بهترین کتاب‌هایی که توسط نویسندگان زن نوشته شده است

یک واقعیت تلخ وجود دارد که نمی‌توان آن را نادیده گرفت و آن این که کانون ادبیات در تسلط آثار مردان قرار دارد. تاریخ ادبیات شاهد موفقیت‌های بزرگ نویسندگان زن از جین آستین تا خواهران برونته بوده، اما هر زنی که اسمش را در سالن مشاهیر حک کند این کار را با غلبه بر موانعی انجام داد که جنسیتش برای او رقم زده بود. در دوران مختلف تاریخ، زنان از آموزش، حمایت و دسترسی به منابع محروم شده اند.

آثار آن‌ها به عنوان کار‌هایی بی ارزش، بی معنی، بیش از حد رمانتیک یا بدون ارزش روشنفکری نادیده گرفته شدند. برخی مانندد ماری آن ایوانز مجبور شد تحت نام یک مرد بنویسد تا صدایش شنیده شود، زنی که اکنون او را با نام جرج الیوت می‌شناسیم. از دوران الیوت اوضاع بسیار بهتر شده، اما تبعیض هنوز هم در ادبیات موج می‌زند و کتاب‌هایی که توسط زنان نوشته می‌شوند قیمت بسیار کمتری نسبت به آثار همتایان مردشان دارد. بدین بهانه در ادامه این مطلب قصد داریم شما را با کتاب‌ها و شاهکار‌های ادبی که توسط زنان نوشته شده آشنا کنیم.

۱- غرور و تعصب- جین آستین

جین آستین یکی از بزرگ‌ترین اساتید ادبیات در دو حوزه پیچیده ادبی است: دنیای داستان عاشقانه و دنیای هجویه اجتماعی. رمان «غرور و تعصب» (Pride and Prejudice) اوج قدرت نویسندگی او را نشان می‌دهد. از دریچه چشم‌های الیزابت بنت، شخصیت اصلی و باهوش داستان، حکومت انگلیس را هم یک رویا و هم یک نمایش خنده دار می‌بینیم. همه چیز آنطور که به نظر می‌رسد نیست و جامعه به توخالی بودن خود خیانت می‌کند وقتی که مشخص می‌شود پول می‌تواند عشق را مغلوب سازد.

۲- چشم هایشان خدا را نگاه می‌کرد- زورا نیل هورستون

علیرغم این واقعیت که هورستون یک چهره کلیدی در رنسانس هارلم در دهه ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ بود، رمان «چشم هایشان خدا را نگاه می‌کرد» (Their Eyes Were Watching God) به مقدار زیادی توسط همتایانش پس زده شد. در طول دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ بود که رمان او بار دیگر کشف شد و بسیاری از فمینیست‌های سیاهپوست معاصر نبوغ موجود در اثر او را درک کردند. این رمان روی شخصیت جانی کرافورد تمرکز دارد، زنی سیاهپوست که در طول سه ازدواج خود و زندگی پر از فقرش نمی‌خواهد به دام تلخی و غم بیفتد. این رمان داستانی پر از اشتیاق و احساسات است.

۳- لاتاری و داستان‌های دیگر- شرلی جکسون

شرلی جکسون در طی دهه‌های ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ گوشه‌های تاریک روان آمریکایی‌ها را به لطف مجموعه داستان‌های ارواح خود مورد بررسی قرار می‌دهد که از آن میان می‌توان به «تسخیر هیل هاوس» (Haunting of Hill House) اشاره کرد که اخیراً توسط سرویس نتفلیکس به سریال تبدیل شده است. با چندین رمان و ۲۰۰ داستان کوتاه برای غرق کردن خوانندگان در خود، نویسندگان بسیار کمی مانند شرلی جکسون در ژانر وحشت وجود دارد. این موضوع وقتی پای بهترین اثر او یعنی «لاتاری» (The Lottery) نوشته سال ۱۹۴۸ به میان می‌آید نمود بیشتری می‌یابد، رمانی که داستان سنت سالانه یک شهر کوچک با پایانی ترسناک را روایت می‌کند.

۴- کشتن مرغ مقلد- هارپر لی

رمان «کشتن مرغ مقلد» (To Kill a Mockingbird) نوشته هارپر لی که برنده جایزه پولیتزر شد جایگاهش را در تاریخ ادبیات جاودانه ساخته است. تصویر سازی این رمان از بی عدالتی جنسیتی در جنوب آمریکا اشاره‌ای به واقعیت‌های دهه ۱۹۶۰ داشت به نحوی که تاثیری بسیار عمیق بر جامعه زمان خود داشت و چنان مورد توجه قرار گرفته که هنوز هم در مدارس کشور تدریس می‌شود. لی در این رمان با صداقت و مهربانی خاصی که هنوز هم تاثیر گذار است در مورد بی رحمی‌های دنیا می‌نویسد، با شخصیت آتیکوس فینچ که به نماد زنده درستی در حرفه قضاوت و وکالت تبدیل شد.

۵- خویشاوند- اوکتاویا‌ای باتلر

اوکتاویا‌ای باتلر چهره‌ای کلیدی در تاریخ ادبیات علمی تخیلی بود که مرز‌های این ژانر را توسعه داد. رمان «خویشاوند» (Kindred) که اولین بار در سال ۱۹۷۹ منتشر شد هنوز هم احساس تازگی دارد. این رمان داستان یک نویسنده سیاه پوست به نام دانا را از زبان خودش روایت می‌کند که در نتیجه اتفاقات غریبی خود را در سفر بین واقعیت کنونی و زمین‌های مریلند پیش از جنگ داخلی می‌یابد و بدین طریق است که باتلر می‌تواند آسیب دیرپای تاریخ آمریکا بر سیاهپوستان امروزی را بررسی کند.

۶- جین آیر- شارلوت برونته

رمان «جین آیر» (Jane Eyre) از بسیاری لحاظ شبیه دنیای امروزی است اگر چه ابتدا تحت نام کورر بل منتشر شد، اما می‌توان آن را شیرجه‌ای به درون ذهن خود شارلوت برونته دانست. داستان از زبان راوی گفته می‌شود که حس می‌کنیم از لحاظ روانشناختی بسیار به ما نزدیک است، انگار که راز‌های دنیای خودش را با ما در میان می‌گذارد. ما در این داستان جین آیر را از دوران مدرسه تا استخدام شدنش توسط آقای روچستر، مرد رنج دیده‌ای که آیر به شدت عاشق او می‌شود، تعقیب می‌کنیم و با چیز‌هایی آشنا می‌شویم که به طور واقعی در زندگی خود برونته اتفاق افتاده است.

۷- نیمه آفتاب زرد- چیماماندا انگوزی آدیچی

آدیچی که در نیجریه به دنیا آمده یکی از اولین صدا‌های ادبیاتی نسل خود انگاشته می‌شود. وقتی که رمان «نیمه آفتاب زرد» (Half of a Yellow Sun) را می‌خوانید با این تعریف موافقت خواهید کرد، داستانی که شقاوت و بیرحمی دوره جنگ داخلی نیجریه در اواخر دهه ۱۹۶۰ را از ۴ دیدگاه مختلف به تصویر می‌کشد: دخترانی دو قلو از یک خانواده ثروتمند، یک شهروند بریتانیایی، یک استاد دانشگاه و یک خدمتکار مرد. این رمان تاریخ اخیر نیجریه را با لنز‌های دردناک انسانی بررسی می‌کند.

۸- دندان‌های سپید - زیدی اسمیت

زیدی اسمیت پادشاه صحنه ادبیات معاصر بریتانیا است که بخش زیادی از این اعتبار را مرهون رمان «دندان‌های سپید» (White Teeth) است که یکی از بهترین آثار اول یک نویسنده در تاریخ ادبیات انگاشته می‌شود و خیلی زود به یک کتاب پرفروش با جوایز متعدد تبدیل شد. این رمان داستان دو مرد یکی بنگلادشی به نام صمد اقبال و یک انگلیسی به نام آرچی جونز است که بعد از جنگیدن در کنار هم در جنگ جهانی دوم با هم دوست می‌شوند.

بازگشت این دو به بریتانیا به بررسی دیدگاه‌های پس از جنگ بریتانیایی‌ها نسبت به شهروندان کشور‌های سابقاً مستعمره می‌پردازد اگر چه اسمیت در داستان خود مهربانی و البته شوخی را فراموش نمی‌سازد.

۹- ساعت ستاره- کلاریس لیسپکتور

کلاریس لیسپکتور یک شخصیت خلاق در عرصه ادبیات بود. رمان «ساعت ستاره» (The Hour of the Star) پس از مرگش در سال ۱۹۷۷ منتشر شد که در آن یک راوی به نام رودریگو اس ام، به ترتیب داستان ماکابی را روایت می‌کند، یک زن جوان فقیر که از آلاگواس آمده، جایی که خانواده لیسپکتور پس از مهاجرت به برزیل اولین بار در آنجا ساکن شدند. اما روشی که رودریگو شخصیت ماکابی را روایت می‌کند و تعمقی که در داستان او انجام می‌دهد خود دیالوگی بین دو شخصیت ایجاد می‌کند که مفاهیم هویت و نویسندگی را به چالش می‌کشد.

۱۰- خانم دالووی- ویرجینیا وولف

یکی از باهوش‌ترین چهره‌های ادبیات و الهام بخش جریان فمینیسم در دهه ۱۹۷۰ ویرجینای وولف است که نه تنها در استفاده از آگاهی به عنوان ابزاری برای روایت داستان پیشگام بود بلکه از آن برای صحبت کردن آزادانه در مورد مسائل جنسی، بیماری‌های روانی و نقش جنسیت‌ها سود برد. رمان «خانم دالووی» (Mrs Dalloway) به بررسی افکار درونی دو شخصیت کلاریسا دالووی و سپتیموس اسمیت می‌پردازد که یکی یک زن نجیب زاده در دوران پس از جنگ جهانی دوم در انگلیس است و دیگری یک کهنه سرباز که از موج گرفتگی ناشی از انفجار خمپاره رنج می‌برد.

۱۱- فرانکشتاین- ماری شلی

بسیاری بر این باورند که رمان «فرانکشتاین» (Frankenstein) نوشته ماری شلی اولین اثر خالص در ژانر علمی تخیلی بوده که در آن شخصیت اصلی دنیایی متفاوت از چیزی که ما می‌دانیم را مورد کندوکاو قرار می‌دهد. این رمان نه تنها به خاطر تاثیراتی که بعد‌ها بر فرهنگ گذاشت مورد توجه قرار گرفته بلکه اثر شلی که ابتدا بدون نام منتشر شد از لحاظ عاطفی و اشارات فیلسوفانه اش نیز انسان را تکان می‌دهد. این داستان طوری است که هم خشم ناشی از درک نشدن را حس می‌کنیم و هم در مورد قدرت لجام گسیخته انسان به فکر فرو می‌رویم.

۱۲- سرگذشت ندیمه- مارگارت اتوود

اگر چه کتاب «سرگذشت ندیمه» (The Handmaid's Tale) به لطف سریال شبکه هولو به همین نام به شهرتی بیش از پیش رسید، اما این محبوبیت بیشتر مدیون بی باکی قلم مارگارت اتوود در بررسی سیاست جنیست است.

کتاب او که در سال ۱۹۸۵ به نگارش درآمده، نیوانگلند را در آینده‌ای نزدیک به تصویر می‌کشد که در آن یک حکومت توتالیتر حاکم شده که در آن زنان به طور کامل تحت انقیاد مردان قرار گرفته اند که با دنیای امروزی ارتباط خاصی ایجاد می‌کند. رمان او به ما یادآور می‌شود که دنیای کنونی ما می‌تواند با ذره‌ای خطا به یک پادآرمانشهر ترسناک تبدیل شود.

۱۳- میدل مارچ- جرج الیوت

ماری آن ایوانز در میان دیگر نگرانی هایش از این می‌ترسید که رمانش با عنوان «میدل مارچ» (Middlemarch) با این بهانه که اثر زنانه او بسیار ساده انگارانه و بیش از حد رمانتیک است نادیده گرفته خواهد شد؛ و به همین دلیل بود که بین سال‌های ۱۸۷۱ و ۱۸۷۲ در ۸ بخش و به نام جرج الیوت منتشر شد. داستان این رمان در شهری خیالی به نام میدل مارچ رخ می‌دهد و موضوعات مختلفی مانند دین، ایده آل گرایی و انقلاب اقتصادی در آن مورد بحث قرار می‌گیرند.

۱۴- عصر معصومیت- ادیت وارتون

ادیت وارتون در رمان «عصر معصومیت» (The Age of Innocence) با قدرتی خارق العاده همزمان وفور نعمت و تنگی فضا در دوران گیلدد نیویورک را به تصویر می‌کشد و داستان یک زن و شوهر تازه ازدواج کرده را روایت می‌کند که با بازگشت پسرعمویشان دچار اختلاف شده و رسوایی به بار می‌آید. «عصر معصومیت» یک رمان عاشقانه و بسیار دقیق است که هنوز هم در نشان دادن دورویی اجتماع با حسی تند از تنفر موفق عمل می‌کند.

۱۵-ربکا- دافنه دموریه

رمان «ربکا» (Rebecca) یکی از بهترین نمونه‌های ادبیات گوتیک است اگر چه دموریه این داستان را در یک قلعه تاریک و محدود دوران ویکتوریا ننوشته بلکه دنیای شخصیت‌های داستان و روح آن‌ها در عصر جنگ را روایت می‌کند. این رمان داستان زنی را روایت می‌کند که رابطه عاشقانه پیچیده و گرداب وارش با یک مرد بی زن به دلیل حضور همسر اول شوهرش به تلخی می‌گراید. «ربکا» کتابی است پر از امیال و احساسات سرکوب شده، از دست دادن‌ها و حس تهدید.

حسین علی پناهی