کشتی به‌گل‌نشسته بیمه سلامت

بحث ناکارآمدی بیمه همگانی سلامت در این برهه از زمان مطرح می‌شود که به نظر من صحیح نیست. ابلاغیه‌ای که در راستای تغییر روند اجرایی این طرح مطرح شده کاملا طبیعی است؛ از ابتدای راه هم قرار بر این بود کسانی از پوشش رایگان بیمه‌ای برخوردار شوند که واقعا نیازمند هستند. تغییرات مطرح‌شده به‌دلیل کمبود منابع مالی بوده و در قانون هم پیش‌بینی شده است که بیمه‌شدگان در صورت امکان باید به مراکز دولتی مراجعه کنند، نه مراکز خصوصی. تا در این صورت ارائه خدمات به بیمه‌شدگان از منابع دولت باشد و هزینه‌های فراتر بر دولت تحمیل نشود.

اساسا هم همین‌طور بوده است کسانی که دفترچه رایگان گرفته‌اند، قدرت مالی برای مراجعه به بیمارستان‌ها و مراکز درمان خصوصی را نداشته‌اند و نمی‌توانستند برای درمان هزینه‌ای پرداخت کنند. پس طبیعی است در ادامه هم فقط این افراد تحت پوشش رایگان بیمه قرار گیرند. از سه سال پیش که این طرح آغاز شد این مسئله پیش‌بینی شده بود، اما مسئله این است که امروز دارد اجرایی می‌شود.

موضوعی که در شرایط فعلی باید مورد تمرکز باشد، این است که بیمه‌شدگان از امکانات مراکز دولتی استفاده کنند و وزارت بهداشت این مراکز را تقویت کند؛ البته با وجود حجم بسیار زیاد بیمه‌شدگان و ظرفیت محدود مراکز درمانی دولتی، طبیعی است که برخی نارضایتی‌ها به‌علت شلوغی و تاخیر در چرخه درمان به‌وجود آمده است.

درحال حاضر، مهم‌ترین موضوع این است که با منابع فعلی و وجود ۳۲ میلیون نفر بیمه‌شده و سرانه تعریفی چگونه باید هزینه‌ها را مدیریت کرد. کمیسیون بهداشت و درمان به بیمه سلامت پیشنهاد داده منابع و اعتبارات دریافتی را برای پرداخت بدهی‌ها در سال جاری مورد توجه قرار دهد؛ پس از آن برای معوقات باقی‌مانده از سال‌های گذشته فکر دیگری شود؛ البته موضوع مهم دیگر مدیریت منابع و صرفه‌جویی در آن نیز هست. اگر با روال فعلی و سبک حال حاضر حوزه سلامت را مدیریت کنیم، به‌طورحتم سال به سال به میزان بدهی‌های بیمه‌ها افزوده می‌شود.

از نقطه‌ضعف‌های اجرای این طرح می‌توان به تدوین‌نشدن دستورالعمل پویا، نبود کارت الکترونیک سلامت، ناکارآمدی سیستم ارجاع و آزمون وسع اشاره کرد که تاکنون موردتوجه نبوده است؛ آمار و ارقام حاکی از وجود هشت‌میلیون نفر فاقد بیمه است، اما در برنامه ششم دولت موظف شده که همه این افراد را در سال‌های اول و دوم برنامه تحت پوشش بیمه قرار دهد؛ ضمن این‌که یک‌میلیون نفر مقیم ایران نیز درحال‌حاضر بیمه ندارند، این مسئله بالغ بر پنج‌هزار میلیارد تومان بودجه نیاز داشته که دولت در شرایط فعلی، شاید امکان پرداخت بودجه را نداشته باشد.

بهترین راه صرفه‌جویی و مدیریت منابع برای حل و فصل مشکلات حوزه سلامت است. خوشبختانه رویکرد مسئولان در شرایط فعلی به‌سمت اجرای راهکارهایی نظیر نظام ارجاع بوده، اما یکی از ضعف‌هایی متوجه طرح تحول سلامت اجرانکردن موارد فوق است؛ هرچند مسئولان خود به این نقطه‌ضعف پی بردند.

بحث دیگر درآمدزایی است که باید مدنظر قرار گیرد. تا زمانی که بیمه‌های سلامت در کشور مانند دیگر بیمه‌های سلامت در دنیا به‌شکل صنعت درنیایند و درآمدزایی نداشته باشند، همچنان شاهد این مشکلات به‌ویژه کمبود منابع خواهیم بود.

هم‌اکنون ۱۱میلیون نفر تحت پوشش بیمه سلامت هستند و با پرداخت کمترین هزینه، انواع خدمات درمانی را دریافت می‌کنند. طبیعی است که با این روند، بیمه فعال و درآمدزایی نخواهیم داشت. شرکت‌ها و سازمان‌های بیمه‌گر باید شکلی پویا و صنعتی به خود بگیرند تا بتوانند فعالیت خود را ادامه دهند. باید با استفاده از شیوه‌های مختلفی از بیمه‌ها حمایت کرد و آن‌ها را به‌سمت صنعتی‌شدن سوق داد.