لبنیات، کنسرو ماهی، حبوبات و تنقلات امسال بیشتر از سال‌های گذشته برگشتی دارد. این موضوع را دریانی، عضو اتحادیه خواربارفروشان به شهروندآنلاین می‌گوید و توضیح می‌دهد:« اوضاع فروش لبنیات از همه وخیم‌تر است و مردم به راحتی آن را فاکتور گرفته‌اند. البته افراد زیادی نسبت به حذف لبنیات از سفره خانواده‌های ایرانی هشدار داده‌اند و حالا ایرانی‌ها کمتر از نصف متوسط جهانی لبنیات مصرف می‌کنند. درحالی‌که میانگین سرانه مصرف لبنیات در جهان ۱۵۰ کیلوگرم است، سرانه مصرف لبنیات ایرانی‌ها از ۹۰کیلوگرم در ابتدای دهه ۸۰ به حدود ۶۰ کیلوگرم کاهش داشته است. »
کاوه زرگران، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی تهران هم درحالی هفته گذشته از کاهش ۲۱درصدی مصرف لبنیات در کشور خبر داد که دریانی، عضو اتحادیه خواربارفروشان به شهروندآنلاین می‌گوید: «بیشترین کاهش فروش در ماه‌های گذشته مربوط به گروه لبنیات است.» او که معتقد است کاهش قدرت خرید خانوار موجب شده که بسیاری از اقلام از سبد خرید خانوار حذف شود، ادامه می‌دهد: «بسیاری از تولیدات بخش صنایع تبدیلی بخش کشاورزی مانند گذشته فروش ندارند و بازگشت محصول از فروشگاه‌ها به کارخانه‌ها زیاد شده است.»
به گفته این فعال بازار برخی از خانه‌ها حتی هفته‌ای یک بطری شیر هم نمی‌خرند. اما کاهش مصرف در یکی از حیاتی‌ترین مواد غذایی درحالی رخ داده که به گفته زرگران تورم مواد خوراکی در ایران چند برابر کشورهای دیگر است. بر اساس اعلام بانک مرکزی (قبل از تورم امسال) ۲۶درصد درآمد خانوار هزینه خرید مواد غذایی و آشامیدنی می‌شد که این رقم در قطر ۱۳درصد است.
به گفته فعالان بازار، برنج ایرانی، کنسروهای غذایی بخصوص تن ماهی، حبوبات، روغن‌های سالم همچون زیتون، کنجد، هسته انگور و برخی مواد شوینده از دیگراقلامی هستند که فروششان در یک‌سال گذشته به یک دهم رسیده است.
تورم مواد غذایی در ایران ۲ تا ۳ برابر کشورهای توسعه‌یافته
برابر آمار بانک مرکزی ۲۶درصد درآمد خانوار شهری برای تأمین مواد خوراکی و آشامیدنی هزینه می‌شود، درحالی‌که این میزان در کشورهای توسعه‌یافته از حدود ۵ /۶ تا نهایتا ۱۳درصد است؛ یعنی یک خانوار ایرانی باید حداقل سهمی دو برابر یک کشور توسعه‌یافته، از درآمدش را به خرید مواد غذایی اختصاص بدهد. باید دقت کنیم که کشش افزایش این سهم وجود ندارد و اساسا درآمد خانوار ایرانی در شرایط کنونی اجازه نمی‌دهد در این حوزه افزایش بیشتری یابد، در نتیجه افزایش بیشتر هزینه به کم شدن خرید مواد غذایی و کوچکتر شدن سفره خانوار منجر می‌شود.
در سال جاری افزایش شدید دیگر هزینه‌ها ازجمله اجاره مسکن باعث شده تا به دیگر هزینه‌ها حتی خرید مواد غذایی فشار وارد شود. به هر حال اولویت اول هزینه‌های یک خانوار شهری، اجاره مسکن و بعد خرید مواد غذایی است و این دو به‌تنهایی نزدیک به ۷۰درصد هزینه‌های خانوار را شامل می‌شوند. این هزینه‌ها در یک‌سال گذشته بیشترین تأثیر را از تورم پذیرفته‌اند و پیش‌بینی آن سخت نیست که تا چه اندازه فشار بر تأمین مالی خانوار وارد شده است.
خرج لبنیات در سفره خانواده چقدر است؟
کاهش مصرف لبنیات این روزها بسیاری از سوپرمارکت‌داران را هم نگران کرده است. سعید یکی از مغازه‌داران حوالی میدان آزادی تهران در این‌باره به شهروندآنلاین می‌گوید: «این‌که این روزها مردم کمتر برنج ایرانی می‌خورند یا برای پخت و پز از روغن‌های سالمی همچون زیتون، کنجد و هسته انگور استفاده نمی‌کنند، نگران‌کننده است. اما درحال حاضر مهمترین مشکلی که ممکن است سلامت جامعه ایرانی را تهدید کند، کاهش مصرف لبنیات است.»
جالب است بدانید یک بسته پنیر ایرانی که تیر پارسال به قیمت ۶هزار تومان فروخته می‌شد، حالا به حدود ۱۱هزار تومان، ماست نیم کیلویی ساده از ۴هزار تومان به ۹هزار تومان و شیر از حدود ۲۵۰۰ تومان به حدود ۶هزار و در برخی از برندها به حدود ۹هزار تومان رسیده است. حالا اگر یک خانواده ۴ نفری به صورت ماهانه حداقل ۱۵ بطری شیر، دو قالب پنیر،۳ قالب کره، سه عدد خامه برای صبحانه و میان وعده و همچنین دو عدد ماست در کنار وعده‌های غذایی تهیه کند، باید حدود ۱۶۰ هزار تومان خرج لبنیات موجود در سفره ماهانه کند.
خداحافظی با برنج وطنی
اما این افزایش قیمت تنها به محصولات لبنی محدود نمی‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بهای هر کیلو برنج داخلی درجه یک از حدود ۱۴هزار تومان در‌سال گذشته به حدود ۳۰هزار تومان رسیده است. دریانی می‌گوید: «به همین دلیل بسیاری از خانواده‌ها دیگر قید برنج وطنی خود را زده و به سراغ برنج‌های هندی و پاکستانی رفته‌اند.»
او البته این نکته را هم اضافه کرد که به دنبال رشد قیمت برنج ایرانی، برنج خارجی صعودی شد و از حدود ۷۵۰۰ تومان به ۹هزار تومان رسیده است. درحال حاضر اگر سرانه مصرف یک خانواده ۴ نفری را حدود ۱۰کیلو در ماه بدانید، خرج استفاده از برنج ایرانی حدود ۳۰۰هزار تومان در ماه خواهد بود و این درحالی است که اگر خانواده تمام نیاز خود را از برنج خارجی تأمین کند، چیزی حدود ۹۰هزار تومان هزینه برایش تراشیده می‌شود.
گرانی و جایگزین‌های گوشت
بعد از گرانی گوشت، بسیاری از خانواده‌های کم درآمد حبوبات را جانشین گوشت کردند. اما این جایگزین ارزان‌قیمت هم حالا دستخوش افزایش قیمت شده است. در خرداد ماه‌سال ۱۳۹۸ نسبت به خردادماه‌سال ۹۷ ، سیب‌زمینی در حدود ۴۹۵۸ تومان، گوشت گوسفند ۵۰۶۷۴ تومان، گوشت گاو و گوساله ۵۰۵۳۸ تومان، لوبیا چیتی ۴۰۸۷ تومان و عدس ۱۶۶۷ تومان برای هر کیلو افزایش قیمت داشته است. این رشد قیمت‌ها حالا منجر به کاهش خرید حبوبات در بسیاری از سوپرمارکتی‌های تهران شده است.
مجبور نباشند کنسرو نمی‌خرند
از دیگر کالاهایی که کمتر کسی سراغ خرید آن می‌رود، تن ماهی و دیگر کنسروهای غذایی است. تن ماهی که تا فروردین امسال به‌طور متوسط ۸هزار تومان قیمت داشت، این روزها حدود ۱۷هزار تومان خرج روی دست خریداران خود میگذارد. دریانی در این‌باره می‌گوید: «اما این کالاها سهم بالایی در سبد مصرفی خانوار ندارند و حذف آن مشکل زیادی را برای مردم ایجاد نمی‌کند.» به گفته او در گذشته بسیاری از افراد برای طبخ غذای خانگی هم از کنسروهای آماده استفاده می‌کردند، اما حالا تنها کسانی که ناچارهستند، به سراغ خرید این اقلام می‌روند.
خرج حدود ۱۴۰هزار تومانی نظافت
رعایت بهداشت شخصی بدن و لباس برای داشتن ظاهری آراسته و تنی سلامت از واجبات زندگی است، چراکه صرف نظر از فایده مصرف محصولات بهداشتی در حفظ آراستگی ظاهری، با رعایت نکردن بهداشت شخصی، احتمال ابتلا به بیماری‌ها در خانواده بشدت افزایش یافته و احتمال دارد خرج بزرگتری را روی دست خانواده بگذارد و حتی امکان دارد مانع از فعالیت اعضای خانواده شود. بنابراین واجب است تا بخشی از سبد خرید ماهانه این خانواده دو نفره نیز به محصولات بهداشتی اختصاص پیدا کند.
اگر ملزومات ماهانه یک خانواده دو نفره را به خرید یک عدد خمیر دندان به قیمت ۱۵ هزار تومان، یک عدد شامپو با قیمت ۲۰هزار تومان، یک عدد مایع ظرفشویی کوچک به قیمت ۱۰هزار تومان، یک عدد مایع لباسشویی کوچک به قیمت ۱۵هزار تومان، یک عدد مشکین شوی به قیمت ۱۶هزار تومان، یک عدد رنگین شو به قیمت ۱۸هزار تومان، یک عدد سفیدشو به قیمت ۱۰هزار تومان، دو جعبه دستمال کاغذی مجموعا به قیمت ۲۰هزار تومان، و دو رول دستمال توالت مجموعا به قیمت ۱۴هزار تومان محدود کنیم، این خانواده ناچار است ماهانه حدود ۱۴۰هزار تومان برای تأمین محصولات بهداشتی حداقلی کنار بگذارد. آن‌گونه که فعالان بازار می‌گویند حالا بسیاری از خانوارها ناچارند که قید برخی از مواد شوینده همچون مشکین‌شوی یا رنگین شوی و نرم‌کننده را بزنند.
سهیلا روزبان
- 15
- 3
