بیش از چهار ماه از سال ۹۹ می گذرد و در این زمان نسبتا کوتاه، سهامدارانی بودند که ارزش دارایی خود را به چند برابر رسانده و حتی نزدیکان و دوستان خود را نیز برای ورود به گردونه معاملات سهام ترغیب کرده اند. شاخص کل بورس تهران در این بازه چهارماهه رشدی بالغ بر ۲۸۰ درصدی را ثبت کرده اما سودی که نصیب برخی از معامله گران شده تفاوت محسوسی داشته است.
نگاهی به آمار معاملات سهام نشان از صدرنشینی سهامی دارد که از منظر بنیادی نه تنها هیچ وجه تمایزی نسبت به دیگر بنگاه های اقتصادی ندارند بلکه بعضا در مسیر افزایش زیان از رقبای خود سبقت گرفته اند. این روند اما تنها مختص سهام بورسی نیست بلکه سهامداران نیز عموما چنین چینشی را حفظ کرده اند. به صورت مشخص بازار سهام دوره ای را پشت سر می گذارد که دانش کمتر معامله گران نسبت به معاملات، معامله گری، متغیرهای اثرگذار بنیادی، بهانه های نوسان قیمت و حتی برخی موارد ساده تابلوخوانی سود بیشتری از بازار سهام از آن آنها کرده است.
سود می کنم، پس می دانم
همان طور که اشاره شد بررسی ها نشان می دهد در دو سال گذشته عمده سهامدارانی که سود بیشتری به خانه خود برده اند، از کمترین میزان شناخت نسبت به بازار، شرکت و حتی متغیرهای اثرگذار برخوردارند. این مهم اما به معنی انتخاب صحیح و پرتفوچینی حرفه ای نیست بلکه بیشتر شانس با برخی از سهامداران همراه بوده است. معامله گرانی که خود را حرفه ای می پندارند اما با ۵ دقیقه مصاحبت با این افراد به سادگی متوجه دانش کم آنها نسبت به بازار سهام می شوید. درست در همین زمان اما شاید تعجب کنید این افراد به اصطلاح بورس باز چگونه توانسته اند چنین سودی را به خانه ببرند. جواب ساده است؛ واقعیت این است که عدم لحاظ ریسک در تصمیم گیری ها مهمترین دلیل موفقیت بورس بازانی بوده است که کمترین شناخت را از معاملات سهام دارند. در حال حاضر حمایت برخی متغیرهای کلان اقتصادی همچون تداوم پرشتاب صعود تورم و همزمان با آن رشد نرخ دلار و چشم انداز ادامه بی ثباتی اقتصادی خود دلیلی شده تا معامله گران بیش از همیشه شجاع باشند و بدون توجه به ریسک های موجود به خرید سهام بپردازند. این در حالی است که برخلاف نگاه حاکم بر بازار اتفاقا در مسیر صعودی معامله گر باید نیم نگاهی به اخبار حامی روند صعودی داشته و تمرکز خود را بر ریسک های پیش روی سهام معطوف کند تا هر چه سود کرده در نزول احتمالی سهام دود نشود.
ریسکی نمی بینم، پس نیست
نادیده گرفتن ریسک ها نشان از نبود آنها نیست، بلکه می تواند نشانه تفکر اشتباه حاکم بر معاملات باشد. همین تفکر در کنار محدودیت های خودساخته بورس تهران، پدیده صف نشینی را به شدت گسترش داده است. صف هایی که حتی در یک روز چرخش۱۸۰ درجه ای داشته و از خرید به فروش یا بالعکس حرکت می کنند.
این مهم اما تنها مختص بازارهای مالی ایران نیست بلکه در تمام دنیا با درجه ضعیف تر دیده می شود. عادت همیشگی بازارهای مالی است که در دوره رونق کمتر کسی به ریسک ها توجه می کند و همه سرمست از رشدهای متوالی سهام انتظار صعود بیشتر را دارند. یک معامله گر حرفه ای اما در زمان صعود پرشتاب سهام باید نیم نگاهی نیز به اخبار مثبت و منفی داشته باشد. در این شرایط است که می توان زمان مناسب خروج را تشخیص داد و در عین حال بیشترین سود را کسب کرد. باید تأکید داشت جز در شرایط بی ثباتی کامل اقتصادی، سهام تا ابد صعود نمی کند.
گز نکرده پاره نکن
نگاهی گذرا به پربازده ترین صنایع از ابتدای سال تاکنون حکایت از صدرنشینی گروه خودرو و ساخت قطعات با سهم ۷ درصدی از ارزش کل بازار دارد. خودرویی ها در چهار ماه و اندی روز سپری شده از سال ۹۹ سودی بالغ بر ۷۲۵ درصد از آن سهامداران خود کرده اند. دو غول خودروسازی ایران بیشترین سهم از این گروه را در اختیار دارند. شرکت هایی که با وجود اینکه نبض بازار خودرو داخلی را در دست گرفته اند اما در صورت های مالی خود تحفه ای برای سهامداران ندارند. به عنوان نمونه شرکت خودروسازی سایپا در ۱۰ سال مالی گذشته، ۵ سال را با زیان به اتمام رسانده و حتی برای خروج از ماده ۱۴۱ قانون تجارت دست به افزایش سرمایه از مسیر تجدید ارزیابی دارایی های خود زده است. در بورس تهران اما با سهام این خودروساز مانند یک قهرمان رفتار شد و در یکسال اخیر در بیشتر روزهای معاملاتی شاهد صف نشینی صاحبان نقدینگی برای خرید سهام این شرکت بودیم.
« خودرو» نیز شرایط متفاوتی نداشت و در رشد قیمتی آنچنان پیش رفت که در ارزش بازار از خودروساز بزرگ فرانسوی یعنی رنو نیز پیش افتاد. چه توجیهی می توان برای این استقبال گسترده و البته صعود قیمتی در سهام غیرارزنده بازار داشت؟ غیر از این است که در نظر نگرفتن ریسک های پیرامونی و البته نبود شناخت کافی از وضعیت مالی و عملیاتی یک شرکت است که صفوف خرید را اینچنین طولانی می کند؟ البته بیراه نیست بگوییم عده ای از فعالان بازار سهام نیز هستند که با وجود آگاهی از ریسک ها و جزء به جزء متغیرهای موجود در صورت های مالی به اصطلاح درصدد ماهیگیری از آب گل آلود بوده و در سهام مذکور موج سواری می کنند. سهم را داغ می کنند و در زمان زمان مناسب نیز کلید خروج را می فشارند. در این میان اما باید توجه داشت رشدهای بی پشتوانه تا ابد ادامه نخواهند یافت و در نقطه پایان این سهامداران تازه وارد و ناآشنا هستند که متحمل زیان می شوند.
ریسک های پیش روی سهام کدامند؟
« دنیای اقتصاد» در گفت وگو با کارشناس بازار سهام نگاهی نیز به ریسک های پیش روی سهام انداخت. پشوتن مشهوری نژاد در این خصوص معتقد است:مهم ترین ریسک فعلی بازار سهام را می توان در دو مورد مشکلات فنی سیستم های معاملاتی و هجوم مردم غیربورسی که خرید و فروش های خود را فارغ از هرگونه تحلیل و صرفا برمبنای مواردی مانند صفوف خرید و فروش انجام می دهند ، خلاصه کرد.
- 19
- 5
