رئیس‌جمهوری ایران در سفری سه روزه به عراق، با اشاره به روابط اقتصادی موفق ایران با این همسایه غربی از آمادگی فعالان اقتصادی ایران برای افزایش میزان صادرات تا ۲۰میلیارد دلار خبر داده است. اکنون سقف صادرات ایران به عراق ۱۲میلیارد دلار برآورد می‌شود و کارشناسان بر این باورند که رقم اعلامی از سوی حسن روحانی در سال‌های پیش‌رو قابل دسترسی است.
یحیی آل‌اسحاق، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق در گفت‌وگو با «آرمان» با مثبت خواندن دستاوردهای این سفر، از ایجاد سه شهرک صنعتی و تجاری میان دو کشور خبر داده و به بررسی چگونگی تسهیل تجارت ایران و عراق پرداخته است که در ادامه می‌خوانید.
آیا افزایش ارزش صادرات ایران به عراق تا ۲۰ میلیارد دلار قابل دسترسی و انجام است؟
ما از ابتدای سال ۹۷ تاکنون، حدود هشت‌میلیارد دلار کالا به عراق صادر کرده‌ایم. همچنین بیش از سه‌میلیارد دلار نیز در بخش نفت، گاز، برق و انرژی صادرات داشته‌ایم که این رقم، میزان صادرات ما تا پایان سال‌جاری را قطعا به ۱۲میلیارد دلار می‌رساند. پیش‌بینی افزایش صادرات تا ۲۰میلیارد دلار در سال‌های آینده نیز غیرمحتمل و دور از دسترس نیست.
زیرا در همه این حوزه‌ها و موارد دیگری از قبیل خدمات فنی‌ومهندسی، حتما زمینه‌های زیادی وجود دارد؛ به‌ویژه با وجود کارهای زیربنایی انجام‌شده و سرمایه‌گذاری‌های صورت‌گرفته و امکانات و تسهیلاتی که در روابط بانکی ایجاد شده است این امر قابل دسترسی است. در روابط بانکی مبنا را بر ریال و دینار قرار دادیم که بسیاری از مشکلات، این‌گونه حل شد.
نرخ را هم بر مبنای سنا در نظر گرفتیم که کمک خواهد کرد. علایق دو کشور برای حل باقیمانده مسائل بروکراتیک در حوزه استاندارد، گمرک، ثبات مقررات و روادید مشهود است. بحث روادید را که مذاکره کردیم و حل شده است و برای مردم عادی رایگان می‌شود و گردشگری سلامت، سیاحتی و زیارتی بهتر خواهد شد. در حوزه گردشگری سلامت، بالای شش‌میلیون گردشگر از هر دو طرف وجود دارد و افزایش آن قطعا محتمل است.
آیا این ۲۰ میلیارد دلار در صادرات ایران خلاصه خواهد شد؟
ما اکنون عمدتا صادرکننده هستیم اما با توجه به تعاملاتی که قرار است در منطقه شکل بگیرد، مقداری از نیازهایمان را می‌توانیم از طریق عراق از کشورهای دیگر وارد کنیم. برخی مقررات در زمینه ترانزیت کالا در عراق وجود دارد که اگر آنها رفع شوند حجم بسیار خوبی از نیازهای ما از این طریق ممکن می‌شود.
به‌ویژه اگر خطوط ریلی شلمچه را بتوانیم نهایی کنیم، راه‌آهن ما می‌تواند به سوریه و اردن نیز متصل شود که منافع خوبی دارد. در زمینه‌های نفت و گاز و پتروشیمی و دیگر مسائل، زمینه برای یک کار بسیار بزرگتر از ۲۰میلیارد دلار نیز خارج از ذهن نیست ضمن اینکه عزم مسئولان دو کشور نیز بر همین امر است که تجارت را تا این میزان ارتقا دهند.
آیا پیش از سفر رئیس‌جمهوری و در زمان آماده‌سازی مقدمات، مشورتی با اتاق مشترک ایران و عراق صورت گرفت؟
بله؛ دبیرکل ما در تمامی جلسات حضور داشته و اتاق مشترک ایران و عراق در بسیاری از این زمینه‌ها هم پیشنهاد‌دهنده بوده و هم حضور داشته است. در این سفر هم حدود ۱۰ نفر از اعضای اتاق، هیات دولت را همراهی می‌کنند. بخش خصوصی در این زمینه فعال است و اتاق طرف مشورت قرار گرفته و پیشنهادهای آن، وجه عملیاتی پیدا کرده است.
آیا برای رقابت با کشورهای دیگر همچون ترکیه که رقیب قدرتمندی در بازار عراق محسوب می‌شود، برنامه‌ریزی انجام شده است؟
رقیب ایران در عراق، فقط ترکیه نیست؛ هر قدر فضای امنیتی عراق شکل بهتری پیدا کند، کشورهایی مانند چین، ایتالیا و دیگر کشورهای اروپایی ممکن است به این بازار وارد شوند.ما رقبای سختی خواهیم داشت. به‌ویژه آنکه برخی رقبای ما مورد حمایت‌های ویژه‌ای هستند؛ مثلا عربستان مبالغی را که پیش از این- برای فعالیت علیه ایران در عراق- در اختیار داعش می‌گذاشت، اکنون در حوزه اقتصادی خرج می‌کند و به شرکت‌های خود در عراق، سوبسید می‌دهد. ما می‌دانیم که رقابت سختی پیش‌رو داریم اما این امر به‌علت مزیت‌هایی که داریم، برای ما شدنی است.
ترکیه کمی از ما جلو بود اما اکنون حجم مبادلات ما با عراق در حال پیشی‌گرفتن از ترکیه است. اما ترکیه کالاهای ویترینی و مصرف نهایی یا سوپری را بیشتر وارد بازار می‌کند و ما نیز باید رفته‌رفته در این حوزه فعال‌تر شویم. وضعیت بسته‌بندی و بازاریابی ترکیه از ما بهتر است اما در عین حال ما در حال رقابت هستیم و رقابت‌های جدی‌تری را پیش‌رو داریم. به همین علت باید برای یک بازار بزرگ آماده شویم.
آیا اتاق تمایل و برنامه‌ای برای بازاریابی و رقابت در کالاهای مصرف نهایی دارد؟
بله؛ همین حالا هم هشت‌میلیارد دلار کالای مصرف نهایی به عراق می‌فرستیم. غیراز آن در رابطه با نمایشگاه‌های فصلی و دائمی، ساماندهی شبکه فروشگاه‌های زنجیره‌ای در بصره و بغداد اعضای اتاق در حال فعالیت هستند.
آیا این فعالیت‌ها به معنای حضور برندهای ایرانی در بازار عراق است؟
بله، برندهای ایرانی در بازار عراق حضور دارند اما باید قوی‌تر شوند. یعنی وقتی یک بازار ظرفیت ۲۰میلیارد دلار صادرات را دارد باید تمهیداتی اندیشیده شود که بتوان این میزان صادرات را عملیاتی کرد.
به حمایت ویژه عربستان از بازرگانان این کشور در بازار عراق اشاره کردید؛ آیا بازرگانان ایرانی نیز از چنین حمایت‌هایی برخوردار هستند؟
دولت تا جایی که می‌تواند حمایت می‌کند اما این تجارت نیازمند توجه بیشتری است. ثبات و نگهبانی دستاوردهای سیاسی و امنیتی ایران در عراق، بر عهده حوزه اقتصادی است. فعالان ما سوبسید نمی‌خواهند اما حمایت‌هایی در حوزه ضمانت‌نامه‌ها لازم است صورت گیرد؛ سرمایه صندوق ضمانت باید افزایش یابد و تسهیلات بیشتری ایجاد کند. همچنین در حوزه حمل‌و‌نقل و کمک به حل مشکل استاندارد و مسائل بروکراتیک که بسیاری از آن حل شده است، نیاز به توجه بیشتری است زیرا تماما قابل حل هستند.
در موافقت‌نامه‌ای که در این سفر انجام شده و هنوز به‌صورت رسمی اعلام نشده است، ایجاد سه شهرک مشترک صنعتی در طول ۱۴۰۰ کیلومتر مرزی که با عراق داریم، دیده شده است. اگر این سه شهرک ساماندهی شوند، زمینه سرمایه‌گذاری مشترک برای قعالان ایرانی و عراقی به‌خوبی فراهم است که خود، عامل رشد تجارت خواهد شد. نقل و انتقالات مالی بر اساس ریال و دینار نیز اگر تسریع و تسهیل شود بسیاری از مشکلات حل شده و نیازی به سوبسید مالی نداریم. اما نیاز به تسهیلات داریم.
در ارتباط با روادید و ویزا اکنون برای تجار ایرانی توافق انجام شده و نیازی نیست که تاجران ایرانی برای هر سفر یک ویزا بگیرند. بسیاری از این حمایت‌ها انجام شده و بسیاری نیز در حال انجام است.
آیا دستاوردهای سفر رئیس‌جمهوری را مثبت ارزیابی می‌کنید؟
قطعا؛ سفر بسیار خوبی بود و مقدمات خوبی نیز فراهم شده بود؛ حمایت‌ها و استقبالی که همه تصمیم‌گیران عراقی از این سفر انجام داده‌اند قابل توجه و نشان‌دهنده اقتدار جمهوری اسلامی ایران است. مسئولان ما در آن کشور تقریبا با همه مسئولان عراقی و در همه رده‌ها جلساتی داشتند.
این دیدارها را قیاس کنید با سفر ترامپ که می‌گوید من هفت‌هزار‌میلیارد دلار در عراق هزینه کردم اما باید شبانه به این کشور سفر کنم و کسی متوجه آن نشود؛ اما رئیس‌جمهوری ما با این همه مورد استقبال قرار گرفته است. این موارد آثار فراوانی در حوزه‌های سیاسی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی خواهد داشت. در مجموع این سفر موفقیت‌آمیز بوده است.
زینب مختاری
- 17
- 5
