نفت که همیشه زیر سایه سیاست‌های دولتی به فروش رفته است، از چند ماه پیش بود که با چاره‌اندیشی سکانداران نفتی، به دست بخش خصوصی سپرده شد تا شاید برای دور زدن تحریم‌های بین‌المللی راه میانبری، رفته باشد. هر چند آن‌روزها بسیاری از تحلیلگران اقتصادی در تحلیل این ماجرا گفته بودند که دور زدن تحریم‌ها هیچ ارتباطی به عرضه نفت در بورس ندارد و باید به دنبال راهکارهای دیگری در این زمینه بود.
چند وقت پیش بود که حمیدرضا میرمعینی، کارشناس ارشد بازار سرمایه، در این‌باره به «همدلی»، گفته بود: «نباید دور زدن تحریم‌ها را به عرضه نفت در بورس گره زد، در هیچ جای دنیا ماموریت بورس این نیست که برای دور زدن تحریم‌ها به داد اقتصاد برسد، بنابراین این باور درستی نیست که بگوییم با وارد کردن نفت در بورس می‌توانیم در مقابل تحریم‌ها ایستادگی کنیم.»
به گفته این تحلیل‌گر بازار سرمایه : « عرضه نفت در بورس انرژی، مزایای زیادی برای اقتصاد کشور دارد، اما نباید تصور کرد که می‌تواند همه جانبه در مقابل تحریم‌ها ایستادگی کند. با عرضه نفت در بورس قرار است تا یک عده افراد حرفه‌ای و توانمند در حوزه خرید و فروش نفت در کنار دولت باشند و از توانایی‌های خود اقتصاد وابسته به نفت ایران را بهره‌مند سازند.»
به گفته میرمعینی: «از طریق مشارکت بخش خصوصی در عرضه نفت، می‌توان بهترین قیمت را برای طلای سیاه تعریف کرد و این باعث می‌شود تا نفت با قیمت بالا یا پایین به‌فروش نرسد.»
این اظهارنظرها در حالی بود که به گفته برخی دیگر از تحلیلگران اقتصادی، بازار سرمایه در اقتصاد ایران سازوکار مناسبی برای مهیا کردن نفت مردمی ندارد، تنها به این دلیل که دولت همچنان بزرگترین فروشنده طلای سیاه است و در این زمینه بخش خصوصی با محدودیت مواجه است.
آن‌طورکه بسیاری از تحلیلگران حوزه انرژی تا قبل از عرضه نفت در بورس این ماجرا را تحلیل می‌کردند، مشارکت مردم در فروش نفت، تنها در واقعی کردن قیمت‌ها و شاید افزایش مشتری‌های نقتی ایران موثر باشد. این در حالی است که حالا بر اساس اخبار رسیده، چهارمین مرحله از عرضه نفت در بورس انرژی نیز به نتیجه نرسیده است و نفت همچنان بدون مشتری به تالار شیشه‌ای می‌رود. به باور بسیاری از آگاهان حوزه انرژی، به دلیل اینکه زیرساخت‌های لازم برای مردمی شدن طلای سیاه وجود ندارد، این عرضه تاکنون ناموفق مانده است.
در این راستا، رضا پدیدار، تحلیل‌گر ارشد حوزه انرژی، بر این باور است که دلیل فروش نرفتن نفت خام در بورس برخی محدودیت‌هاست. در حالی که بورس انرژی می‌تواند پتانسیلی برای استفاده از توانمندی‌های بخش خصوصی باشد. به گزارش خبرآنلاین، پدیدار با بررسی ساز و کار بورس در دنیا، افزود: «معمولاً در دنیا دولتی‌ها وارد بورس نمی‌شوند. همیشه اشخاص حقیقی و حقوقی بخش خصوصی وارد بورس می‌شوند. من فکر می‌کنم هنوز به بخش خصوصی ایران این فرصت داده نشده است که بتواند از توانمندی‌های خودش استفاده کند. در واقع هنوز اعتماد بین فعالان بخش خصوصی و اداره کنندگان بورس و عرضه کننده یک طرفه ایجاد نشده و به همین دلیل این بخش‌ها نتوانسته‌اند از ظرفیت‌های یکدیگر استفاده کنند.»
عرضه نفت در بورس همچنان ادامه دارد و با وجود اینکه هنوز خروجی این اتفاق برای اقتصاد ایران جذاب نیست، اما همچنان ناظران داخلی بر این باور هستند که برای دور زدن تحریم‌های بین‌المللی می‌توان از مشارکت بخش خصوصی در عرضه نفت استفاده کرد. هر چند تحلیلگران خارجی بر این باور هستند که آینده بازار نفت روشن نیست زیرا فاکتورهای بر هم زننده ثبات در این بازاربسیار زیاد است.
به باور بسیاری از تحلیلگران خارجی، کشورهای خاورمیانه باید سیاست‌های بودجه ای خود را تغییر دهند تا در صورت ایجاد شوکی دیگر در اقتصاد کمترین آسیب را ببینند. حالا آن‌طور که از اظهارات تحلیلگران برمی‌آید بهترین راهکار برای دور زدن تحریم‌ها تنها کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و استفاده از ظرفیت بخش‌های دیگر اقتصادی در زمینه صادرات کالا به کشورهای دیگر است. هر چند حال و روز تولید هم چندان خوب نیست و باید برای گرم کردن موتور تولید، راهی طولانی و سخت را پیمود.
- 12
- 5
