آشنایی با مزایا و معایب نمایشگرهای AMOLED

تکنولوژی ساخت نمایشگرها پیشرفت زیادی داشته و این روزها اگر سری به بازار گوشی‌ها بزنیم، اسامی مختلفی مثل OLED، AMOLED، IPS، PLS، Super AMOLED، Super IPS و غیره را خواهیم شنید. اما سئوال بسیاری از مشتریان این است که واقعاً معنی این واژه‌ها چیست؟ برای یک کاربرد مشخص، کدام‌یک بهتر است؟ تفاوت‌های موجود در چه حدی است؟ هدف ما در این مقاله بررسی تکنولوژی OLED و AMOLED است و می‌خواهیم انواع آن را بررسی کنیم.

AMOLED چیست؟ چه تفاوتی با سایر نمایشگرها دارد؟

AMOLED یکی از تکنولوژی‌های معروف در ساخت نمایشگرها می‌باشد که در چند گوشی و تبلت معروف اندرویدی هم به کار رفته است. بنابراین یک تکنولوژی کاملاً معروف به حساب می‌آید. AMOLED مخفف Active-Matrix Organic Light Emitting Diode است که معنای آن شبکه‌ی فعالی از دیودهای اُرگانیک تابنده‌ی نور می‌باشد. لازم به ذکر است که OLED واژه‌ی معروف‌تری به معنی دیودهای ارگانیک تابنده‌ی نور است.

روش کار AMOLED شباهت زیادی به OLED دارد. در یک نمایشگر AMOLED، دسته‌ای از لایه‌های کاتدی، ارگانیک و آندی روی یک لایه یا ماده‌ی دیگر که شامل مدارات نمایشگر است، قرار می‌گیرند. یک پیکسل بخشی از ماده‌ی ارگانیک پیوسته است که با طرحی نقطه نقطه، به بخش‌های ریزی تقسیم می‌گردد. هر یک از پیکسل‌ها را می‌توان به صورت جداگانه فعال کرد. در واقع مدار مربوطه، ولتاژی به کاتد و آند پیکسل می‌رساند و ماده‌ی ارگانیک بین دو الکترود، تحریک می‌شود و نوری از خود ساتع می‌کند.

اما نگاه دقیق‌تری به این تکنولوژی داشته باشیم. در گذشته برای روشن کردن یک پیکسل از جریان نسبتاً زیادی استفاده می‌شد؛ در واقع ماتریس یا شبکه‌ی منفعلی از پیکسل‌ها مشغول فعالیت می‌شدند. حالا به جای ماتریس منفعل از ماتریس فعال استفاده می‌شود.

در روش جدید از حداقل ۲ لایه‌ی نازک ترانزیستور (به اختصار TFT) استفاده می‌شود، که یکی مسئول شروع شارژ خازن و دیگری مسئول توقف شارژ آن است، دومین لایه‌ی نازک ترانزیستور نیز ولتاژ لازم برای برقراری جریان مطلوب جهت عملکرد یک پیکسل را تأمین می‌کند. به خاطر فعال بودن ماتریس پیکسل‌ها، نام تکنولوژی جدید را AMOLED گذاشته‌اند. علت کم مصرف بودن آن هم نیاز به جریان کمتر جهت کارکرد است.

مصرف انرژی یک نمایشگر OLED به رنگ و روشنایی آن شدیداً وابسته است. به عنوان مثل اگر یک نمایشگر با رزولوشن QVGA ، نوشته‌ای سفید را روی پس‌زمینه‌ی سیاه نمایش دهد، توان مصرفی آن حدود ۰.۳ وات است؛ اما اگر نوشته‌های سیاه روی پس‌زمینه‌ی سفید نمایش داده شود، توان مصرفی به بیش از ۰.۷ وات می‌رسد. در مورد LCDها، توان مصرفی چندان به رنگ‌ها وابسته نیست و همراه حدود ۰.۳۵ وات می‌باشد.

در نمایشگرهای AMOLED هنگام نمایش رنگ سیاه، پیکسل به کلی خاموش می‌شود و لذا نسبت کنتراست به مراتب بیشتر از پنل‌های LCD است. اگر LCD و AMOLED را زیر نور خورشید مقایسه کنیم، نتیجه این است که روشنایی کمتر AMOLED، منجر به کاهش دید آن می‌شود. البته سامسونگ با معرفی Super AMOLED و کاهش فاصله‌ی بین لایه‌ها، مشکل روشنایی را تا حدی برطرف کرده است.

سامسونگ در وسایل همراه اندرویدی خود به وفور از تکنولوژی AMOLED استفاده می‌کند و یکی از سازندگان اصلی پنل‌های AMOLED در جهان است. البته به غیر از سامسونگ، سایر سازندگان معروف مثل اچ‌تی‌سی و موتورولا هم سراغ این تکنولوژی رفته‌اند؛ ولیکن برای استفاده از آخرین دستاوردهای سامسونگ، می‌بایست در صف انتظار بایستند. راه دیگری که پیش روی رقبای سامسونگ قرار دارد، استفاده از دیگر تکنولوژی‌ها است.

یک نمایشگر AMOLED چه نقاط قوتی دارد؟

پیکسل‌های نمایشگر AMOLED با سرعتی معادل ۳ برابر سرعت فیلم‌های معمولی خاموش و روشن می‌شوند؛ لذا برای نمایش ویدئوهای پر تحرک و حرکات سریع و روان مناسب هستند.

به طور خلاصه ویژگی مهم AMOLED که باید به خاطر داشته باشید، این است که برای کاربردهای مختلف مثل تماشای فیلم و عکس و همچنین برای بازی‌ها، بسیار مناسب است. کیفیت تصویر عالی بوده و در برخی موارد نسبت به دیگر انواع نمایشگر برتری محسوسی دارد. گاهاً زیر نور مستقیم خورشید هم کیفیت نمایشگر‌های AMOLED بیشتر از رقبا است. البته این برتری‌ها همیشگی و مطلق نیست.

گوشی گلکسی اس ۳ سامسونگ دارای صفحه نمایش HD Super AMOLED

نکته‌ی دیگر این است که نمایشگر AMOLED پاسخ سریع‌تری دارد؛ نرخ نوسازی آن بالاتر است و هر چه پیشرفته‌تر می‌شود، بازدهی آن افزایش می‌یابد. مصرف انرژی کمتر در دنیای وسایل همراه، یک مسأله‌ی جدی است و سازندگان گوشی و تبلت همیشه به فکر استفاده از پنل‌هایی با مصرف انرژی کمتر هستند. مخصوصاً که امروز نوبت به استفاده از تکنولوژی مخابراتی ۴G رسیده که خود مصرف باتری را افزایش می‌دهد و عمر آن را کوتاه می‌کند.

انواع AMOLED، مثل Super، HD، Plus به چه معنی هستند؟

به طور طبیعی AMOLED هم مثل سایر تکنولوژ‌های ساخت نمایشگر پیشرفت می‌کند. سازندگان مختلفی به سمت استفاده از این تکنولوژی حرکت کرده‌اند و می‌خواهند از مزایای آن در محصولات خود استفاده کنند. بنابراین طبیعی است که AMOLED در کنار پیشوندها و پسوندهای مختلفی به کار برود. به عنوان مثال در بازار با اصطلاحاتی مثل Super AMOLED، Super AMOLED Plus، Super AMOLED Advanced و HD AMOLED Plus مواجه می‌شویم که هر یک معنی خاصی دارد.

Super AMOLED همان چیزی است که سامسونگ در مورد تکنولوژی نمایشگرهای AMOLED خود به کار می‌برد؛ در واقع این نمایشگرها دارای دیجیتایزر هستند که مسئولیت تشخیص لمس را بر عهده دارد. همانطور که اشاره کردیم، کمتر بودن فاصله‌ی بین لایه‌ها در این نوع نمایشگر AMOLED، به روشنایی بیشتر و در نتیجه دید بهتر زیر نور مستقیم خورشید می‌انجامد. این نمایشگر در محصولاتی مثل گلکسی اس، گوگل نکسوس اس، سامسونگ فوکوس و سامسونگ آمنیا دابلیو به کار رفته است.

موتورولا دروئید ریزر با صفحه نمایش Super AMOLED Advanced

Super AMOLED Plus هم یکی دیگر از اصطلاحات سامسونگی است که در مقایسه با AMOLED و Super AMOLED، باز هم درخشان‌تر و کم‌مصرف‌تر است. علت روشنایی بیشتر این نوع نمایشگر همان‌طور که قبلا گفته شد، کمتر بودن فاصله‌ی بین لایه‌ها می‌باشد. از جمله گوشی‌هایی که از این نوع نمایشگر استفاده می‌کنند می‌توان به سامسونگ گلکسی اس ۲، سامسونگ دروئید چارج و سامسونگ اینفیوز ۴G اشاره کرد.

Super AMOLED Advanced یک اصطلاح دیگر است که موتورولا وارد دنیای نمایشگرها و گوشی‌ها کرده است. این تکنولوژی نسبت به تکنولوژی Super AMOELD روشن‌تر بوده و همچنین رزولوشن بالاتری دارد. به عنوان مثال رزولوشن qHD یا ۹۶۰ در ۵۴۰ پیکسل در این نوع نمایشگر، مقابل رزولوشن WVGA یا ۸۰۰ در ۴۸۰ پیکسل در مورد Super AMOLED قرار می‌گیرد. گوشی معروف موتورولا دروئید ریزر از همین نوع نمایشگر استفاده می‌کند.

سامسونگ گلکسی نوت دارای نمایشگر HD Super AMOLED

در نهایت نوبت به HD Super AMOLED می‌رسد که در مورد نمایشگر‌هایی با رزولوشن بالا مثل ۱۲۸۰ در ۷۲۰ پیکسل و بالاتر به کار می‌رود. محصولاتی مثل سامسونگ گلکسی نوت، سامسونگ گلکسی اس ۳ و سامسونگ گلکسی تب ۷.۷ از این تکنولوژی برخوردارند. البته توجه کنید که تبلت گلکسی تب ۷.۷ به طور دقیق از نمایشگر HD Super AMOLED Plus بهره می‌برد.

کدامیک از انواع AMOLED برای ما مناسب‌تر است؟

اگر قصد خرید یک گوشی جدید را دارید، مطمئناً اندازه و تکنولوژی صفحه نمایش، یکی از مهم‌ترین فاکتورها در انتخاب شماست. فاکتورهای مهم دیگری مثل سرعت پردازنده، پشتیبانی از اینترنت نسل سوم یا چهارم، نسخه‌ی سیستم‌عامل و قابلیت ارتقای آن، عمر باتری، سازگاری با اپراتورهای تلفن همراه و حتی کارایی دوربین یا دوربین‌ها هم در انتخاب مشتری مؤثر می‌باشند. اما به موضوع اصلی برمی‌گردیم، تکنولوژی ساخت نمایشگر؛اگر بخواهید یکی از نمایشگرهای AMOLED را انتخاب کنید، در ابتدا باید به سوالات زیر پاسخ دهید:

آیا به دنبال کیفیت بالای تصاویر هستید؟

آیا از گوشی در فضای بازی به وفور استفاده می‌کنید؟

آیا به طور معمول از گوشی برای تماشای فیلم و استفاده از نرم‌افزارها و بازی‌های گرافیکی استفاده می‌کنید؟

سه سوال ذکر شده در انتخاب بهترین نوع AMOLED تأثیر مستقیم دارند. به بیان دیگر نمی‌توان یکی از انواع یاد شده را به عنوان بهترین نوع AMOLED قلمداد کرد و همه چیز به نوع استفاده‌ی شما بستگی دارد. با این وجود اگر می‌خواهید گوشی خود را بر اساس نمایشگر آن انتخاب کنید، بهتر است سراغ Super AMOLED Plus یا HD Super AMOLED بروید. این نمایشگرها در جدیدترین وسایل همراه سامسونگ به کار رفته‌اند و لذا از نظر قدرت پردازنده، امکانات ارتباطی و اینترنت و نیز نسخه‌ی سیستم عامل، با مشکل خاصی روبرو نمی‌شوید.

پنل‌های Super AMOLED Plus ساب‌پیکسل‌های بیشتری دارند و در نتیجه کیفیتشان نسبت به نمایشگرهای رتینا که تراکم پیکسلی فوق‌العاده‌ای دارند، نزدیک‌تر بوده و واضح‌تر می‌باشند. منظور از ساب‌پیکسل، تک‌تک سلول‌های رنگی است که در یک پیکسل دیده می‌شوند. توجه کنید ساب‌پیکسل بیشتر به این معنی نیست که تصاویر با کیفیت‌تر هستند چرا که بالا بودن تعداد پیکسل‌ها و در واقع رزولوشن هم بسیار مهم است.

HD Super AMOLED برای افزایش رزولوشن، از تند و تیز بودن تصاویر صرف‌نظر کرده است. انجام این مهم با استفاده از تکنولوژی PenTile میسر شده که در نمایشگرهای Super AMOLED معمولی هم کاربرد دارد. همان‌طور که می‌دانید منظور از رزولوشن اچ‌دی، رزولوشنی بیشتر از ۱۲۸۰ در ۷۲۰ پیکسل می‌باشد.

HD Super AMOLED Plus و Full HD Super AMOLED Plus نیز دو اصطلاح جدیدی هستند که در مورد گوشی‌های جدید سامسونگ که رزولوشن بالاتری دارند، به کار می‌رود. توجه کنید که در گوشی جدید گلکسی اس ۴ از نمایشگر Full HD AMOLED استفاده شده است.

تکنولوژی PenTile چه طور به افزایش رزولوشن نمایشگر کمک می‌کند و معایب آن چیست؟

منظور از تکنولوژی پن‌تایل یا ماتریس پن‌تایل این است که نحوه‌ی چیدمان ساب‌پیکسل‌ها در یک پیکسل از نمایشگر AMOLED به صورتی خاص است. نمایشگر‌های پن‌تایل چیدمانی از رنگ‌های قرمز، سبز، آبی و مجدداً سبز رنگ دارند که به اختصار RGBG نامیده می‌شود. به تصویر زیر توجه کنید تا تفاوت دو چیدمان RGB-RGB و RGBG را ببنید.

مزیت استفاده از پن‌تایل این است که با استفاده از ساب‌پیکسل‌های کمتر می‌توان به رزولوشن بالاتری دست یافت.اما عیبی که در این روش وجود دارد این است که تصاویر همان تند و تیزی که انتظار می‌رود را ندارند؛ چرا که پیکسل‌های کمتری وارد عمل می‌شوند.

نمایشگر سمت راستی چیدمان پن‌تایل یا RGBG دارد و نمایشگر سمت چپی از RGB-RGB استفاده می‌کند

بین انواع AMOLED، تنها نوعی که از چیدمان معمولی RGB-RGB استفاده می‌کند، Super AMOLED Plus است، که کیفیت بالاتری هم دارد.

سایر تکنولوژی‌های ساخت نمایشگر

نمایشگرهای AMOLED بیشتر توسط سامسونگ و در وسایل همراه اندرویدی و ویندوز فونی مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ اما انواع مختلف AMOLED را می‌توان در دیگر گجت‌های همراه، گوشی‌ها و تبلت‌ها، کنسول‌های بازی، مدیاپلیرها و دوربین‌های هوشمند هم مشاهده کرد.

اگر موضوع، بررسی انواع نمایشگر در وسایل همراه باشد، تکنولوژی‌های دیگری مثل نمایشگر رتینا در محصولات اپل و تکنولوژی SLCD در محصولات سامسونگ، اچ‌تی‌سی، سونی و غیره نیز وارد رقابت با نمایشگرهای AMOLED می‌شوند.

دیگر کاربردهای نمایشگر‌های AMOLED

نمایشگرهای AMOLED در حال حاضر در وسایل همراه به کار می‌روند؛ ولیکن انتظار داریم که با پیشرفت این تکنولوژی و کاهش هزینه‌های تولید، شاهد استفاده از آن در محصولات بزرگتری مثل تلویزیون‌های HDTV هم باشیم. سامسونگ نمونه‌ای از یک تلویزیون ۴۰ اینچی AMOLED تولید کرده که ذیلاً تصویر آن نشان داده شده است:

نمونه‌ی تلویزیونی ۴۰ اینچی با نمایشگر AMOLED که توسط سامسونگ تولید شده است

اخیراً iSuppli مطالعه‌ای در مورد مشکلات سازندگانی که می‌خواهند تلویزیون‌های AMOLED را به مرحله‌ی تولید انبوه برسانند، صورت گرفته، که طبق آن می‌توان نتیجه گرفت که در سال جاری، تنها چند هزار عدد از این نوع تلویزیون‌ها فروخته خواهد شد. در سال‌های آتی، با کاهش هزینه‌های تولید، میزان تولید و فروش این نوع تلویزیون‌ها، تدریجاً افزایش می‌یابد.

به جدول زیر توجه کنید تا مشخصات یک نمایشگر AMOLED را با دیگر تلویزیون‌هایی که از سایر تکنولوژی‌ها استفاده می‌کنند مقایسه کنید.

تلویزیون‌های AMOLED در برابر تلویزیون‌های LCD، مقایسه توسط iSuppli

با توجه به جدول فوق، مشخص است که نسبت کنتراست، زمان پاسخ‌گویی، توان مصرفی و ابعاد یک تلویزیون AMOLED، به مراتب بهتر از یک تلویزیون LCD می‌باشد؛ تنها عامل منفی، قیمت بالای تلویزیون AMOLED است.

رسول شیری