲۵ سانتیمتر) و عمق کم ( حدود ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر) با استفاده از فاروئردر زمین ایجاد می‌شود. در این روش ممکن است هنگام آبیاری شاهد غرقابی شدن زمین باشیم. برخی از بذرهای کاشته شده به دلیل قرارگیری در کف جویچه‌ها نمی توانند به خوبی رشد کنند و در رقابت با بوته‌های روی پشته قرار می گیرند؛ زیرا بذرها به شکل یکنواخت پخش نشده اند، در نهایت همین موضوع می تواند تراکم نامناسبی را تحویل دهد و باعث از بین رفتن مقدار زیادی از بذور شود.

کاشت گندم بر تپه‌های بلند:

ایت روش به عنوان جدیدترین روش کشت گندم شناخته می شود که در کشورهای پیشرفته در زمینه کشاورزی از آن استفاده می شود. در این روش بر روی یک پشته بلند و با عرض زیاد؛ ۲ تا ۳ ردیف بذر (با فاصله ردیف‌های روی پشته حدود ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر ) کاشته می شود، همچنین سیستم عرض جویچه ­ها حدود ۳۰ – ۲۵ سانتیمتر و ارتفاع پشته‌ها (عمق جویچه­ ها) حدود ۱۲ تا ۲۰ سانتیمتر در نظر گرفته می شود. آبی که در جویچه ­ها جریان پیدا می کند رطوبت را به شکل نشتی در اختیار بذور قرا می دهد از طرفی این روش از غرقاب شدن بوته ها جلوگیری می کند.

چهار روش کاشت گندم در بالا تفسیر شده که در سراسر دنیا مورد استفاده قرار می گیرند، گندم می تواند در پاییز و بهار کشت شود، که در مناطق گرمسیر از اوایل بهار تا اواخر تابستان این اقدام صورت می گیرد. البته زمان های کشت گندم مبتنی بر ویژگی‌های آب و هوایی هر منطقه است و باید بهترین زمان تعیین شود تا بالاترین بازدهی دریافت شود. گندم به آب هوای خشک برای رشد نیاز دارد.

خاک مناسب و آماده نمودن بستر:

بهترین خاک برای کاشت گندم استفاده از خاک لومی است که قدرت حاصل خیزی مناسبی دارد. نفوذ آب و هوا در این خاک مناسب و ایده آل است. باید توجه کرد کاشت گندم به خودی می تواند به خاک یک منطقه را از لحاظ سلامت مواد آلی کمک کند. بعد از اینکه خاک با شرایط مناسب از قبیل؛ رطوبت و بافت انتخاب شد، باید بستر را آماده کرد. آماده کردن بستر برای جای‌گذاری نمودن بذر صورت می گیرد و از طرق مختلفی قابل انجام است:

روش های آمادگی بستر:

- روش بی‌خاکورزی؛ بدون استفاده از شخم

- روش کم‌خاکورزی؛ شخم حداقلی

- روش خاکورزی؛ شخم اولیه و ثانویه

خاک مناسب برای کاشت گندم

زمان انتخاب شخم به میزان تبخیر و فرسایش خاکی یا بادی توجه می شود، به عنوان مثال؛ در روش خاکورزی با وجود فرسایش بالا در بین کشاورزان بیشتر متداول است، این درحالی است که در دو روش ابتدایی؛ از تبخیر و فرسایش جلوگیری می شود و رطوبت خاک را نیز حفظ می‌کنند، اما به ماشین‌آلات و تجهیزات مناسب نیاز است. در ادامه به استفاده از روش سم اشاره شده است:

شخم اولیه و شخم ثانویه:

غالبا برای انجام شخم اولیه از گاو آهن‌های برگردان‌دار استفاده می شود و در جهت از بین بردن موانع موجود در خاک برای رشد گیاه صورت می گیرد. بعد از گاورو شدن زمین؛ شخم زدن زمین تا عمق ۲۵ سانتی انجام می شود. شخم ثانویه بعد از این موارد در هر فصل زراعی صورت می گیرد البته در عمق کمتر تا بین بذر و خاک ارتباط بهتری صورت بگیرد. سیکلوتیلر، دیسک و لولر مواردی هستند که می توانند در شخم ثانویه یا خاکورزی دوم استفاده شوند.

قرار دادن بذر در خاک:

در ادامه کاشت گندم بر اساس نوع آبیاری؛ میزان بذر را مشخص می کنند. در صورتی که خاک مرطوب باشد از بذر بیشتری استفاده خواهد شد، همچنین اگر آب باران نقش تعیین کننده را در آبیاری دیم ایفا می کند، به همین دلیل در مناطق خشک نمی‌توان بذر زیادی را مورد امتحان قرار داد.

برای کشت دیم باید برای هر هکتار از زمین ۶۰ کیلوگرم و در کشت آبی برای هر هکتار ۲۰۰ کیلوگرم گندم استفاده کرد. بهترین شیوه ای که می توان برای پخش کردن بذر به طور یکنواخت در طول زمین استفاده کرد؛ پخش نمودن بذر به همراه پخش همزمان کود است، البته باید اشاره کرد در کشت دیم به این شکل صورت می گیرد. عمق کاشت بین ۴ تا ۵ سانتی متر در نظر گرفته می شود.

مراحل کاشت گندم

کودهای شیمیایی و انواع آن‌ها:

کودهایی که نسبت به سایرین اهمیت بیشتری دارند شامل؛ کود‌های پتاسیم، فسفر و ازت می باشند؛ البته انواع کود گوگرد و نیتروژن نیز جزء موارد با اهمیت به شمار می روند. عناصر مورد استفاده در کودها تاثیر قابل توجهی بر رشد گندم خواهند داشت، زیرا خاک را غنی خواهد کرد و مواد مغذی موجود در آن را حفظ می کنند. قبل از اینکه کاشت گندم را انجام دهید از کود‌های پتاسه و فسفر به شکل خطی استفاده کنید.

داشت گندم، ادامه فرآیند کاشت:

بعد از اینکه خوشه های گندم حدود ۳ سانتی متر رشد کردند، نوبت از بین بردن علف های هرز است. بعد از اینکه رشد و پرپشت شدن گیاه رخ داد باید اقدام به وجین و یا حذف نمودن مجدد علف‌های هرز کرد، در این مرحله کوددهی به گیاه نیز صورت می گیرد. با رشد بیشتر گاهی می توان فلس‌های خطی و سفید رنگ بر روی گندم مشاهده کرد. در این صورت باید با استفاده از برس گندم ها را چندین بار تکان دهید تا خودلقاحی اتفاق بیوفتد.

شخم زدن زمین برای کاشت گندم

برداشت گندم:

با طلائی شدن گندم ها به شکل کامل؛ زمان برداشت محصول فرارسیده است. در این زمان گندم ها کاملا صاف هستند و رطوبتشان بین ۱۳ تا ۱۴ درصد خواهد بود. باتوجه به روش برداشت گندم ها باید در زمان مناسب و به شکل مناسب اقدام کنید.

کمباین می تواند راه حل مناسبی باشد. باید توجه کرد میزان ریزش گندم ها در زمان برداشت کمتر از ۵ درصد باشد، در صورتی که برداشت گندم قبل از زمان مناسب صورت بگیرد؛ کیفیت محصول کاهش خواهد یافت. دانه هایی که نرسیده اند می توانند در معرض آسیب دیدگی با عواملی چون آفات و یا کپک‌زدگی قرار بگیرند.

گردآوری: بخش پاورقی علمی سرپوش