افزایش قیمت گندم به کجا رسید؟/ تهدید جدی کشت در سال زراعی آینده

روزنامه جهان صنعت نوشت: وعده‌ها و پیگیری‌ها برای افزایش قیمت خرید تضمینی گندم تمامی ندارد، کشاورزان هم چندان برای تحقق این موضوع امیدوار نیستند. آمار هم نشان می‌دهد اعتبارات فعلی دولت کفاف افزایش قیمت گندم را نمی‌دهد. با وجود این، خبرها از احتمال تصویب این موضوع در روز یکشنبه ۱۱ تیر می‌گویند.

نرخ مصوب گندم از همان ابتدا با اعتراضات کشاورزان مواجه بود. دولت نرخ مصوب ۱۵ هزار تومان را قیمت مناسبی می‌داند، اما گندمکاران و برخی نمایندگان مجلس با آن مخالف هستند. آنها بر افزایش قیمت هر کیلو گندم به حداقل ۱۷ هزار تومان تاکید می‌کنند. اعتراضات و انتقادات کشاورزان به نرخ مصوب گندم باعث شد سیدابراهیم رییسی، اوایل خرداد دستور اصلاح آن را صادر کند. حالا حدود ۱۰ روز از تیر گذشته و نه‌تنها تغییری در قیمت خرید تضمینی این کالای اساسی ایجاد نشده که کشاورزان به موضوع دیگری هم اعتراض دارند؛ آنها می‌گویند دولت خرید گندم را دیرهنگام تسویه می‌کند و همان نرخ مصوب را هم نمی‌پردازد.

تعلل در اصلاح قیمت گندم، نگرانی‌هایی را درخصوص قاچاق گندم و جایگزینی این محصول به عنوان خوراک دام و طیور ایجاد کرده است. تعیین‌تکلیف افزایش قیمت گندم، نرخ خرید تضمینی گندم و پرداخت مطالبات گندمکاران، همچنان به جایی نرسیده و درخواست کشاورزان برای افزایش قیمت گندم در حال پیگیری است. قیمت گندم و نرخ نهایی خرید تضمینی گندم در حالی همچنان تعیین نشده که اختلاف‌ها بر سر قیمت گندم در روزهای اخیر، به کمبود آرد و نان در برخی شهرها و استان‌های ایران تبدیل شده است.

وعده جدید؛ جلسه ۱۱ تیر

وعده‌ها و پیگیری‌ها در مورد افزایش قیمت مصوب گندم همچنان ادامه دارد. در جدیدترین مورد، رییس بنیاد ملی گندمکاران از تشکیل جلسه‌ای در روز ۱۱ تیر برای تصمیم‌گیری در این زمینه خبر داده است. رییس بنیاد ملی گندمکاران در این خصوص گفت: جلسه کمیته تخصصی گندم و جو سال زراعی ۱۴۰۳-۱۴۰۲، امروز «۱۱ تیر ماه ۱۴۰۲» برای اصلاح قیمت گندم و نرخ خرید تضمینی برگزار می‌شود.

عطاالله ‌هاشمی در ادامه اضافه کرد: بنا بر آخرین آمار، از ابتدای فصل برداشت، تاکنون ۴ میلیون و ۹۰۰ هزار تن گندم از کشاورزان خریداری شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۰ تا ۲۱ درصد رشد داشته است. به گفته او، مطالبات گندمکاران بر مبنای نرخ علی‌الحساب ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان تا اول تیر ماه پرداخت شده است و امیدواریم مابقی مطالبات هرچه سریع‌تر پرداخت شود.

هاشمی ادامه داد: پیگیری‌ها برای اصلاح قیمت پایه خرید تضمینی گندم همچنان ادامه دارد که امیدواریم هرچه سریع‌تر اعلام شود، چراکه میزان خرید تضمینی ۸ میلیون تن گندم، تابع اصلاح قیمت خرید و پرداخت مطالبات گندمکاران است. رییس بنیاد ملی گندمکاران تاکید کرد: یکشنبه (امروز) جلسه کمیته تخصصی نرخ گندم و جو برای سال زراعی آینده برگزار می‌شود تا قیمت کارشناسی اعلام شود. همچنین نتیجه جلسه کمیسیون و شورای قیمت‌گذاری هفته آینده اعلام می‌شود.

افزایش قیمت گندم به کجا رسید؟

بسیاری از دست‌اندرکاران بخش کشاورزی معتقدند که با وجود شرایط مساعد تولید گندم نسبت به سال قبل، تعلل در اصلاح قیمت نگرانی‌هایی را در ارتباط با قاچاق و جایگزینی این محصول به عنوان خوراک دام و طیور ایجاد کرده است. با وجود گذشت چند هفته از دستور رییس‌جمهوری مبنی بر پیگیری آنی قیمت خرید تضمینی گندم، این موضوع به بهانه‌های مختلف محقق نشده است که تعلل در ادامه این روند زمینه را برای قاچاق گندم، احتکار در انبارها و جایگزینی این محصول به عنوان خوراک دام و طیور فراهم می‌کند.

با روی کار آمدن محمدعلی نیکبخت به عنوان وزیر جهاد کشاورزی، انتظار تشکل‌ها و کشاورزان بر آن است که هرچه سریع‌تر با تشکیل جلسه شورای قیمت‌گذاری، اصلاح نرخ خرید تضمینی گندم تعیین‌تکلیف شود تا نگرانی کشاورزان و شایعات درباره اصلاح قیمت به پایان برسد.

بنیاد ملی گندمکاران بارها اعلام کرده است که امسال تولید گندم به بیش از ۱۲ میلیون تن می‌رسد که با احتساب نیاز واحدهای خبازی و صنف و صنعت خودکفایی بار دیگر محقق خواهد شد، هرچند حفظ این دستاورد مهم‌ مستلزم اصلاح قیمت خرید و پرداخت به موقع مطالبات گندمکاران است، چراکه تاخیر در اصلاح نرخ و ورود دلالان به چرخه خرید، نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است.

با توجه به تاکید نمایندگان‌ مجلس و اعضای شورای قیمت‌گذاری بر اصلاح قیمت خرید تضمینی گندم انتظار می‌رود که هرچه سریع‌تر جلسه شورا تشکیل شود، چراکه پرداخت بهای گندم با نرخ علی‌الحساب ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان است که این امر منجر به نارضایتی کشاورزان و بی‌رغبتی آنها نسبت به تحویل گندم به مراکز خرید شده است.

۱۷ هزار تومان نرخ منطقی خرید گندم

عطاالله ‌هاشمی رییس بنیاد ملی گندمکاران در این خصوص گفت: بنابر بررسی‌های میدانی از مزارع گندم پیش‌بینی می‌شود که امسال تولید گندم به بالای ۱۲ میلیون تن برسد، اما نمی‌توان برآورد دقیقی درخصوص میزان خرید تضمینی گندم داشت، چراکه نرخ خرید تابع اصلاح قیمت و پرداخت به‌موقع مطالبات گندمکاران است.

او گفت: از وزیر جهاد کشاورزی تقاضا داریم که هرچه سریع‌تر جلسه شورای قیمت‌گذاری تشکیل شود تا با اصلاح قیمت، کشاورزان به کشت تولید گندم امیدوار شوند. ‌هاشمی ادامه داد: براساس آخرین برآورد حداقل قیمت منطقی خرید تضمینی گندم ۱۷ هزار تومان است که امیدواریم هرچه سریع‌تر مصوب و ابلاغ شود که دیگر کشاورزان نگران نباشند.

رییس بنیاد ملی گندمکاران گفت: با توجه به قیمت پایین خرید تضمینی گندم و ورود دلالان به عرصه خرید شاهد قاچاق گندم به آن سوی مرزها و جایگزینی با خوراک دام هستیم که این امر تهدید جدی برای تولید محسوب می‌شود. بنابر قانون خرید تضمینی، کشاورزان مجاز به فروش محصولات کشاورزی در بازار هستند و در صورت نبود تقاضا، دولت مکلف به حمایت از کشاورزان در قالب خرید تضمینی است، در حالی که اکنون با جلوگیری از انتقال گندم از استانی به استان دیگر و شهر به شهر دیگر این قانون را وتو کرده‌اند.

ضرورت بازنگری در قیمت خرید تضمینی گندم

رییس اتاق اصناف کشاورزی گفت: گرچه قرار بود این هفته جلسه شورا تشکیل شود، اما بنابر آخرین شنیده‌ها به هفته آینده موکول شده که امیدواریم در جلسه هفته آتی قیمت خرید تضمینی گندم اصلاح و ابلاغ شود. به گفته قاسم پیشه‌ور، اگر نرخ خرید تضمینی گندم بنابه هر دلیلی اصلاح نشود، بدون تردید سال آینده کشت گندم کاهش می‌یابد، چراکه کشاورزان رغبتی به کشت این محصول استراتژیک ندارند.

وی ادامه داد: با توجه به افزایش هزینه‌های تولید، قیمت خرید تضمینی گندم هرچه سریع‌تر باید بازنگری شود. به اصلاح قیمت خرید امیدوار هستیم. رییس اتاق اصناف کشاورزی گفت: گرچه دولت به بهانه کمبود منابع مالی اقدام به اصلاح قیمت خرید تضمینی گندم نکرده است، اما هرچه سریع‌تر باید منابع را تامین کند.

گرچه قیمت ۱۷ هزار تومان به ازای خرید تضمینی هر کیلو گندم در جلسه شورای قیمت‌گذاری مصوب شد و براساس قانون رییس شورا که در آن زمان آقامیری به عنوان سرپرست وزارت جهاد کشاورزی حداکثر تا ۲ هفته باید نرخ جدید را ابلاغ می‌کرد، اما به بهانه کمبود منابع مالی این امر انجام نشد.

تهدید جدی کشت گندم در سال زراعی آینده

نایب‌رییس کمیسیون کشاورزی مجلس گفت: دولت در ارتباط با خرید گندم قانون خرید تضمینی را اجرا نکرده است که این امر تهدید جدی برای کشت این محصول استراتژیک در سال زراعی آینده محسوب می‌شود. به گفته جلال محمودزاده، دولت براساس نرخ ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومانی بهای خرید تضمینی گندم را پرداخت می‌کند که این امر ‌منجر به نگرانی کشاورزان شده است.

وی ادامه داد: براساس آنالیز هزینه تمام‌شده و بررسی‌های کارشناسی، قیمت واقعی خرید تضمینی گندم ۱۷ هزار تومان است که متاسفانه این نرخ هنوز ابلاغ نشده است. نایب‌رییس کمیسیون کشاورزی مجلس گفت: اگر نرخ واقعی گندم اعلام نشود یا پرداخت مطالبات با تاخیر صورت گیرد، کشاورزان رغبتی به تحویل گندم به مراکز خرید ندارند که در نهایت گندم تولیدی روانه دامداری‌ها می‌شود یا واسطه‌ها پس از خرید اقدام به قاچاق و احتکار در انبارها می‌کنند.

به گفته او، وزارت جهاد هرچه سریع‌تر با تشکیل جلسه شورای قیمت‌گذاری باید نرخ واقعی گندم را تعیین کند که متاسفانه در این خصوص تاکنون شفاف عمل نکرده و همین امر منجر به نارضایتی و شایعات متعدد در بین کشاورزان شده است. محمودزاده گفت: اگر قیمت خرید تضمینی گندم اصلاح نشود، در این بین تنها دولت متضرر می‌شود، چراکه در شرایط کنونی که کشورها برنامه‌ای برای فروش ندارند، دولت چگونه می‌تواند کسری نیاز کشور را تامین کند.

با وجود پیگیری تشکل‌ها و بنیاد ملی گندمکاران درخصوص اصلاح قیمت خرید از بهمن ماه و برداشت و خرید تضمینی گندم از اوایل فروردین، اما موضوع اصلاح قیمت هنوز به جایی نرسیده که این امر نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است. استمرار این روند دولتمردان را در تامین گندم نان کشور دچار چالش خواهد کرد.

نگرانی از تغییر الگوی کشت

در این شرایط، برخی از کشاورزان می‌گویند کشت گندم و فروش آن به دولت دیگر صرفه اقتصادی ندارد. آنها ممکن است سال آینده دیگر گندم نکارند یا محصول خود را به دولت نفروشند. این موضوع در صورت تحقق، نگرانی‌هایی را در مورد امنیت غذایی کشور ایجاد می‌کند. البته مسوولان به صورت مداوم از افزایش حجم خرید گندم در سال جاری خبر می‌دهند، اما برخی کشاورزان معتقدند این آمار به دلیل افزایش تناژ گندم بر اثر بارندگی‌های خوب سال گذشته به دست آمده است.