جعبۀ ۲ هزارساله با نمای «معبد رومی» از ویرانه‌های یک خانۀ باستانی بیرون آمد

به گزارش فرادید، یک کمپین باستان‌شناسی به‌تازگی در توردا در منطقه ترانسیلوانیای رومانی، یکی از شگفت‌انگیزترین یافته‌های رومی در استان سابق داکیه را کشف کرد: جعبه‌ای برنزی با حفظ‌شدگی فوق‌العاده و مزین به نمای یک معبد. این کشف که در داکیه رومی بی‌نظیر توصیف شده، از کانابا (محله غیرنظامی که زمانی کنار قلعه لشگر پنجم مقدونیه رونق داشت) بیرون آمده است. 

این حفاری پنج‌هفته‌ای به‌شکل مشترک انجام شد و روی خرابه‌های یک سرای رومی بزرگ متمرکز بود. گودبرداری تیم منجر به آشکار شدن شالوده‌ها، ایوان ستون‌دار و ساختمان‌های مسکونی مرتبط با این خانه اشرافی متعلق به یک ساکن ثروتمند شد. 

یک کشف باستان‌شناسی استثنایی

جعبه یا صندوق برنزی که با دقت تزئین و به شکل کامل سالم مانده، نقطه اوج حفاری امسال است. نقش‌برجسته آن نمای جلوی یک معبد رومی را نشان می‌دهد که شامل ستون‌ها و آذین بالای درب مثلثی می‌شود که در نمادشناسی دینی امپراتوری ریشه عمیقی دارد. باستان‌شناسان می‌گویند هیچ اثر مشابهی تاکنون از قلمروی داکیه باستانی کشف نشده است. 

مهارت ساخت و وضعیت عالی این جعبه آن را به یک اثر بی‌نظیر تبدیل می‌کند و تصویری از تقاطع ایمان و هنر در جامعه رومی استانی ارائه می‌دهد. پژوهشگران می‌گویند احتمال دارد این جعبه کاربرد آیینی یا مذهبی داشته، به‌عنوان ظرفی برای نذورات، عود یا نمادهای مقدس. سطح بالای ساخت آن گواه اینست که متعلق به فردی با جایگاه اجتماعی بوده، شاید مرتبط با فرقه‌های معبدی یا حلقه‌های روحانی که نزدیک قلعه لشگری فعالیت می‌کردند. 

گنجینه‌هایی از زندگی روزمره

افزون بر جعبه برنزی، مجموعه‌ای غنی از آثار کشف شده که ما را با زندگی مسکونی و معنوی ساکنان کاناباها آشنا می‌کند. میان آن‌ها جواهرات برنزی، مهره‌های شیشه‌ای، حلقه برنزی، سنجاق‌های استخوانی، اتصالات کمربند و عناصر مبلمان مانند پایه سه‌پایه با تزئین جانورسان دیده شده که نمادی ظریف از زیباشناسی و ظرافت هنری خانواده است. 

گروهی کوچک اما مهم از سکه‌های رومی بُعد اقتصادی کشف را تکمیل می‌کند و به تاریخ‌گذاری سکونت خانه در اواخر قرن دوم و اوایل قرن سوم میلادی کمک می‌کند، دوره‌ای که پس از جنگ‌های مارکومانیک ثبات نسبی حاکم بود. اشیاء کشف‌شده در کل جامعه زنده‌ای را نشان می‌دهند که در سایه یک قلعه نظامی می‌زیست، اما در ریتم‌های فرهنگی و اقتصادی خود رونق داشت. 

دنیای رومی پوتایسا

محل باستانی پوتایسا که امروز شهر توردا در شهرستان کلوج است، مقر اصلی لشگر پنجم مقدونیه، یکی از واحدهای نخبه امپراتوری روم در مرز دانوب بود. این قلعه حدود سال ۱۶۸ میلادی، زمان امپراتور مارکوس اورلیوس ساخته شد و بیش از ۲۳ هکتار وسعت داشت. طرح هندسی آن (مستطیلی بزرگ با دروازه‌ها، سربازخانه‌ها و ساختمان‌های اداری) نظم نظامی روم در منطقه را نشان می‌داد. 

اطراف این قلعه، کاناباها شکل گرفتند؛ سکونتگاه‌هایی غیرنظامی که خانواده‌ها، صنعتگران، بازرگانان و سربازان سابق در آن خانه و کسب‌وکار بنا کردند. شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد کاناباهای پوتایسا شامل خانه‌ها، کارگاه‌ها، انبارها و خیابان‌های سنگ‌فرش می‌شدند و شهر پرجنب‌وجوشی بودند که بازتاب زندگی شهری روم به دور از ایتالیا بود. 

خانه (دوموس) تازه کشف‌شده با این تصویر از رفاه مطابقت دارد. ویژگی‌های معماری آن (ایوان ستون‌دار و اتاق‌های متعدد با تنورهایی که هنوز کاربردشان در حال بررسی است)، نشان‌دهنده یک خانه شهری راحت است که شاید متعلق به بازرگانی یا افسر بازنشسته‌ای بوده است. حضور اشیاء لوکس در آن، گویای ثروتی است که در استان‌های مرزی امپراتوری روم جریان داشت. 

نمادگرایی و اهمیت

کارشناسان می‌گویند نمای معبد روی جعبه برنزی تنها یک نقش تزئینی نبوده و ممکن است نماد محافظت خدایان از خانواده یا اشاره به یک معبد واقعی در نزدیکی باشد. لشگر پنجم مقدونیه که ابتدا در موزیا مستقر بود و سپس به داکیه منتقل شد، از فرقه‌های امپراتوری و خدایان محلی هم‌زمان حمایت می‌کرد؛ ترکیبی از باورهای رومی و داکیه‌ای که ممکن است این اثر بازتاب آن باشد. 

چنین کشفی نه‌تنها سابقه باستان‌شناسی توردا را غنی می‌کند، بلکه درک ما از نفوذ دین در زندگی روزمره شهرهای استانی روم را ارتقاء می‌دهد. این اثر شکاف بین انضباط نظامی و باورمندی مذهبی، بین قدرت رومی و هویت محلی را پر می‌کند، نمونه‌ای عالی از هم‌آمیزی فرهنگی در مرز شمالی امپراتوری.