شنبه ۱۱ آذر ۱۴۰۲
۱۱:۱۲ - ۰۵ مهر ۱۴۰۲ کد خبر: ۱۴۰۲۰۷۰۳۲۹
دانشگاه

اخراج استادان؛ امنیتی‌شدن دانشگاه‌ و نابودی یک تمدن

اخراج استادان دانشگاه ها از ایران,اخراج شدن اساتید دانشگاه های ایران

روزنامه شرق نوشت: چندی پیش در یک مرکز مطالعاتی که اتفاقا با آن همکاری می‌کنم، مسئله‌ای طرح شده بود که حل آن یک پژوهش حرفه‌ای می‌طلبید. موضوع کار مسئله پیچیده و بسیار ضروری در حیطه اقتصاد مسکن در تهران بود و کسانی که طبق بررسی ما تجربه و تخصص لازم را برای انجام آن داشتند (در کل کشور!) کمتر از انگشتان یک دست. دوستانی که با سیاست‌گذاری عمومی آشنا هستند، می‌دانند که سرعت عمل برای حداقل اثرگذاری پژوهش‌های این حوزه معمولا ضروری است والا کار از کار خواهد گذشت. با توجه به این شرایط، تلاش کردیم سریعا انجام آن را به دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه شریف بسپاریم که دست‌کم یکی، دو نفر از استادان و پژوهشگران آنجا متخصص این حوزه بودند.

امر را با یکی از پژوهشگران آنجا در میان گذاشتم که متأسفانه برنامه سفر به خارج از کشور داشتند (البته گویا فعلا نه همیشگی). خب سراغ وبگاه دانشگاه رفتیم که قاعدتا باید اطلاعات کاملی از پژوهشگران خود در اختیار عموم قرار دهد. متأسفانه صفحات مد‌نظر سال‌ها به‌روز نشده بود. تلاش کردم تلفنی با مسئولان دانشکده تماس بگیرم. نتیجه این صحبت‌های شفاهی باز هم بدتر بود. کارمندان می‌گفتند بدون «اجازه» کمکی نمی‌توانند بکنند. چه شده که دریافت ساده‌ترین اطلاعات از یک دانشگاه را این‌قدر سخت کرده است؟

فرصت کمتر شده بود و تصمیم گرفتم حضوری مراجعه کنم. سال‌های پیش بارها به آنجا رفته و به راحتی وارد شده بودم، ولی این بار اوضاع فرق می‌کرد. در این سال‌ها درِ مستقل دانشکده بسته شده بود و برای ورود به آن باید از ورودی اصلی دانشگاه وارد می‌شدم که پشت دو دروازه تحت کنترل درآمده بود. حالا می‌شد فهمید که وضعیت این دانشگاه با چند سال پیش آن تفاوت کرده! البته این تلاش هم بی‌نتیجه ماند و پس از جروبحث مختصری با مسئول شریف انتظامات، از آن محدوده تحت حفاظت بیرون آمدم. بالاخره با کلی زحمت با پژوهشگر دیگری از دانشگاهی دور از تهران (یادآوری می‌کنم که مسئله مربوط به تهران بود) به توافق رسیدیم. در نهایت ناامیدی ایمیلی به معاون دانشکده (که خود از پژوهشگران برجسته این حوزه هم هستند) فرستاده و از این همه مانع شکایت کرده بودم. این استاد شریف از بابت مسائل پیش‌آمده اظهار تأسف کردند و وعده دادند که موضوع را با پژوهشگران در میان خواهند گذاشت که البته دیگر دیر شده بود. ولی نکته مهمی را هم یادآوری کردند که تعداد ما در این دانشکده به نسبت مسائلی که ارجاع می‌شود، آن‌قدر کم است که بیشتر آنها را نمی‌توانیم بپذیریم.

ماجرای بالا در در ذهن من مانده بود که خبر بازنشسته‌شدن دکتر نیلی، یکی از برجسته‌ترین استادان کم‌تعداد همین دانشکده منتشر شد. بگذارید یادآوری کنم که اصولا رشته اقتصاد در ایران در یک تنگنا قرار دارد و بسیاری از افراد مستعد این رشته بسیار حیاتی که یکی از دقیق‌ترین و پیشرفته‌ترین حوزه‌های علوم انسانی هم هست، به خاطر ضعف این حوزه معمولا جذب آن نمی‌شوند. مسئولان شورای عالی انقلاب فرهنگی نگران کمبود پزشک و پرستار هستند، ولی کمبود اقتصاددان متبحر، باتجربه و خلاق در کشور به نظر می‌رسد به مراتب شدیدتر باشد و وقتی به حوزه‌های تخصصی مانند مسکن، مستغلات، محیط زیست، کشاورزی و‌... می‌رسیم، وضع بحرانی به نظر می‌‌آید (نتیجه آن نیز جلوی چشم همه است). این سرگذشت پرغصه را تعریف کردم تا بپرسم دانشگاه‌های ایران به کدام سو می‌روند که امروز این‌چنین درهایشان به روی مردم و حتی نیازهای پژوهشی دولتی، عمومی و بازار بسته شده و چنین راحت پژوهشگران متبحر و کم‌تعداد را طرد می‌کنند؟ دانشگاه‌های ما به‌جز پژوهش‌های علمی درون خود (که کیفیت خود آنها هم جای بحث دارد) به چه نهادی پاسخ‌گو هستند؟ یک کلیدواژه برای توضیح این مسئله را می‌شد در بیانیه‌ای یافت که چندی پیش وزارت کشور در حمایت از اخراج استادان توسط وزارت علوم منتشر کرده بود (که این خود شگفت است!). به زعم آن بیانیه، یک گناه استادان اخراجی این بود که فعالیت رسانه‌ای آنها پررنگ‌تر از فعالیت علمی‌شان شده بوده است. البته یک ابزار مهم برای ترویج علم و ارائه خدمات علمی به مردم، رسانه است و در حوزه‌هایی از علوم کاربردی و حتی نظری، نشر رسانه‌ای اهمیت بسزایی یافته است. یک اقتصاددان در سال‌های اخیر، به خاطر تحلیل‌های مطبوعاتی‌ خود موفق به دریافت نوبل اقتصاد شد و دانشمندی همچون هاوکینگ بخش مهمی از شهرت علمی خود را مدیون بیانات عمومی و رسانه‌ای خود است که با آنها دانش خود را به میان مردم آورده است. در برخی از رشته‌های حوزه علوم انسانی و سیاست‌گذاری، کار‌کردن با رسانه‌ها تبدیل به بخش مهمی از فرایند سیاست‌پژوهی می‌شود. اینکه وزارت کشور تشخیص می‌دهد فعالیت رسانه‌ای برای علم مضر است، مؤید همان نظراتی است که دانشگاه را نهادی منزوی و دور از مردم و در برج عاج می‌پسندند، نه به‌عنوان نهادی برای حل مشکلات مردم و حتی دولت و بازار. اخراج، بازنشستگی، لغو قرارداد و هر اقدام دیگری که امروز با عناوین ظاهرا موجه در این راستا انجام می‌شود، دانشگاه را از مردم و واقعیت‌های زندگی دورتر خواهد کرد.

به این دافعه از درون، مسئله مهاجرت پژوهشگران را (که اتفاقا یکی از گرفتاری‌های روزمره ما در همان مرکز مطالعاتی است که حالا وارد آن نمی‌شوم) بیفزایید. کشورهای مهاجرپذیر، امروز ترفندها و تسهیلات جدیدی را رو کرده‌اند و به آسانی هر‌چه بیشتر دانش‌آموختگان تازه‌نفس و باتجربه ما را می‌برند. حتی گاهی استادان دانشگاهی جاافتاده قید کرسی، سابقه، بیمه و بازنشستگی را می‌زنند و می‌روند. مسئله دیگر آینده و نسل بعد نیست، همین حالا پژوهشگر متبحر برای بررسی یکی از اصلی‌ترین مشکلات کشور را به زحمت پیدا می‌کنیم! نتیجه چه خواهد بود برای آینده این کشور؟

ویل دورانت در جایی از علل رشد و افول تمدن‌ها سخن می‌گوید؛ تمدن‌هایی در تاریخ به دلیل حمله خارجی از میان رفتند و تمدن‌هایی با شیوع بیماری یا خشک‌سالی؛ ولی تمدن‌هایی هم به خاطر تضعیف و نابودی نخبگان‌شان نابود شدند! سال‌های پیش هم جریان مشابه دیگری برای خالص‌سازی علم و عالمان به راه افتاده بود که بعدها عنوان «جریان نفوذ» و «نفوذی به نظام» گرفتند. البته کسی تلاش نکرد که خطاهای آنها را جبران کند. بعید نیست امروز هم شاهد «نفوذ» دیگری باشیم که خیلی «تمیز»تر از گذشته تمدن ایران را با حذف و بدنام‌کردن و ناامید‌کردن نخبگان کشور نشانه گرفته‌اند.

به استادان فرهیخته‌ای که علم حقیقت‌طلبی را زمین نگذاشته‌اند، خسته نباشید می‌گوییم و از آنان می‌خواهیم برای حفظ این تمدن با آن گروه و گروهک‌ها همراه نشوند و همچنان پایدار بمانند. روزگاری هانا آرنت که از آلمان دوره جنگ جهانی جان سالم به در برده بود، در نامه‌ای از تبعید، برای استاد خود کارل یاسپرس که او هم اتفاقا ممنوع از نشر و تدریس شده بود، می‌نویسد: «همه چیز به عده معدودی متکی است، ولی تعداد این افراد نباید خیلی هم معدود شود». البته جای فرهیختگان فقط در دانشگاه‌های مرکزی نیست؛ هم او در نامه دیگری به استادش این مضمون را می‌نویسد که در روزگار او، زندگی شرافتمندانه در حاشیه‌ها جریان دارد. ما هم علی‌الحساب ورود دکتر نیلی را به میان شرافتمندان حاشیه‌نشین تبریک می‌گوییم. البته ناگفته نماند که آرنت و یاسپرس جایگاه خود را خیلی زود پس گرفتند. روزگار دانشگاه‌های ما هم این‌گونه نخواهد ماند.

فرشید سامانپور

  • 13
  • 3
۵۰%
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۱
در انتظار بررسی: ۶
غیر قابل انتشار: ۱۰
جدیدترین
قدیمی ترین
خیلی مطمئن نباش. بلایی که بر سر این کشور داره میاد مطلقا برگشت ناپزیره.
مشاهده کامنت های بیشتر
زندگینامه لقمان حکیم زندگینامه لقمان حکیم و روایت های قرآنی وی

دوران زندگی: دوران حضرت داوود

محل تولد: حبشه

شهرت: لقمان حکیم

محل دفن: فلسطین یا ناحیه راشدیه در شمال بغداد

زندگینامه لقمان حکیمبیوگرافی لقمان حکیم

ادامه
سروش صحت بیوگرافی سروش صحت بازیگر و مجری پرطرفدار ایرانی

تاریخ تولد: ۸ آذر ۱۳۴۴

محل تولد: تهران 

حرفه: بازیگر، نویسنده، کارگردان و مجری

آغاز فعالیت: ۱۳۷۶ تاکنون

تحصیلات: لیسانس آلودگی شیمیایی دریا

ادامه
عبدالقادر گیلانی زندگینامه عبدالقادر گیلانی شاعر و عارف قرن ششم

تاریخ تولد: ۱ رمضان ۴۷۱ هجری قمری

محل تولد: صومعه سرا، گیلان

محل زندگی: گیلان، بغداد

حرفه: عارف، صوفی، محدث، و شاعر

درگذشت: ۸ ربیع الاول ۵۶۱ هجری قمری

محل دفن: محله باب ‌الشیخ بغداد

ادامه
استیو جابز زندگینامه ثروتمند بزرگ استیو جابز و بنیان گذار شرکت اپل (+ تصاویر دوران جوانی)

تاریخ تولد: ۲۴ فوریه ۱۹۵۵

محل تولد: سان فرانسیسکو، کالیفرنیا

ملیت: آمریکایی

حرفه: کارآفرین، مخترع، بنیان‌گذار و مدیر ارشد اجرایی شرکت رایانه‌ای اپل

سال های فعالیت: ۱۹۷۴ تا ۲۰۱۱

درگذشت: ۵ اکتبر ۲۰۱۱ در پالو آلتو، کالیفرنیا

ادامه
پاتریک دمپسی بیوگرافی پاتریک دمپسی جذابترین مرد ۲۰۲۳

تاریخ تولد: ۱۳ ژانویه ۱۹۶۶

محل تولد: لوئیستون، مین

ملیت: آمریکایی

حرفه: بازیگر، رانندهٔ اتومبیل‌رانی

شروع فعالیت: ۱۹۸۵ تاکنون

ادامه
 محمدرضا حیاتی بیوگرافی محمدرضا حیاتی مجری اسبق صدا و سیما / حواشی زندگی وی

تاریخ تولد: ۲۷ دی ۱۳۳۴

محل تولد: آبادان

محل زندگی: تهران

حرفه: گوینده و مجری صدا و سیما 

شروع فعالیت: ۱۳۵۵ تاکنون

تحصیلات: لیسانس رشته علوم سیاسی

ادامه
زندگینامه آرتمیس یکم زندگینامه آرتمیس یکم نخستین بانوی دریاسالار ایرانی

تولد: سده ۵ (پیش از میلاد)، هالیکارناس

سلطنت: ۴۶۰–۴۸۴ پیش از میلاد

جانشین: ۴۸۴ پیش از میلاد

تاجگذاری: پیسیندلیس

درگذشت: سده ۵ (پیش از میلاد)

ادامه
یسنا میرطهماسب بیوگرافی یسنا میرطهماسب بازیگر نوظهور سینما

تاریخ تولد: ۲۸ فروردین ۱۳۷۸

محل تولد: تهران

حرفه: بازیگر

آغاز فعالیت:  سال ۱۳۹۱ تاکنون

تحصیلات: دانشجوی رشته معماری

ادامه
زر امیرابراهیمی بیوگرافی زر امیرابراهیمی و حواشی زندگی او (+تصاویر)

تاریخ تولد: ۱۸ تیر ۱۳۶۰ 

محل تولد: تهران

حرفه: بازیگر

شروع فعالیت: سال ۱۳۷۸ تاکنون

تحصیلات: فارغ‌التحصیل رشته بازیگری تئاتر

ادامه
ویژه سرپوش