دوپینگ خودروسازان با فروش نقدی

فروش نقدی دو شرکت بزرگ خودروساز که در آخرین ماه سال گذشته به‌صورت روزانه در دستور کار قرار گرفت، به‌نظر می‌رسد که در سال‌جاری هم تداوم داشته باشد. ایده فروش ۲۰ درصد از محصولات تولیدی به‌صورت روزانه با فرمان وزارت صنعت، معدن و تجارت و برای تنظیم بازار برای نخستین بار از سوی خودروسازان از اسفند سال گذشته اجرایی شد.هر چند موعد تحویل خودروهای فروش‌فوری، هنوز آغاز نشده با این حال برخی کارشناسان و دست‌اندرکاران بازار نظری مخالف مسوولان صنعتی دارند.

به‌طوری‌که برخی از آنها معتقدند اجرای فرمول فروش نقدی ۲۰ درصد از تولیدات روزانه شرکت‌های خودروساز بیش از آنکه به تعادل بازار کمک کند، تحرک قابل‌توجهی به خط تولید خودروسازان می‌دهد. اما خودروسازان نیز نظری موافق وزارت صنعت دارند به‌طوری‌که شرکت ایران خودرو نیز چندی پیش به نقل از مدیر بازاریابی خود تاکید کرد طرح فروش فوری تنظیم بازار که در اسفند سال گذشته اجرا شد اثرات بسیار مطلوبی بر قیمت‌های بازار گذاشته، به‌گونه‌ای که قیمت‌ها در روزهای پایانی سال به سمت تعادل حرکت کرده و التهاب ایجاد شده توسط دلالان و سودجویان فرونشانده شد و شرایط بازار به ثبات قابل‌قبولی رسید.

خودروسازان به گفته رضا رحمانی وزیر صنعت، معدن و تجارت از ابتدای  سال گذشته یک میلیون دستگاه خودرو پیش‌فروش کردند که این اقدام مانع از عرضه مستقیم خودرو به بازار شده بود به همین دلیل مسوولان صنعتی تصمیم گرفتند که ۸۰ درصد محصولات تولیدی را به پیش‌فروش‌ها اختصاص دهند و ۲۰ درصد مابقی را در قالب فروش فوری به بازار عرضه کنند. این تصمیم از ابتدای اسفند سال گذشته عملی شد حال آنکه در اجرا با انتقاداتی از سوی متقاضیان روبه‌رو شد بنابراین  این سوال مطرح است که شیوه مذکور تا چه میزان توانسته اهداف مورد نظر خودروسازان را تامین کند و اساسا فروش نقدی توانسته خودرو را به دست مصرف‌کننده واقعی برساند و دست دلالان را کوتاه کند یا خیر؟

کیفیت فروش نقدی خودروسازان

در روزهای پایانی بهمن‌ماه گذشته بازار خودرو ناگهان متلاطم و نمودار قیمت محصولات در بازار صعودی شد. وزارت صمت برای مهار قیمت‌ها به دو شرکت بزرگ خودروساز اجازه داد تا از ابتدای اسفند ۲۰ درصد از تولید روزانه خود را به‌صورت فروش نقدی به بازار عرضه کنند. وزارت‌نشینان این اقدام را بخشی از بسته مورد نظر خود در حمایت از زنجیره خودروسازی عنوان کردند.

برخی از دست‌اندرکاران بازار معتقدند که خودروسازان در ماه‌هایی که با افت تولید روبه‌رو بودند عملا امکان فروش فوری و عرضه مستقیم به بازار را نداشتند این در شرایطی است که با روند صعودی تولید از دی‌ماه فروش روزانه در اسفندماه حداکثر به ۴۰۰ دستگاه می‌رسید؛ بنابراین این میزان عرضه با توجه به تقاضای موجود در بازار پاسخگوی مشتریان نبود و با انتقاداتی از سوی آنها روبه‌رو می‌شد. نکته دیگر که در ارتباط با این نحوه عرضه مورد توجه است محدودیت مدل‌های عرضه شده در این فروش‌ها است.

شرکت‌های خودروساز در فروش‌های فوری خود تنها توانایی عرضه آن بخشی از محصولات خود را داشتند که از عمق داخلی‌سازی بیشتری برخوردار بود.از دیگر مسائلی که حول فروش نقدی شرکت‌های خودروساز مطرح است، میزان تعهدی است که این شرکت‌ها در قبال محصولات پیش‌فروش شده دارند. خودروسازان با توجه به تعهداتی که در سال گذشته برای خود ایجاد کرده‌اند، در حال حاضر به نوعی در منگنه تحویل آنها قرار دارند. از این رو عرضه ۲۰ درصد از تولیدات به‌صورت فروش نقدی در شرایطی که سایه سنگین این تعهدات بر خطوط تولید خودروسازان سنگینی می‌کند، می‌تواند این شرکت‌ها را با چالش‌های جدیدی همراه کند.

روشی برای تامین نقدینگی

وزارت صنعت، معدن و تجارت مدعی است عرضه شرکت‌های خودروساز به‌صورت فروش نقدی توانسته از التهابات بازار بکاهد و  بازار را به سمت تعادل سوق دهد.این مساله مورد توجه حسن کریمی سنجری، کارشناس خودرو هم قرار گرفته است.کریمی سنجری در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد»  می‌گوید: عرضه شرکت‌های خودروساز به بازار در هیچ شرایطی نباید متوقف شود. اگر این اتفاق بیفتد قطعا شاهد افزایش قیمت‌ها در بازار خواهیم بود.

 وی با اشاره به تعهدات شرکت‌های خودروساز می‌گوید: مدیران ارشد این شرکت‌ها در شرایط فعلی نیازمند برنامه‌ریزی مدونی هستند تا شرایط را به گونه‌ای پیش ببرند که بتوانند علاوه بر عمل به تعهدات پیشین، فروش فوری هم انجام دهند. زیرا این فروش‌ها در واقع شریان حیاتی خودروسازان در شرایط فعلی است.این کارشناس ادامه می‌دهد در حال حاضر خودروسازان با چالش نقدینگی روبه‌رو هستند. به این ترتیب، فروش‌های فوری می‌تواند تا حدودی مشکل نقدینگی آنها را مرتفع کند.

کریمی سنجری تاکید  می‌کند: خودروسازان باید با توجه به ظرفیت خطوط تولید، تعهدات پیشین و همچنین با رصد شرایط پیش رو به نوعی عمل کنند تا بتوانند در کنار عمل به تعهدات، فروش نقدی هم داشته باشند.این کارشناس در پاسخ به این سوال که آیا این نحوه عرضه سبب شده تا خودرو در اختیار مصرف‌کننده واقعی قرار بگیرد، معتقد است: نمی‌توان مطمئن بود که شیوه عرضه شرکت‌های خودروساز منجر به رسیدن خودرو به دست مصرف‌کننده واقعی شده است یا خیر؛ زیرا مکانیزمی برای راستی‌آزمایی آن وجود ندارد. این کارشناس ادامه می‌دهد در شرایط فعلی خودروسازان راه دیگری برای عرضه محصولات خود ندارند و به نوعی مجبور هستند به این شیوه محصولات خود را عرضه کنند.

فربد زاوه، کارشناس خودرو، نیز با کریمی سنجری در ارتباط با نقش فروش‌های فوری در ادامه حیات شرکت‌های خودروساز موافق است. این کارشناس به خبرنگار ما می‌گوید: شرکت‌های خودروساز در شرایط فعلی چنانچه بخواهند به حیات خود ادامه دهند. نیازمند نقدینگی هستند. فروش‌های فوری می‌تواند محل مناسبی برای تامین نقدینگی شرکت‌های خودروساز باشد. اشاره این کارشناس به ادامه حیات در شرایطی است که خودروسازان در ماه‌های گذشته زیان هنگفتی را از ناحیه فروش محصولات با قیمت‌های دستوری متحمل شدند.زاوه به تفکیک میان مصرف‌کننده و دلال در بازار خودرو معتقد نیست. وی در پاسخ به این سوال که آیا این روش می‌تواند خودرو را به دست مصرف‌کننده واقعی برساند یا خیر، می‌گوید: در شرایط فعلی نمی‌توان مصرف‌کننده را از واسطه‌ها در این بازار جدا کرد؛ زیرا شرایط بازار به گونه‌ای است که چه مصرف‌کننده و چه دلال به طمع سود به بازار ورود می‌کنند.