مرکز تحقیقات سازمان صداوسیما نتیجه نظرسنجی درباره سریال‌های پخش‌شده آذرماه ۹۸ در صداوسیما را اعلام کرد. این نظرسنجی مدعی است که حدود ۵۰درصد مردم ایران بیننده حداقل یکی از سریال‌های جدید سیما بوده‌اند. «فوق لیسانسه‌ها» و هشت قسمت ابتدایی «وارش» از شبکه سه و «حکایت‌های کمال» از شبکه دو در این نظرسنجی بیشترین بیننده را به خودشان اختصاص داده‌اند.
در این گزارش با صرف‌نظر از بررسی وجوه مختلف دو سریال فوق لیسانسه‌ها و حکایت‌های کمال به توضیح و تفسیری درباره سریال وارش می‌پردازیم. سریال «وارش» هم که همچنان از شبکه سه سیما در حال پخش است، در این نظرسنجی درصد بالایی بیننده را به خودش اختصاص داده منتها برای هشت قسمتی که در آذرماه پخش شد، در این نظرسنجی حضور داشت نه برای کل سریال. این سریال برای این هشت قسمت توانست ۶/۳۲درصد از مردم را با خود همراه کند که ۳/۸۹ درصد از آنها در حد زیاد از این سریال رضایت داشته‌اند.
در میان جنبه‌های مختلف سریال وارش ۸ /۸۹ درصد از بیننـــدگان آن را از نظر بازی هنرپیشه‌ها، ۱/۸۵ درصد ازنظر تیتراژ،۲/۸۴ درصد ازنظر جذابیت داستان، ۷/۸۳ درصد ازنظر باورپذیر بودن شخصیت‌ها و ۵/۷۹ درصد هم ازنظر آموزنده بودن این اثر را موفق ارزیابی کرده‌اند.
وارش و اعتراض مردم گیلان به آن
این سریال اما از همان روزهای اول حاشیه‌های زیادی داشت و ماجرای مختلفی برای آن در همان چند روز اول پیش آمد. جابر قاسمعلی فیلمنامه‌نویس و منتقد سینمای ایران مسئولیت نگارش فیلمنامه این سریال را بر عهده داشته است. هرچند نویسنده این سریال گفته که متن فیلمنامه را با برداشتی آزاد از رمان «مهاجران» نوشته هاوارد فاست آماده کرده اما گروهی از منتقدان این اثر را برداشتی از آن رمان نمی‌دانند و عده‌ای دیگر معتقدند نویسنده سریال در بومی‌سازی آن اثر موفق نبوده است.
با پخش چند قسمت آغازین این سریال از شبکه سه گروهی از مردم گیلان دست به تجمعی اعتراضی مقابل صداوسیمای رشت زدند و نوشته‌هایی در دست داشتند که نشان می‌داد معتقدند سازندگان این سریال به هویت و قومیت آنها توهین کرده‌اند. عدم توجه به تاریخ گیلان، طراحی نادرست لباس و صحنه و لهجه شخصیت اول این سریال از مواردی بود که به آن اعتراض شد. در ادامه البته پای چهره‌های سیاسی هم به این اعتراضات باز شد و ارسلان زارع اولین چراغ انتقاد مسئولین استان گیلان از این سریال را روشن کرد.
در ادامه انتقادات به ساخت این سریال به شورای شهر رشت هم کشیده شد و بعدازآن غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی نماینده مردم رشت در مجلس خواستار توقیف پخش وارش شد. آخرین نفر از چهره‌های مسئول در استان گیلان امام‌جمعه موقت رشت بود که در نماز جمعه اعتراضش را اعلام کرد. حجت‌الاسلام احمد طیبی هم ازجمله کسانی بود که خواستار تجدیدنظر در محتوای سریال «وارش» شد!
فحش‌کاری حسابی عوامل سریال
احمد کاوری که پیش‌ازاین سابقه کارگردانی سریال خواب بلند و بیدارباش را برای تلویزیون در کارنامه دارد، کارگردانی وارش را هم بر عهده دارد. او درباره اعتراضاتی که به پخش تازه‌ترین سریالش اتفاق افتاد، گفت: دوستانی در گیلان انتقادات شدید داشتند. برخی‌ها انتقادات متعادل‌تری داشته و برخی هم موافق بوده‌اند. الآن زمان تحلیل این قضیه نیست. به‌عبارت‌دیگر، در فضای ملتهبی که بحث‌وجدل می‌شود، جایی برای تحلیل وجود ندارد. من احساس می‌کنم در این قضایا سکوت بهترین است. وقتی این کار به‌پایان برسد باید دید که آیا مجموعه جواب سوال خیلی از دوستان و مخالفان را داده است که در غیر این صورت باید خیلی منطقی و در یک فضای فرهنگی با یک سری منتقد این قضیه تحلیل شود. او البته از مردم ایران خواست که صبور باشند و ببینند در قسمت‌های بعدی این سریال قرار است چه اتفاقاتی بیفتد. کاوری این را هم گفت که ۶۰۰۰ فحش نامناسب در یک پست به ما رسیده است. البته خیلی از فحاشان کاربران ثابتی بودند و شاید ۳۰-۴۰ نفر بیشتر نباشند، ولی آن ۳۰-۴۰ نفر ۶۰۰۰ فحش فرستادند.
اعتراض‌ها به وارش دقیقا به چیست؟
سریال «وارش» داستان زندگی یک زن گیلانی را روایت می‌کند و در آن نویسنده و کارگردان نگاهی متفاوت نسبت به یک زن فداکار ایرانی داشته‌اند؛ نگاهی که با تابوشکنی هم همراه بوده است. به گفته کارگردان این سریال، نگارش و آماده‌سازی فیلمنامه این اثر حدود ۱۰ سال پیش انجام شده بود، اما تا امروز به مرحله تولید نرسید.
مهدی روشن‌روان؛ نویسنده و مدیر گروه سابق فیلم و سریال شبکه سه در گفت‌وگویی به ماجرای اعتراضات مردم و مسئولان گیلانی به پخش سریال وارش اشاره کرد و گفت: اعتراض‌ها نوعی نارضایتی از سازمان صداوسیماست وگرنه پیش از این هم، در تلویزیون سریال‌هایی با این جنس قصه‌ها را داشتیم و اعتراضی به پخش‌شان اتفاق نیفتاده بود. او ادامه داد که شاید در ادامه تهیه‌کننده توبیخ شود، اما مسئله اصلی سر جای خودش است. بعید می‌دانم مدیران صداوسیما علت را ندانند.
روشن‌روان درباره اینکه بعضی‌ها مشکل سریال‌هایی همچون وارش را نبود پژوهش کافی می‌دانند، گفت: سازمان صداوسیماست یکسری سیاست‌های مشخصی دارد که معمولاً فیلمنامه‌ها را باید با آن تطبیق بدهند، تا اینکه بخواهند پژوهش خاصی انجام بدهند. من مشکل را از تهیه‌کننده یا فیلمنامه‌نویس نمی‌دانم؛ در شمال داستانی اتفاق می‌افتد که شخصیت‌های مختلفی دارد و شامل طیف‌های مختلفی است؛ شخصیت‌ها یکی منفی است، یکی مثبت.
یکی قوی است و دیگری ضعیف. به لحاظ داستان‌پردازی طبیعی است که این اتفاق بیفتد. نمونه‌های قبلی را هم داشتیم. شما اگر مجموعه «پس از باران» را به یاد داشته باشید، آن‌هم در شمال بود، آن هم طیف‌های مختلفی از شخصیت‌ها در آن حضور داشتند، اما هیچ اعتراضی نسبت به آن نشد. به عقیده او صداوسیما به‌جای توبیخ نویسنده یا تهیه‌کننده کار، باید در رفتار و سیاست‌های کلی خودش تجدیدنظر کند. او گفت: در یکی دو سال گذشته شرایطی در سازمان صداوسیما به وجود آمده که هیچ دعوتی از ما که سال‌ها در این سازمان کار می‌کردیم، نشده است. به‌جرئت می‌توانم بگویم صداوسیما در این مدت به لحاظ مدیریتی، شناخت رسانه و سواد رسانه‌ای، بدترین دورانش را سپری می‌کند.
از پژو ۴۰۵ تا یک کمیته‌ایِ کاملا مهربان
به باور روشن‌روان و بسیاری دیگر از کسانی که سابقه فعالیت در صداوسیمای کشورمان را دارند، با در نظر گرفتن شرایط تولید سریال در صداوسیما، نوع حمایت مالی از این آثار، زمان اندکی که برای ساخت چنین کارهایی وجود دارد و موارد زیاد دیگر این سریال نمره قبولی می‌گیرد. فارغ از اینکه دلایل مردم برای انتقاد از سریال‌هایی با نگاه یا اشاراتی تاریخی در این سال‌ها چه دلایلی می‌تواند داشته باشد، اما آثاری که در این دوران در صداوسیما پخش شده‌اند، یک ایراد بزرگ دارند و آن کلیشه است.
از وجود یک خودروی پژو ۴۰۵ در بخشی که ماجرا دارد در دهه ۵۰ اتفاق می‌افتد که بگذریم، صحنه قتل تراب که وارش با خنجری عریان درحالی‌که عموم مردم در کنار ساحل دارند به او نگاه می‌کنند و مخاطب هم می‌تواند تشخیص دهد که در صحنه بعدی او را به جرم قتل خواهند گرفت، سیستم دادگستری فاسد که به‌جز یک وکیل همگی فعالانش شخصیت‌های تماماً سیاهی دارند، شیفت سریال به بیست سال بعد و روزهای آغازین انقلاب و چهره کاملاً سفید و مقدس‌گونه یکی از فرزندان وارش که امیررضا دلاوری نقشش را ایفا می‌کند، همه و همه می‌تواند از نقاط تیره این سریال باشد. اتفاقاً همین المان‌ها سریال را برای مخاطب باورپذیر نکرده است. با این توضیح چطور حدود ۸۴ درصد از بینندگان وارش البته بر اساس اعلام مرکز تحقیقات سازمان صداوسیما آن را باورپذیر ارزیابی کرده‌اند؟
- 13
- 5
