به گزارش انتخاب، یک کارشناس مسائل اقتصادی معتقد است، اقتصاد ایران در مقطع کنونی روز‌های سختی را سپری می‌کند؛ کلیه شاخص‌های کلان اقتصادی در وضعیتی نامطلوب قرار دارند. شکاف میان فقر و غنا افزایش یافته، سبد مصرفی معیشت جامعه ایران طی ۱۴ سال گذشته تا کنون، بنابر اساس آمار‌های دولتی ۳۰ درصد کوچک‌تر شده است، اما این آمار با واقعیات ملموس جامعه همخوانى ندارد بنظر می‌رسد جامعه فشار هاى تورمى بیشترى را تحمل می‌کند.
محمود جام ساز، استاد اقتصاد در ارزیابی خود از وضعیت اقتصادی کشور در نیمه نخست سال جاری گفت: «اقتصاد ایران در مقطع کنونی روز‌های سختی را سپری می‌کند؛ کلیه شاخص‌های کلان اقتصادی در وضعیتی نامطلوب قرار دارند. شکاف میان فقر و غنا افزایش یافته، سبد مصرفی معیشت جامعه ایران طی ۱۴ سال گذشته تا کنون، بنابر آمار‌های دولتی ۳۰ درصد کوچک‌تر شده است. اما بنظر می‌رسد این آمار با واقعیات ملموس جامعه همخوانى ندارد، جامعه فشار تورمى بیشترى را تحمل می‌کند. واقعیات اجتماعی نشان می‌دهند، احساس فقر در کشور به شدت افزایش پیدا کرده و هم جامعه شهری و هم روستایی دچار فقر تغذیه هستند. تولید در روستا‌ها به شدت کاهش یافته و همین امر بر شهر‌ها نیز آثار نامطلوبی داشته است.»
وی افزود: «در حال حاضر دولت با مشکلات و معضلات کمبود منابع مالی دست و پنجه نرم می‌کند و آحاد ملت، به ویژه کارگران و اقشار فرو دست و کارمندان و صاحبان درآمدهاى حداقلى ثابت و بخش عظیمی از طبقه متوسط گرفتار وضعیت معیشت خود هستند. در این شرایط، اولین مسئولیت دولت باید تامین معیشت و رفاه آحاد جامعه باشد، اما چشم‌انداز مطلوبى پیش‌روی دولت با تمام ابزار‌هایی که برای کسب درآمد به کار گرفته، وجود ندارد.»
وی افزود: «سیاست‌های داخلی و خارجی کشور به گونه‌ای بوده که اقتصاد کشور را در حوزه داخلی به سمت کاهش هر چه بیشتر تولید ناخالص داخلی و کوچک شدن اقتصاد کشور سوق داده است. در نتیجه شاهد هستیم که تولید ناخالص داخلی بر اساس آمار‌ها در بهار امسال ۳.۵ درصد منفی اعلام شده که در صورت تداوم وضعیت موجود احتمالا در پایان سال به منفی ۱۰ تا ۱۲ درصد افزایش پیدا خواهد کرد که این به معنای کوچک شدن اقتصاد، کاهش درآمد ملی و رشد بیکارى است.»
شاهد عدم سرمایه‌گذاری در بخش تولید و بحران در صادرات هستیم
این اقتصاددان در بخشی دیگر از گفته‌های خود تاکید کرد: «مقایسه حجم نقدینگی که افزون بر ۲۷۰۰ میلیارد تومان و نرخ تولید ناخالص داخلی نشان می‌دهد که سرمایه‌ها به سمت تولید حرکت نکرده‌اند. در یک سال گذشته حدود ۲۰ میلیارد دلار سرمایه از کشور خارج شده که احتمالا بخش عمده آن‌ها به سمت خرید املاک در ترکیه و قبرس و ... و نیز سرمایه‌گذاری در کشور‌های دیگر اختصاص پیدا کرده است. متاسفانه با کاهش تولید ناخالص داخلی از یک طرف و بسته شدن منافذ ورودی دلار از طرف دیگر، صادرات ما به شدت ضربه خورده و در همین ۶ ماه گذشته ارزش صادرات ما حدود ۶۰ درصد کاهش داشته است. دولت علاوه بر کسر بودجه، با بدهی‌های روزافزون به سازمان‌هایی همانند تامین اجتماعی مواجه بوده که رقمی قریب به ۳۰۷ هزار میلیارد تومان را شامل می‌شود. همچنین، دولت با مساله بدهی به بانک‌ها و بانک‌های خصوصی داخلی مواجه است.»
وی افزود: «همچنین، بسیاری از پیمانکاران پروژه‌های خود را به دلیل عدم پرداخت مطالبات تعطیل کرده که این خود به معنای تعطیلی پروژه‌های عمرانی در کشور است. با تمهیداتی که دولت در راستای مقابله با کمبود منابع درآمدى بودجه و مقابله با کرونا انجام داده که شامل عرضه اوراق قرضه، فروش بخشی از دارایی‌های دولت، تقویت بورس از طریق عرضه درصدی از سهام شرکت‌های دولتی و سایر بنگاه‌های مختلف همانند شرکت سرمایه‌گذاری شستا، آزادسازی فروش سهام عدالت و تاسیس صندوق هاى سرمایه‌گذاری ETF (traded fund Exchange) است، احتمالا بخشی از کسری دولت پوشش داده می‌شود و به قول آقای روحانى دولت با گشایش اقتصادی و مالى روبرو خواهد شد، اما اکنون پرسش این است که آیا این گشایش، گره کلاف درهم پیچیده فقر و معیشت مردم را باز خواهد کرد؟ البته پاسخ تردید آمیز است؛ و بزرگ‌ترین سرمایه اجتماعی دولت که اعتماد است بیش از بیش آسیب خواهد دید و اعتراضات جامعه را در بیان مطالبات خود بیشتر خواهد نمود.»
دیپلماسی ناکارآمد و فساد نهادینه شده، اقتصاد کشور را بحرانی کرده‌اند
جام‌ساز در بخشی دیگر از اظهارات خود پیرامون منشاء مشکلات اقتصادی کنونی کشور تاکید کرد: «منشاء را باید در سیاست‌هاى اقتصاد سیاسی و دیپلماسی ناکارآمد و فساد جستجو کرد. تا کنون استراتژی منسجم و مشخصی در ارتباط با ساماندهی اقتصاد کشور ارائه نشده است؛ زیرا هر اقدامی در مسیر ایجاد رونق اقتصادی، نیازمند تامین مالی ومستلزم عقلانیت عملى است. در شرایطی که اقتصاد کشور سال‌ها به نفت وابسته بوده، با تشدید تحریم‌های انرژی و مبادلات بانکی دست دولت از این درآمد‌های آسان را کوتاه شده است؛ لذا دولت در تلاش است راهکاری برای فروش نفت و مقابله با تحریم‌ها پیدا کند.»
این کارشناس مسائل اقتصادی در بخشی دیگر از گفته‌های خود تصریح کرد: «در موقعیت کنونى دولت امیدوار است که در آینده نزدیک تروئیکای اروپایی زمینه گشایش اقتصادی را برای ایران ایجاد کنند، اما باید توجه داشت که تا زمانی که قواعد مربوط به FATF و لوایح مربوط به آن همانند CFT و پالرمو مورد تصویب قرار نگیرد، اعتبار ایران در زمینه تراکنش‌های مالی زیر سئوال است.»
به روسیه و چین به عنوان شریک اقتصادی نباید اعتماد کرد
محمود جام ساز در ادامه گفته‌های خود تصریح کرد: «در مقطع کنونی کم‌تر بانکی حاضر به انجام تراکنش و مبادله مالی با ایران است. برای نمونه از حدود ۴ ماه گذشته تا کنون، چند نفت کش ایرانی در چین لنگر انداخته و اجازه تخلیه به آن‌ها داده نمی‌شود. بهره حال پکن زمانى که یخ روابط تنش آلودش با آمریکا آب شود، دیگر در تقابل با آمریکا از تهران حمایت نخواهد کرد. در سوی دیگر، وضعیت روسیه نیز مشخص است که تجارب تاریخی نشان می‌دهد نمی‌توان به این کشور اعتماد کرد. دستیابى به آب‌هاى گرم خلیج فارس از آرزوهاى دیرینه روسیه است که راه آن از ایران می‌گذرد.»
وی افزود: «اکنون امید دولت ایران به نتیجه انتخابات آمریکا و احتمال پیروزی جو بایدن و کاملا هریس معطوف شده تا از این طریق بتوانند زمینه مذاکره را در مورد برجام آغاز کنند. اما روشن است که دیگر مطالبات آنان نسبت به برجام افزون شده و تولید موشکهاى بالستیک و کروز و دخالت هاى ایران درمنطقه و دیگر مسائل نیز وارد دستور مذاکره خواهد شد، که ایران مواضع قاطع خود را در این موارد از قبل اعلام نموده است. در حال حاضر طبق نظر سنجى‌ها شانس بایدن از ترامپ بیشتر است، اما ممکن است نظرسنجى‌ها همانند دوره پیشین از قاطعیت بى بهره باشد. به هرحال ما در هر صورت با تحریم‌هاى ترامپ و کنگره و فقدان روابط دیپلماتیک مطلوب با سه کشور اروپایی امضاء کننده برجام روبرو هستیم که لازم است با استعانت از عقلانیت در راستاى منافع و مصالح ملى به حل آن اقدام کنیم، اما با توجه به نقش گروه هاى سیاسى در توسعه سیاست عمومى و روابط سنگین میان دیوانسالارى دولتى و دیگر نهاد‌ها تعریف مرزهاى دولت بشدت نامشخص شده و لذا دولت به تنهایى در اتخاذ تصمیمات سیاست خارجى نقش تعیین کننده ندارد. در صورت انتخاب مجدد ترامپ البته روند تحریم‌ها شدت خواهد یافت، اما هیچ گره اى نیست که با دست گشوده نشود. بر اساس منطق دیالکتیک هگل کنش خرد گونه دو نظر مخالف را در یک نظریه جمع می‌کند. باید منتظر ماند و دید که آیا منطق دیالکتیک برای گفتگو میان ایران و غرب مثمر ثمر خواهد بود یا خیر.»
- 19
- 4
