شیخ شهاب‌الدین سهروردی کسی است که مکتب فلسفی اشراق را بوجود آوردروز بزرگداشت شیخ شهاب الدین سهروردی
شهاب الدین یحیی ابن حبش بن امیرک ابوالفتوح سهروردی که به القابی ازجمله شهاب الدین، شیخ اشراق، شیخ مقتول و شیخ شهید، شهرت داشت؛ فیلسوف نامدار ایرانی اهل قیدار از استان زنجان ایران است.
شهاب الدین سهروردی، زاده ی سال ۵۴۹ هجری قمری در دهکده سهرورد از توابع شهرستان خدابنده می باشد. طبق تائید مرکز تقویم مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، روز بزرگداشت شیخ شهاب الدین سهروردی مصادف با ۸ مرداد ماه است که همایش ها، بزرگداشت ها و یادبودهایی را در این روز به مناسبت ایشان برگزار می کنند.
فعالیت های شیخ شهاب الدین سهروردی
سهروردی در شهر مراغه در نزد مجدالدین جیلی استادِ فخر رازی به یادگیری تحصیلات مقدماتی( حکمت، منطق و اصول فقه) پرداخت و تبحر خاصی در علوم حکمی و فلسفی کسب کرد و در بسیاری از علوم بقوت ذکا، وحدت ذهن و نیک اندیشی اطلاع یافت. سپس وی با سفر به اصفهان، تحصیلات صوری خود را در محضر ظهیرالدین قاری تکمیل کرد.
طبق برخی از گزارشات ، یکی از هم درسان وی که فخرالدین رازی نام داشت و از بزرگ ترین مخالفان فلسفه بود پس از مرگ سهروردی، نسخه ای از کتاب تلویحات وی را گرفت و پس از بوسیدنش، به یادِ همدرس قدیمش در مراغه اشک ریخت.
شهاب الدین سهروردی به علوم غریبه و سحر و جادو نیز مسلط بودشهاب الدین سهروردی پس از پایان تحصیلات رسمی اش به داخل ایران سفر کرد و بسیاری از مشایخ تصوف را دید و در همین دوره شیفته ی راه تصوف گشت و به اعتکاف و عبادت و تفکر در طولانی مدت مشغول شد. همچنین سهروردی به آناتولی و شامات سفر کرد و به مناظر شام در سوریه کنونی جذب شد. در سفری که وی از دمشق به حلب رفت پسر صلاح الدین ایوبی( سردار معروف مسلمانان در جنگ های صلیبی) به نام ملک ظاهر را دید.
ملک ظاهر به صوفیان و دانشمندان علاقه بسیاری داشت و به همین خاطر به این حکیم جوان جذب شد و درخواستش از او چنین بود که در دربار وی در حلب بماند. شیخ شهاب الدین سهروردی که به مناظر آن دیار، علاقه وافری داشت این پیشنهاد ملک ظاهر را با خوشحالی پذیرفت و در دربار او ماندگار شد. وی در شهر حلب، به حکمةالاشراق پرداخت.
عواملی که باعث شد تا سهروردی، دشمنان فراوانی را از میان علمای قشری پیدا کند؛ سخن گفتن های بی پرده و بی احتیاط بودنش در بیان معتقدات باطنی دربرابر همگان، زیرکی و هوشمندی فراوان وی و نیز استادی وی در فلسفه و تصوف بود.
فلسفه اشراق شهاب الدین سهروردی
شیخ شهاب الدین سهروردی، بنیانگذار مکتب فلسفی اشراق بود که پس از مرگش وسعت یافت. سهروردی در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم به ارائه نظریه خود پرداخت که از او بعنوان رهبر افلاطونیان جهان اسلام یاد میشود. او نام حکمت اشراق را برای فلسفه اش تمنختب کرد که به معنای درخشندگی و برآمدن آفتاب است و اقوام لاتین به آن aurora consurgens میگویند.
ولی جالب است بدانید که این تفکر فلسفه خاص افلاطونی نیست بلکه ترکیبی از آرای افلاطون و ارسطو و نوافلاطونیان و زرتشت و هرمس و اسطوره تحوت و همچنین آرای نخستین صوفیان مسلمان است. درواقع مکتب سهروردی، هم فلسفه هست و هم نیست؛ بدین جهت فلسفه است که معتقد به عقل است اما تنها مرجع شناخت از نظر او، عقل نیست بلکه عرفان است؛ به این دلیل که شریف ترین و بلندمرتبه ترین مرحله شناخت، کشف و شهود و اشراق می باشد.
از مهم ترین اثر فلسفی سهروردی میتوان به کتاب حکمه الاشراق اشاره کرد و نظریهٔ ابن سینا را برای تأسیس حکمت مشرقی اجرا کرد. او باعث احیای عرفان آریایی و پدیدآورنده حکمت خسروانی شد.
آثار شیخ شهاب الدین سهروردی
سهروردی، حدود ۵۰ کتاب را با وجود عمرکوتاهش به فارسی و عربی نوشت که بیشترش دردسترس است. وی چند نوع اثر دارد که به ۵ دسته به شرح زیر تقسیم میشود:
>> کتاب های فلسفی سهروردی شامل تلویحات، مقامات، المشارح و المطارحات و حکمه الاشراق به زبان عربی نوشته شده است. او مسائل فلسفی را در کتاب اولش از دیدگاه مشائیان مطرح کرده و در موارد متعدد بر علیه آن ها به سبک خود شان انتقاد کرده است و در کتاب چهارم به نام حکمه الاشراق، صرفا فلسفه اشراقی را بیان کرده است. این کتاب به عنوان مهم ترین اثر فلسفی او و شاهکار عظیم او محسوب میشود.
>> رساله های کوتاه تری به فارسی و عربی به صورت خلا صه توضیح داده شده که مواد ۴ کتاب از آن ها نظیر هیاکل النور، الواح العمادیه میباشد که زبان نوشتاری آن ها به عربی و فارسی است. از دیگر آثار او می توان به پرتونامه، فی اعتقادالحکما، اللمحات، یزدان شناخت و بستان القلوب اشاره کرد.
>> سهروردی در حکایت های رمزی یا داستان هایی به زبان فارسی به شرح سفر نفس، مراتب وجود و رسیدن به رستگاری و اشراق پرداخت ولی ترجمه ی برخی از آن ها نظیر عقل سرخ، آواز پر جبرئیل، قصه الغربه الغربیه، رساله فی حاله الطفولیه، لغت موران، روزی با جماعت صوفیان، رساله فی المعراج و صفیر سیمرغ می باشد.
شهاب الدین سهروردی همیشه در بیان احکام و مسائل مربوط به دین صریح بود >> کتاب های فلسفی پیشینیان و قرآن کریم و حدیث نوشته هایی مانند ترجمه فارسی رساله الطیر ابن سینا، شرحی بر اشارات او، تاليف رساله فی حقیقه العشق و تفسیرهای چند سوره از قرآن و بعضی از احادیث دارای تحریرها و ترجمه ها، شرح ها و تفسیرهایی می باشد.
>> شیخ شهروردی به رسالا ت حاوی ادعیه، اوراد و اذکار،< الواردات و التقدیسات> می گوید و درواقع این نوشته ها ، فرشته شناسی سهروردی، ارتباط افلا ک با موجودات لطیفه و تطابق آن ها با امشاسپندان زرتشتی را بیان میکند. مثلا خورشید یا هورخش در دو نیایش بسیار معروف، مورد خطاب قرار می گیرد.
مذهب شیخ شهاب الدین سهروردی
طبق عقیده ی برخی از محققان، شیخ شهاب الدین سهروردی به ولایت، معتقد بود و نشانه هایی از شیعه بودن وی، شامل توجه علمای شیعه به نظریات سهروردی و محتوای نظریات او می باشد.
مرگ شهاب الدین سهروردی
شیخ سهروردی همیشه با صراحت تمام، احکام و مسائل مربوط به دین را بیان میکرد و سرانجام برخی از فقها به خاطر همین صراحت بیانش برعلیه او حکم ارتداد دادند و میگفتند که سخنانش بر خلاف اصول دین است.
شدت این کینه و دشمنی بحدی بود که مشوق ملک ظاهر، برای قتل شیخ سهروردی شدند ولی ملک ظاهر قبول نمیکرد و هیچ توجهی به درخواستشان نمی کرد.
یکی از فرمانروایان مسلمان حاضر در جنگ های صلیبی، صلاح الدین بود که سوریه را از صلیبیان گرفته بود و به تائید علمای دین برای حفظ اعتبارش نیاز داشت و ناچار دربرابر درخواستشان تسلیم شد. از این رو ، سهروردی بخاطر تحت فشار قرار گرفتن ملک ظاهر در ۵ رجب ۵۸۷ هجری قمری به زندان رفت و در سن ۳۷ سالگی در زندان کشته شد. شیخ سهروردی را در مسجد امام سهروردی شهر حلب به خاک سپردند.
روز بزرگداشت شیخ شهاب الدین سهروردی در تاریخ هشتم مرداد در تقویم ایرانیان ثبت شده استگردآوری: بخش تونل زمان سرپوش
- 10
- 3
