عمر صعود بورس به امروز نرسید | بازگشت عرضه های اولیه

به گزارش ایسنا، شاخص کل بورس امروز با ۲۶ واحد کاهش در رقم یک میلیون و ۳۰۱ واحد ایستاد. شاخص کل با معیار هم وزن ۲۵۱ واحد کاهش یافت و رقم ۳۳۳ هزار و ۲۸ واحد را ثبت کرد.

معامله گران این بازار ۳۸۶ هزار معامله به ارزش ۴۴ هزار و ۶۹۱ میلیارد ریال انجام دادند. بانک تجارت، معدنی  و صنعتی چادر ملو، بانک ملت و معدنی و صنعتی گل گهر و فولاد مبارکه اصفهان نسبت به سایر نمادها تاثیر مثبت و در مقابل پتروشیمی نور و پالایش نفت اصفهان بیشترین تاثیر منفی را روی بورس گذاشتند.

شاخص کل فرابورس هم با ۱۹ واحد کاهش در رقم ۱۷ هزار و ۶۶۱ واحد ایستاد. در این بازار ۱۷۸ هزار معامله به ارزش ۴۰ هزار و ۷۳۸ میلیارد ریال انجام شد. فولاد هرمزگان جنوب، بیمه پاسارگاد،   توسعه معادن و فلزات نسبت به سایر نمادها بیشترین تاثیر مثبت و در مقابل پلیمر آریاساسول، پتروشیمی زاگرس، گروه سرمایه گذاری میراث فرهنگی و فرابورس ایران نسبت به سایر نمادها بیشترین تاثیر منفی را روی فرابورس گذاشتند.

بازگشت عرضه های اولیه

زینب مختاری- تنها یک هفته است که بازار سرمایه سبزپوش شده و در بهترین حالت ممکن، ارزش معاملات خرد به چهار هزار میلیارد تومان رسیده است. بررسی روند تغییر مالکیت‌ها نیز حاکی است بیش از آنکه سبزپوشی بازار مسیر ورود پول‌های تازه را هموار کند، به فرصتی برای خروج زیان‌دیدگان ۱۸ ماه گذشته تبدیل شده است. همچنین طی دو روز گذشته از شتاب رشد شاخص کل کاسته شده و برخی سهم‌های ارزنده و بزرگ بازار در محدوده منفی قرار گرفته‌اند. در چنین شرایطی اما فرابورس برای یک عرضه اولیه تازه خیز برداشته است. اگرچه پیش از این مدیرعامل فرابورس به اهالی بازار قول داده بود که از این پس تاریخ عرضه‌های اولیه یک ماه پیش از انجام، اطلاع‌رسانی خواهد شد اما یازدهم ماه جاری طی اطلاعیه‌ای خبر انجام عرضه اولیه شرکت پویا زرکان آق‌دره در تاریخ بیستم همین ماه منتشر شد؛ خبری که تعجب اهالی بازار را برانگیخت و انتقادات زیادی را مطرح کرد.

کارشناسان بازار سرمایه با این حال آرای متفاوتی را درباره تهدید یا فرصت انگاشتن عرضه‌های اولیه در شرایط فعلی ارائه می‌دهند. موافقان بر این باورند که نمی‌توان به دلیل شرایط بازار از پذیرش شرکت‌ها که جزو وظایف بازار سرمایه است دست کشید و حتی این اتفاق می‌تواند موجب آشتی سهامداران با بازار باشد. در مقابل اما منتقدان تاکید می‌کنند در شرایطی که بازار سرمایه از نبود نقدینگی رنج می‌برد و توان رشد از بسیاری از نمادهای ارزنده سلب شده است، ورود شرکت‌های تازه و جذب اندک سرمایه‌های موجود، تهدیدی جدی برای بازار سرمایه خواهد بود. «جهان‌صنعت» فرصت‌ها و تهدیدهای عرضه اولیه شرکت‌ها در شرایط فعلی بازار سرمایه را با دو تن از کارشناسان بررسی کرده است.

شاخص‌های مهم بازار سرمایه از چهارشنبه هفته گذشته تا دیروز مثبت بوده‌اند؛ به نحوی که شاخص کل توانسته است از محدوده یک میلیون و ۲۰۷ هزار واحد در پنجم بهمن ماه به ارتفاع یک میلیون و ۳۰۱ هزار واحد در روز گذشته برسد و کانال ۳/۱ میلیون واحدی را پس بگیرد. در همین حال شاخص هم‌وزن هم از سطح ۳۱۷ هزار واحدی در همان تاریخ به پله ۳۳۳ هزار واحدی در روز گذشته صعود کرده است. در این میان ارزش معاملات خرد بازار نیز طی روزهای اخیر از کانال دو هزار میلیارد تومانی خارج شده و در روز گذشته به چهار هزار و۱۰۰ میلیارد تومان رسیده است.

همچنین طی روزهای سبز بازار در پنج روز معاملاتی اخیر، تنها طی یک روز تغییر مالکیت از حقوقی به حقیقی صورت گرفته و در چهار روز دیگر اصطلاحا بازار شاهد خروج پول حقیقی بوده است. در چنین شرایطی فرابورس ایران تصمیم گرفته تا تعداد ۳۰۰ میلیون سهم شرکت پویا زرکان آق‌دره معادل ۱۰ درصد سهام این شرکت را چهارشنبه هفته آینده یعنی بیستم بهمن ماه با نماد معاملاتی «فزر» عرضه کند. این میزان سهام در محدوده قیمتی ۱۷ هزار و ۷۲۶ تا ۲۱ هزار و ۶۶۶ ریال برای هر سهم و با سهمیه ۲۵۰ سهمی برای هر کد حقیقی و حقوقی عرضه می‌شود. با احتساب سهم هر کد حداکثر ٢۵٠ سهم، بنابراین حداکثر نقدینگی مورد نیاز حدودا ۵۴۲ هزار تومان است.

گزارش ارزشگذاری فزر که توسط شرکت مشاوره عرضه این نماد تهیه شده نشان می‌دهد سود سال ۱۴۰۰ این نماد حدود ۱۰۰۰ تومان و سود سال ۱۴۰۱ در حدود ۴۸۷ تومان به ازای هر سهم خواهد بود. گفتنی است سود سال ۱۴۰۰ به دلیل داشتن موجودی ارزان‌قیمت تکرارپذیر نیست. در همین حال بر اساس این گزارش بخش عمده درآمد این شرکت از محل سود حاصل از سرمایه‌گذاری‌هاست که در گزارش ۱۲ ماهه شناسایی می‌شود. در این میان اما نکته مورد بحث اصحاب بازار سرمایه این است که آیا عرضه اولیه فزر در شرایط کنونی به صلاح بازار است یا اندک نقدینگی در حال گردش در بازار را نیز خواهد بلعید تا بازار سهام مجددا در محاق فرو رود؟

بی‌اعتنایی به وضعیت بازار

بهنام صمدی کارشناس بازار سرمایه به عنوان یکی از منتقدان این عرضه به «جهان‌صنعت» گفت: «شرایط کنونی بازار سرمایه برای انجام عرضه اولیه جدید مناسب نیست و نمی‌دانم چرا آقایان به محض اینکه بازار تلاش می‌کند رونقی پیدا کند شروع به تخریب می‌کنند! گفته می‌شود مزیت و خاصیت بازار سرمایه این است که شرکت‌های جدید به آن وارد شوند. اما بازار سرمایه ایران با ۷۰۰ نماد در حال حاضر به اندازه کافی با کمبود نقدینگی مواجه است. مشخص نیست با توجه به این شرایط، استدلال آقایان برای عرضه شرکت‌های جدید چیست!»

او ‌افزود: «مساله مهم این است که در حال حاضر ارزش معاملات خرد نهایتا روزانه به سه هزار میلیارد تومان و چهار میلیارد تومان می‌رسد. با توجه به ارزش معاملات پایین بازار، استدلال عرضه شرکتی که ۶۵۰ میلیارد تومان از بازار خارج می‌کند چیست؟ پاسخ می‌دهند که نمی‌گذارند شرکت پول را از بازار خارج کند! این اقدام چه اهمیتی برای بازار خواهد داشت؟ فرض کنیم سهامدار عمده این پول را نگاه می‌دارد اما نکته اینجاست که در نهایت این نقدینگی را برای حمایت از شرکت خود به کار خواهد بست در حالی که پول از بقیه نمادها خارج شده و به این شرکت منتقل شده است!» این کارشناس بازار سرمایه عنوان ‌کرد: «بازار در حال حاضر با مشکل جدی نقدینگی مواجه است و مشخص نیست چرا به محض اینکه بازار دو روز سبز می‌شود آقایان هوس می‌کنند عرضه اولیه جدید انجام دهند!»

عرضه در زمان نامناسب

صمدی تاکید ‌کرد: «نکته مهم در این میان این است که وعده داده شده بود یک ماه قبل از انجام عرضه اولیه، تاریخ آن اعلام شود. اما در حال حاضر به یک استدلال غیرقابل قبول متوسل می‌شوند و عنوان می‌کنند که در بیست و نهم دی‌ماه معارفه این عرضه انجام شده است. اما در واقع این معارفه ربطی به اعلام زمان عرضه ندارد. مدیرعامل فرابورس قول داده بود که یک ماه قبل از انجام عرضه اولیه تاریخ آن را اعلام کند. نمی‌شود دائم حرفشان را تغییر دهند و اعتماد بازار را از بین ببرند.» این کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: «این عرضه قطعا فشار زیادی به بازار وارد می‌کند. اخیرا که بازار اندکی سبز شده است، ارزش معاملات خرد بازار به مرزهای سه و چهار هزار میلیارد تومانی رسیده است. نکته عجیب ماجرا این است که حتی در روزهای شیرین بازار که بازار داغ بود و ارزش معاملات بالای ۳۰ هزار میلیارد تومان بود، عرضه‌های اولیه به صورت رگباری انجام نمی‌شد اما اکنون که حال بازار ناخوش است دائما خبر از پذیره‌نویسی جدید و عرضه‌های اولیه است!»

ضربه به بازار

این کارشناس بازار سرمایه بیان می‌کند: «در این میان ارزشگذاری این شرکت‌ها هم مورد سوال است و همه نسبت به قیمت‌گذاری آنها انتقاد دارند. به عنوان مثال در شهریورماه شرکت جدید در بازار عرضه کرده‌اند تحت نماد «فجهان» که در حال حاضر زیر قیمت عرضه اولیه در حال معامله است. فایده این عرضه برای بازار چیست؟ اینکه به بازار عمق می‌بخشد؟ این اقدامات بیش از عمق بخشیدن به بازار ضربه می‌زند.» صمدی اظهار می‌کند: «حکایت این است که تا خودرو گرم و آماده حرکت می‌شود ترمز دستی آن را بکشند! انگیزه و هدف آقایان از این دست اقدامات اصلا مشخص نیست. دائما می‌گوییم دولت و مجلس بازار را دستکاری می‌کنند اما به نظر می‌رسد خود آقایان سازمان بورس هم با اقدامات عجیب‌شان بازار را دستکاری می‌کنند. البته ناگفته نماند که طی روزهای اخیر سازمان بورس چند مصوبه خوب هم داشته است که یکی از آنها افزایش اعتبار کارگزاری‌ها و دریافت وجه نقد است. اما در مورد عرضه‌های اولیه باید یک بار برای همیشه این داستان تمام شود. چطور در مورد اوراق، انتقادات مطرح شد و دولت اعلام کرد ابتدا شرایط بازار را می‌سنجد و بعد عرضه می‌کند اما دوستان بدون اینکه شرایط بازار را بسنجند، عرضه اولیه را آغاز کرده‌اند و تعادل بازار را بر هم می‌زنند.»

آشتی سهامداران با بازار سرمایه

احمد اشتیاقی دیگر کارشناس بازار سرمایه اما موافق انجام عرضه اولیه است اما در چارچوب مدلی که به بازار فشار وارد نکند و سود سهامدار را نیز تضمین کند. او در این باره به «جهان صنعت» می‌گوید: «عرضه اولیه بسته به شرکت و حجم منابعی که از بازار می‌گیرد می‌تواند اثر مثبت یا منفی در بازار داشته باشد. به نظر من شرکت‌هایی که ارزش بازار آنها بعد از عرضه اولیه زیر هزار میلیارد تومان باشد که به عنوان مثال ۱۰ درصد قابل عرضه آن هم ۱۰۰ میلیارد تومان می‌شود مشروط به اینکه قیمت سهام آن جذاب باشد و حمایتی هم بعد از عرضه اولیه از سهم انجام شود خوب است. در این صورت از لحاظ نقدینگی بازار را تحت فشار قرار نمی‌دهد و از سمت دیگر می‌تواند با جذابیتی که بعدا ایجاد می‌کند سهامداران خرد را با بازار آشتی دهد.» او می‌افزاید: «در سال‌های ۹۸ و ۹۹ ورود و آشنایی بسیاری از افراد با بازار سرمایه به واسطه همین عرضه‌های اولیه جذاب بود. بنابراین اگر بتوان عرضه اولیه‌هایی با این شمایل یعنی ارزش بازار هزار میلیارد تومانی انجام داد و با قیمت مناسب در اختیار سهامداران قرار گیرد می‌تواند مجددا قهر سهامداران را به آشتی بدل کند. همین که در عرضه‌های اولیه شرکت کنند به تناسب که تابلو را می‌بینند ممکن است وجوه خود را مجددا برای خرید وارد بازار سرمایه کنند. این مدل می‌تواند مفید باشد و نباید از انجام آن بترسیم.»

تضمین سود در قالب اوراق تبعی

کارشناس بازار سرمایه تصریح ‌کرد: «اگر قرار باشد بازار از این نوع عرضه‌های اولیه هم بترسد به نظر می‌رسد در آینده راه به جایی نخواهیم برد. بر اساس مدل گفته شده، در حالی که قیمت‌ها باید کارشناسی‌شده و جذاب باشند می‌توانند در کنار عرضه اولیه اوراق تبعی هم عرضه کنند با این شرایط که اگر سرمایه‌گذار اختیار فروش تبعی را هم خریداری کند بعد از یک سال ۲۵ درصد بازدهی تضمین‌شده برای سهامدار داشته باشد. با این مدل سهامدار اطمینان دارد که اگر سهم را یک سال هم نگاه دارد ناشر پس از این دوره با نرخ ۲۵ درصد بالاتر از قیمت اولیه سهم را می‌خرد.

حالا اگر شرایط بازار خوب باشد که بازدهی سهم بالاتر هم خواهد بود و اگر شرایط خوب نباشد هم دست کم ۲۵ درصد بازدهی نصیب سهامدار شده است.» اشتیاقی عنوان ‌کرد: «در واقع یکی از وظایف بازار سرمایه بسط و توسعه تامین مالی شرکت‌هاست. اگر قرار باشد به دلیل اینکه حال و روز بازار خوب نیست حتی ماهی یک بار هم عرضه اولیه نداشته باشیم در واقع بازار سرمایه از وظیفه اصلی دور می‌شود. باید این مساله را به صورت یک‌مجموعه‌ای ببینیم. یعنی بحث مدیریت بازار از نظر عرضه و تقاضا توام با توسعه بازار. اگر یک سال دیگر هم جلو رفتیم و روال بازار همین بود چه؟ بگوییم اصلا نباید عرضه اولیه صورت پذیرد؟ در این صورت رسالت تامین مالی بازار سرمایه از بین می‌رود. به نظر من با این نگاه می‌شود عرضه‌های اولیه را با مدلی که گفته شد توجیه کرد.»