به گزارش فرادید، قدمت این دهکده به حدود سال‌های ۶۵۰-۴۵۰ پس از میلاد در دوره‌ی کلاسیک، در دوره‌های سولالپان-مِتِپِک متاخر بازمی‌گردد، زمانی که شهر تئوتی‌هواکان به اوج نفوذ در آمریکای میانه رسیده بود.
تخمین زده می‌شود آن زمان، تئوتی‌هواکان حدود ۱۲۵۰۰۰ نفر جمعیت داشته و یکی از بزرگ‌ترین شهرهای جهان باستان بوده که شامل ۲۰۰۰ ساختمان در یک مساحت ۱۸ کیلومتر مربعی می‌شده است.
این روستا نخستین بار در دهه‌ی ۱۹۶۰ در جریان یک پروژه‌ی ساخت و ساز شناسایی شد، اما در حفاری‌های اخیر، عناصر معماری، ردیف‌های سنگی، حفره‌های دیرک، سه گور انسانی با نذورات تدفین و توده‌ی بزرگی سرامیک کشف شده است.
این دهکده به رغم قرار گرفتن در یک بافت روستایی، احتمالاً با سایر مراکز حکومتی تئوتی‌هواکان در ساحل غربی دریاچه‌ی تکسکوکو پیوندهای مبادله و وابستگی داشته است.
به گفته‌ی محققان، نظر به کشف مجسمه‌ها، آثاری از جنس سنگ سبز، نذورات تدفین و انواع گلوله‌های ابسیدین و پرتابه‌های سنگ چخماقی، ساکنان این روستا تولیدکننده‌ی سرامیک‌های با کیفیت و دست‌سازه‌های مختلف دیگر بوده‌اند.
از طریق چاه‌شناسی و حفاری‌های گسترده، شواهدی از حضور آزتک‌ها از اواخر دوره‌ی پس از کلاسیک نیز در این سایت شناسایی شده است.
باستان‌شناسان مجموعه‌ای از کانال‌ها را هم پیدا کردند که فضاهای چینامپریا را مرزبندی می‌کرد، روشی در گسترش کشاورزی که توسط آزتک‌ها در دریاچه‌ی تکسوکو برای رشد گیاهان و سبزیجات استفاده می‌شد.
تیم حفاری داخل کانال‌ها، رسوبات ظروف سرامیکی، یک مجسمه‌ی بدون سر در حالت نشسته و اشیاء کامل و نیمه‌کامل پیدا کردند که قدمت‌شان به اواخر دوره سوم آزتک (۱۴۴۰-۱۵۲۱ پس از میلاد) بازمی‌گردد.
- 15
- 6
